14. tydzień ciąży: rozwój dziecka i objawy ciąży

Omawiany tydzień ciąży to początek 2. trymestru, który niekiedy określa się jako „złoty okres ciąży”. Przyszła mama obserwuje u siebie wzrost życiowej energii, którą może wykorzystać np. na trening przygotowujący do porodu. Maluch intensywnie się rozwija i rośnie – jego ciało staje się coraz bardziej proporcjonalne, a pod skórą pojawiają się pierwsze komórki tłuszczowe (adipocyty). Szczegółowe badania prenatalne mogą uwidocznić jego płeć.

14. tydzień ciąży – który to miesiąc?

Wiele przyszłych mam z niecierpliwością czeka na 14. tydzień ciąży. Jest to początek 4. miesiąca i zarazem pierwsze chwile 2. trymestru. Na tym etapie – nazywanym też „złotym okresem ciąży” – zazwyczaj znikają dokuczliwe objawy, takie jak poranne mdłości, wymioty i ciągła senność, a w ich miejsce pojawia się dobry nastrój, wzrost energii do działania, a nawet zwiększone libido. Wiele przyszłych mam wykorzystuje to, aby zainwestować w treningi przygotowujące do porodu, lub planuje urządzanie dziecięcego pokoju.

W tym okresie kobiety często zaczynają dzielić się radosną wiadomością z rodzinami i przyjaciółmi. Dzieje się tak dlatego, że w 14. tygodniu znacząco spada ryzyko poronienia. Szacuje się, że nawet 15% ciąż zostaje utraconych na wczesnym etapie. Na początku 2. trymestru – kiedy łożysko przejmuje produkcję hormonów ciążowych – prawdopodobieństwo poronienia wynosi już tylko 1–2%. Z tego powodu wiele kobiet odzyskuje spokój, lepiej śpi w nocy i zaczyna z większym optymizmem patrzeć w przyszłość.

Jak wygląda dziecko w 14. tygodniu ciąży?

Na początku 2. trymestru płód przypomina już małego człowieka. Mierzy ok. 14 cm i waży ok. 40 g. Pod względem wielkości można go porównać do nektarynki. Głowa wciąż jest większa w porównaniu z resztą ciała, jednak dziecko staje się bardziej proporcjonalne, niż było jeszcze kilka tygodni wcześniej. Bardziej symetryczna jest też twarz malucha – jego oczy znajdują się coraz bliżej środkowej części głowy (wcześniej były rozmieszczone po bokach), a uszy przybierają właściwą pozycję. Co więcej, uwydatniają się kości policzkowe. Szyja dziecka wydłuża się, a głowa odsuwa się od tułowia. Na kończynach dziecka, którymi intensywnie porusza, widoczne są już wszystkie palce. Podczas badania ultrasonograficznego można zobaczyć, jak maluch ziewa lub ssie kciuk.

Skóra zaczyna robić się nieco grubsza. W tym tygodniu życia płodowego powstają pierwsze komórki tłuszczowe (adipocyty), dzięki którym dziecko będzie sukcesywnie zwiększało swoją masę i które pomogą mu przystosować się do warunków panujących w świecie zewnętrznym po porodzie.

Rozwój dziecka w 14. tygodniu ciąży – najważniejsze fakty

U 14-tygodniowego dziecka zostały już wykształcone kluczowe narządy, które zaczynają się udoskonalać i przygotowywać do spełniania swoich funkcji.

Oto kilka najważniejszych faktów na temat rozwoju dziecka na tym etapie:

jego serce bije bardzo szybko, bo aż 150 uderzeń na minutę;
intensywnie trenuje zdobywane umiejętności ruchowe. Nie tylko ssie kciuk, ale także robi fikołki i przewroty;
dużo i często się rusza, chociaż przyszła mama nie potrafi jeszcze tego poczuć;
maluch zaczyna słyszeć dźwięki dochodzące z otoczenia;
na skórze obecne są receptory, dzięki którym dziecko zaczyna reagować na bodźce dotykowe, np. dotknięcie ciążowego brzucha przez mamę;
maleństwo połyka wody płodowe, mobilizując przy tym układ trawienny i nerki do pracy;
trwa rozwój mózgu, w którym cały czas tworzą się kolejne połączenia;
narządy płciowe są już ukształtowane. Lekarze dysponujący zaawansowanym sprzętem mogą wstępnie określić płeć, jednak większość robi to dopiero podczas tzw. USG połówkowego ok. 20 tygodnia ciąży.

Dziecko intensywnie rośnie, jednak na tym etapie tempo jego wzrostu nie jest jeszcze oceniane. Lekarze zaczynają używać siatek centylowych dopiero w połowie ciąży. Dzięki tym obiektywnym narzędziom można stwierdzić, czy wielkość płodu odpowiada wiekowi ciąży.

Jak czuje się przyszła mama w 14. tygodniu ciąży?

W 2. trymestrze zazwyczaj ustępują uciążliwe objawy, takie jak nudności czy wymioty. Kobieta zdążyła przyzwyczaić się do zmian hormonalnych i odzyskała równowagę emocjonalną.

Na tym etapie większość przyszłych mam obserwuje u siebie następujące symptomy:

wzrost apetytu i ciążowe zachcianki;
zmianę preferencji kulinarnych;
widoczne naczynia krwionośne (głównie żyły na kończynach i piersiach);
ból w okolicy spojenia łonowego;
gęstą, białą wydzielinę z pochwy, która ma chronić delikatny płód przed drobnoustrojami z zewnątrz;
wzrost libido – seks w ciąży to dobry pomysł, o ile nie istnieje zagrożenie poronieniem;
krwawienie z nosa;
parcie na pęcherz;
zmianę wyglądu piersi – zwiększają one swój rozmiar, a otoczka wokół brodawek staje się ciemniejsza;
pojawienie się nowych pieprzyków na skórze i uwydatnienie tych, które już są – każdą niepokojącą zmianę skórną należy pokazać lekarzowi, bo konieczna może okazać się konsultacja onkologiczna.

Pamiętaj, że każda przyszła mama inaczej przeżywa ciążę, dlatego zestawy dolegliwości mogą różnić się od siebie.

Brzuch w 14. tygodniu ciąży

Na początku 2. trymestru macica znacznie wystaje poza spojenie łonowe, jednak ciążowe krągłości nie są jeszcze widoczne. Szacuje się, że brzuch powinien zaokrąglić się w okolicach 20. tygodnia ciąży, choć u szczupłych kobiet i mam, które rodziły już dzieci, może nastąpić to wcześniej. Z kolei osoby zmagające się z nadprogramowymi kilogramami zazwyczaj zmieniają garderobę dopiero na początku 3. trymestru.

14. tydzień ciąży – na co zwrócić szczególną uwagę?

Przyszłe mamy często słyszą wskazówkę, aby o siebie dbać. W praktyce oznacza to regularną i umiarkowaną aktywność fizyczną. Nie trzeba czekać do rozpoczęcia szkoły rodzenia, aby zacząć trenować mięśnie dna miednicy, zwane także mięśniami Kegla. Można robić to samodzielnie lub pod okiem fizjoterapeuty uroginekologicznego, który zaprezentuje odpowiednią technikę ćwiczeń. Doskonale sprawdzają się także spacery, joga i pływanie. Przyda się wzmocnienie mięśni pleców, które z tygodnia na tydzień będą coraz bardziej obciążone.

Nie bez znaczenia jest odpowiednia dieta. W jadłospisie przyszłej mamy powinny znajdować się m.in.: warzywa, pełnoziarniste pieczywo, zupy, kasze, ryby. Warto zadbać też o odpowiednią suplementację i nawodnienie, ponieważ w ciąży organizm kobiety ma zwiększone zapotrzebowanie na płyny. Należy kontrolować masę ciała i jeść „dla dwojga”, a nie „za dwoje”. Przyrost wagi nie powinien przekraczać 500 g tygodniowo. W przeciwnym razie może dojść do nadmiernego obciążenia kręgosłupa i stawów. Gwałtowny wzrost wagi, niezależny od zwyczajów dietetycznych, może wskazywać także na problemy z tarczycą.

Badanie USG w 14. tygodniu ciąży

USG genetyczne powinno zostać wykonane najpóźniej w 14. tygodniu ciąży. W czasie tego badania lekarz po raz pierwszy ocenia anatomię płodu – sprawdza, w jakim tempie bije serce i czy narządy dziecka wyglądają prawidłowo. Jeśli ginekolog podejrzewa wady genetyczne, trzeba wykonać bardziej szczegółową diagnostykę. Do najczęściej stosowanych metod należy test PAPP-A, który ocenia ryzyko wystąpienia najpowszechniejszych wad genetycznych, takich jak zespoły Downa i Patau. Tego rodzaju diagnostykę zaleca się przede wszystkim kobietom po ukończeniu 35. roku życia, które mają w swoich rodzinach przypadki wad genetycznych.

Jakie badania zrobić w 14. tygodniu ciąży?

Przyszła mama powinna regularnie wykonywać rutynowe badania krwi. Do ogólnej morfologii trzeba dołączyć też dodatkowe badania, jeśli lekarz prowadzący uzna to za konieczne. Osoby, które mają problemy z tarczycą, muszą kontrolować poziom TSH we krwi, a ryzyko cukrzycy wymaga sprawdzania poziomu cukru.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

M. Fraś i in., Styl życia kobiet w ciąży, „Hygeia Public Health”, 2012, 47(4), s. 412–417.
S. Mrzygłód, Wpływ odżywiania matki na rozwój płodu, „Problemy Higieny Epidemiologii”, 2007, 88(4), s. 402–407.
G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.