Odczyn Biernackiego jest jednym z częściej wykonywanych badań laboratoryjnych krwi. W tym roku przypada 120. rocznica odkrycia związku pomiędzy stanem zdrowia człowieka a zjawiskiem sedymentacji krwinek czerwonych. Po raz pierwszy zależność tę opisał i wykorzystał w praktyce polski lekarz Edmund Biernacki.
Biernacki urodził się 19 grudnia 1866 w Opocznie, a zmarł 29 grudnia 1911 we Lwowie; jego grób znajduje się na Cmentarzu Łyczakowskim. Studia medyczne ukończył w 1889 roku na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach pracował w Heidelbergu u Wilhelma Erba i Wilhelma Kühnego oraz w Paryżu u Jeana-Martina Charcota i Georges’a Hayema. W 1902 roku przeprowadził się do Lwowa, a w 1908 został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego.
Pierwszą pracę na temat swoich badań Biernacki opublikował w 1883 roku. W kolejnych latach poczynił dalsze obserwacje i udoskonalił metodę badania. Za datę odkrycia przyjmuje się rok 1897. Opublikowane prace Biernackiego dość długo pozostawały niezauważone przez ogół lekarzy. Dopiero po 20 latach, kiedy odkrycie powtórzyli niezależnie od siebie dwaj badacze: Ludwik Hirszfeld (w 1917) i Robin Fahraeus (w 1918), przypomniano sobie o pracach Polaka i przyznano mu pierwszeństwo. Nie zmienia to faktu, że w zachodnim piśmiennictwie medycznym OB jest często kojarzony z nazwiskiem Szweda, Fahraeusa.
Z punktu widzenia techniki laboratoryjnej wyznaczanie Odczynu Biernackiego jest bardzo proste. Badanie można wykonać w każdym laboratorium, a także w warunkach polowych. Krew, zmieszaną z substancją zapobiegającą krzepnięciu, wprowadza się do rurek wyposażonych w skalę wycechowaną w milimetrach. Po upływie godziny i dwóch godzin mierzy się drogę, którą przebyły czerwone płytki krwi. Norma zależy od wieku i płci pacjenta. Dla dorosłych poniżej 60. roku życia wynosi do 12 mm na godzinę dla kobiet i do 8 mm na godzinę dla mężczyzn.
Przyspieszone opadanie erytrocytów może świadczyć o toczącym się w organizmie procesie zapalnym albo nowotworowym, urazach, chorobach autoimmunologicznych lub innych. Odczyn Biernackiego, ze względu na dostępność i niski koszt, mimo upływu lat doskonale sprawdza się jako badanie przesiewowe. Wynik wykraczający poza normę sugeruje konieczność wykonania dalszych badań mających na celu odnalezienie przyczyny odchyleń. Obecnie procesów zapalnych w organizmie poszukuje się również innymi sposobami, na przykład przez oznaczanie zawartości białka CRP (białka ostrej fazy) we krwi.
Kiedy należy zbadać krew?
Poprzedni wpis
