Omawiany tydzień ciąży to końcówka 1. trymestru i zarazem 3. miesiąc. Wiele przyszłych mam zauważa, że dolegliwości, takie jak nudności, wymioty czy nadmierna senność, stopniowo łagodnieją. Maluch zakończył właśnie okres zarodkowy i od tego momentu można nazywać go płodem. To doskonały moment, aby zapisać się na USG genetyczne, podczas którego ginekolog po raz pierwszy oceni anatomię dziecka i oszacuje ewentualne ryzyko wystąpienia chorób genetycznych. Sprawdź, jak przebiega rozwój dziecka w 11. tygodniu i na co powinna zwrócić uwagę przyszła mama.
11. tydzień ciąży – który to miesiąc?
Gdy w kalendarzu ciąży pojawia się 11. tydzień, oznacza to 3. miesiąc i zarazem końcowe tygodnie 1. trymestru. Do porodu pozostało ok. 29 tygodni, więc jest jeszcze za wcześnie na kompletowanie wyprawki, wybór szkoły rodzenia czy szpitala do porodu. Wiele kobiet wstrzymuje się z poinformowaniem rodziny i znajomych o ciąży – 1 na 6 potwierdzonych ciąż kończy się poronieniem w pierwszych 12 tygodniach, a ryzyko spada dopiero z początkiem 2. trymestru. W tym stresującym okresie ważną rolę odgrywa wsparcie partnera i empatycznego lekarza prowadzącego, który w fachowy i delikatny sposób wyjaśni wszystkie wątpliwości.
11. tydzień ciąży – jak wygląda dziecko?
Na USG potwierdzającym ciążę zarodek był ledwo widoczny, choć prawdopodobnie mogłaś już usłyszeć szybkie bicie jego serca. Następne badanie ultrasonograficzne może Cię zaskoczyć – dziecko przypomina już małego człowieka i – z punktu widzenia biologii – nie jest już zarodkiem, lecz płodem. W 11. tygodniu mierzy ok. 4 cm i pod względem wielkości przypomina małą morelę. Jego ręce i nogi, którymi intensywnie porusza, są wyposażone w paluszki. Na twarzy rysują się już nos, oczy i usta. Przez cieniutką skórę prześwitują naczynia krwionośne, a na jej powierzchni rośnie meszek płodowy, który będzie służył dziecku do utrzymania odpowiedniej temperatury ciała. Głowa pozostaje nieproporcjonalnie duża w porównaniu do reszty ciała, jednak kręgosłup zaczyna powoli się prostować. Dziecko intensywnie się porusza, jednak nie poczujesz jeszcze jego ruchów – na pierwsze kopnięcie musisz poczekać ok. 10 tygodni.
Rozwój dziecka w 11. tygodniu ciąży
Proces organogenezy, czyli tworzenia się kluczowych narządów ciała – serca, płuc, nerek, pęcherza moczowego – już się zakończył. Od tej pory będą się one udoskonalać i przystosowywać do pełnienia swoich właściwych funkcji. Lekarz nie ocenia jeszcze tempa wzrostu dziecka – siatki centylowe zaczną mieć znaczenie dopiero w połowie ciąży.
Oto kilka najważniejszych faktów na temat rozwoju płodu w tym okresie:
- serce dziecka bije z prędkością ok. 150 uderzeń na minutę;
- powieki pozostają zamknięte, jednak pod nimi kształtuje się już gałka oczna wyposażona w tęczówkę;
- powstają paznokcie;
- uszy dziecka stają się widoczne;
- mnożą się komórki węchowe, a na skórze pojawiają się receptory odpowiedzialne za dotyk. Rozwój zmysłów nabierze tempa dopiero w 2. trymestrze;
- rozpoczyna się mineralizacja tkanek, z których już niedługo powstanie układ kostny;
- skóra staje się nieco grubsza i już wkrótce zaczną powstawać pierwsze komórki tłuszczowe, czyli adipocyty;
- maluch intensywnie się porusza i trenuje wszystkie zdobyte umiejętności ruchowe.
Dolegliwości przyszłej mamy w 11. tygodniu ciąży
Intensywne zmiany hormonalne mają ogromny wpływ na samopoczucie fizyczne i psychiczne. Organizm przyszłej mamy zdążył już zaadaptować się do tych zmian, dlatego dolegliwości charakterystyczne dla pierwszego etapu ciąży – nudności i wymioty – stopniowo łagodnieją. Wciąż jeszcze dają o sobie znać takie symptomy, jak: nadmierna senność, bóle głowy o charakterze migrenowym, wzdęcia i problemy trawienne. Do tego dochodzi ból w okolicy spojenia łonowego, który wynika z powiększającej się macicy. Kobieta pozostaje wrażliwa na zapachy, a jej preferencje kulinarne mogą ulec zmianie. Stopniowy powrót apetytu objawia się ciążowymi zachciankami.
Samopoczucie psychiczne w 1. trymestrze ciąży to przede wszystkim huśtawki nastrojów, płaczliwość, a także bezsenność. Stres wynika głównie z lęku przed poronieniem lub z obawy o przyszłość. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się stany lękowe i epizody depresyjne, które wymagają leczenia i odpowiedniej terapii pod okiem lekarza prowadzącego.
11. tydzień ciąży – USG genetyczne. Co to za badanie i kiedy je zrobić?
Między 11. a 14. tygodniem ciąży każda przyszła mama powinna zgłosić się na USG 1. trymestru, zwane też USG genetycznym. Podczas tego badania lekarz ginekolog po raz pierwszy ocenia anatomię dziecka. Jeśli ma ono wadę śmiertelną (letalną) – np. bezczaszkowie – rodzice dowiadują się o tym właśnie podczas tego badania. Pamiętaj, że sam obraz z ultrasonografu nie wystarczy, aby postawić pewną diagnozę. W przypadku podejrzenia poważnej wady konieczna będzie bardziej szczegółowa diagnostyka, np. test PAPPA, który określa ryzyko wystąpienia najbardziej powszechnych wad genetycznych, w tym zespołów Downa i Patau. Wskazaniem do wykonania tego testu może być także wiek powyżej 35 lat i występowanie wad genetycznych w rodzinie.
USG genetyczne wykonuje się za pomocą wziernika dopochwowego. Urządzenie to nie tylko pozwala zobaczyć, jak wygląda dziecko, ale mierzy także długość szyjki macicy. Dzięki temu lekarz może stwierdzić, czy szyjka macicy nie ma tendencji do przedwczesnego skracania się.
11. tydzień ciąży – czy widać brzuch?
Macica cały czas rośnie i w 11. tygodniu wystaje już poza spojenie łonowe. Jednak na charakterystyczne ciążowe krągłości trzeba będzie jeszcze poczekać. U szczupłych kobiet pojawiają się one dość wcześnie, nawet na początku 2. trymestru, a bardziej „puszyste” przyszłe mamy mogą ukrywać ciążowy brzuch jeszcze w. 3 trymestrze. Brzuch nie jest widoczny – zdarza się jednak, że kobiety cierpią w tym czasie na silne wzdęcia i utożsamiają je z ciążowymi krągłościami.
Waga w 1. trymestrze nie powinna znacząco wzrosnąć. Wiele osób notuje nawet utratę kilogramów ze względu na nudności, wymioty i brak apetytu na początku ciąży. Największy przyrost masy – ok. 2 kg miesięcznie – następuje w 2. trymestrze. Warto jednak zadbać, aby nie przekroczył on wyznaczonej normy. W przeciwnym razie powrót do formy po ciąży będzie znacznie trudniejszy.
Jakie badania zrobić w 11. tygodniu ciąży?
Oprócz USG genetycznego przyszła mama powinna zrobić rutynowe badania krwi. Jeśli masz skłonność do cukrzycy ciążowej lub niedoczynności tarczycy, regularnie sprawdzaj też poziom cukru we krwi oraz hormony tarczycy (TSH, FT3, FT4). Pamiętaj, że interpretacja wyników i ustalenie odpowiedniego leczenia pozostaje zadaniem lekarza.
Jeśli zachodzi podejrzenie wady genetycznej, wykonaj test PAPPA i zrób konieczne badania prenatalne. W przypadku pojawienia się dolegliwości niezależnych od ciąży zwróć się do odpowiedniego specjalisty i rozpocznij diagnostykę oraz leczenie w porozumieniu z lekarzem prowadzącym. Pamiętaj, że brak leczenia może bardzo zaszkodzić dziecku.
11. tydzień ciąży – na co zwrócić uwagę?
Ryzyko poronienia wciąż jest dość duże, jednak nie każdy ból brzucha musi od razu oznaczać utratę ciąży. Dolegliwości przypominające bóle menstruacyjne to zjawisko fizjologiczne, związane z powiększającą się macicą, która powoli zaczyna uciskać narządy wewnętrzne. Jednak w przypadku silnego bólu i krwawienia z dróg rodnych natychmiast skonsultuj się z lekarzem. Są to objawy poronienia zagrażającego lub poronienia w toku, a każdy z tych stanów wymaga odpowiedniego wsparcia lekarskiego. Lekarze nie zawsze są w stanie uratować dziecko, jednak muszą kompleksowo pomóc przyszłej mamie – zahamować krwawienie i opróżnić jamę macicy, jeśli nie nastąpi to samoistnie.
Autor: Marta Drzazga
Bibliografia
- M. Fraś i in., Styl życia kobiet w ciąży, „Hygeia Public Health”, 2012, 47(4), s. 412–417.
- G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
- K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.
Czy przy białaczce jest podwyższone CRP? Poprzedni wpis 