Spis treści:
4. tydzień to bardzo wczesny etap ciąży, w którym wiele kobiet może nie wiedzieć, że zostanie mamą. Nie ma znaczących objawów, gdyż dopiero doszło do zapłodnienia i zagnieżdżenia się zarodka. Jedyną oznaką, jednak tylko w przypadku regularnego miesiączkowania, jest brak krwawienia, które powinno pojawić się właśnie na tym etapie.
4. tydzień ciąży – jak wygląda dziecko?
4. tydzień ciąży to 2. tydzień życia dziecka, koniec 1. miesiąca ciąży i początek 1. trymestru. W 4. tygodniu ciąży zapłodniony zarodek zagnieździł się w macicy. Na tym etapie pęcherzyk ciążowy jest zbyt mały, by dostrzec go gołym okiem podczas badania USG. Nie jest to jednak niemożliwe. Sprawne oko lekarza może zlokalizować zarodek otoczony pęcherzykiem. Ma on kształt małej, czarnej kropki i jest wielkości maku. Średnica pęcherzyka wynosi zaledwie 1 mm. Zarodek jest szarej barwy i nie ma krwi, przez co jest przezroczysty. W wyniku zagnieżdżenia się go organizm kobiety zaczyna uwalniać hormon HCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa), który warunkuje rozwój i utrzymanie ciąży. Hormon ten sygnalizuje również jajnikom konieczność zaprzestania uwalniania komórki jajowej, co objawia się zatrzymaniem miesiączki. To właśnie obecność hormonu HCG jest wykrywana w teście ciążowym. Na tym etapie ciąży powstają też listki zarodkowe, czyli komórki zarodkowe, z których w późniejszym okresie rozwoju płodu powstają organy i tkanki.
Wyróżnia się trzy typy listków zarodkowych:
- ektoderma (warstwa zewnętrzna) – powstaną z niej oczy, uszy, naskórek, układ nerwowy, włosy, paznokcie, a także łożysko, które będzie przez cały okres ciąży zaopatrywać dziecko w składniki odżywcze i tlen;
- mezoderma (warstwa środkowa) – powstaną z niej kości, chrząstki, mięśnie, skóra, układ sercowo-naczyniowy i układ moczowo-płciowy;
- endoderma (warstwa wewnętrzna) – powstaną z niej układ oddechowy, układ pokarmowy, trzustka i wątroba.
4. tydzień ciąży jest bardzo wczesnym etapem, na którym pomimo zagnieżdżenia się zarodka może dojść do samoistnego poronienia. Przyczyn tego stanu jest wiele, np. infekcja wirusowa z gorączką, nieprawidłowa biocenoza pochwy, choroby tarczycy, zaburzenia hormonalne, a także wady genetyczne zarodka. Ze względu na bardzo wczesny etap zagnieżdżenia się pęcherzyka i brak objawów w przypadku samoistnego poronienia wiele kobiet nawet nie wie o tym, że było w ciąży. 4. tydzień ciąży jest również zbyt wczesnym etapem na wiarygodne przeprowadzenie testu ciążowego. Stężenie hormonu HCG może być zbyt niskie, by został on wykryty w teście paskowym. Bardziej pewny wynik można uzyskać w 5. lub 6. tygodniu ciąży.
Samopoczucie mamy w 4. tygodniu ciąży
W 4. tygodniu wiele kobiet jeszcze nie wie o tym, że jest w ciąży. Jedynym objawem może być spóźniająca się miesiączka. Dlatego odczuwane przez kobietę objawy wynikają z fazy cyklu menstruacyjnego. Na tym etapie w organizmie kobiety dochodzi do wzrostu poziomu progesteronu. W przypadku zapłodnienia jego stężenie osiąga jeszcze większe wartości, co objawia się dolegliwościami fizycznymi i psychicznymi. Progesteron jest hormonem wydzielanym przez jajniki i nadnercza, a jedną z jego funkcji jest umożliwienie zagnieżdżenia się zarodka i utrzymanie ciąży. Wysoki progesteron przyczynia się do zatrzymywania wody i powstawania obrzęków kończyn dolnych, twarzy, piersi. Na tym etapie zwiększa się również ilość wydzieliny z pochwy. Wzrost poziomu progesteronu przyczynia się do spowolnienia metabolizmu, co jest odczuwalne w postaci zmęczenia, braku energii i senności. Kobieta może doświadczać również wzdęć podbrzusza. W pierwszym trymestrze ciąży, wraz z rozwojem płodu, przyszłej mamie zaczną dokuczać również mdłości i wymioty, które mogą pojawiać się o różnych porach dnia, nie tylko rano. Dolegliwości te są jednak kwestią indywidualną i ich nasilenie różni się u każdej kobiety. Mdłości i wymioty ustępują w drugim trymestrze ciąży, by ponownie powrócić w trzecim.
Spóźniająca się miesiączka nie oznacza jednak braku plamienia. Chociaż hormony zatrzymały proces złuszczania endometrium, to w wyniku zagnieżdżenia się zarodka pojawia się tzw. plamienie implantacyjne. Powstaje ono wtedy, gdy osiadający w błonie śluzowej macicy zarodek uszkadza jej naczynia krwionośne. Wiele kobiet może jednak mylnie zdiagnozować je jako początek spóźniającego się krwawienia menstruacyjnego, co utrudnia ustalenie wieku ciąży. Plamienie implantacyjne w odróżnieniu od miesiączki jest mniej obfite, krew jest rzadsza i pozbawiona skrzepów. Utrzymuje się ono do trzech dni. Proces zagnieżdżania się zarodka może powodować niewielki ból lub dyskomfort w okolicy podbrzusza. Kobieta może również doświadczyć parcia na pęcherz i częściej oddawać mocz.
Wskazania dla kobiety
W przypadku potwierdzenia ciąży na jej wczesnym etapie warto zadbać o zdrowe odżywianie się, sen i unikać używek. To również właściwy moment, w którym należy zacząć przyjmować kwas foliowy. Dla kobiet, które planują zajść w ciążę, suplementację kwasu foliowego należy rozpocząć na trzy miesiące przed zapłodnieniem. W przypadku uczucia nadmiernego zmęczenia, senności i apatii warto skontrolować poziom żelaza. Niedobór pierwiastka sprzyja uczuciu wyczerpania, a także prowadzi do anemii, która nie jest bezpieczna dla płodu. W pierwszych tygodniach ciąży kobieta powinna szczególnie dbać o swoje zdrowie. Proces zagnieżdżania się zarodka jest wrażliwy i podatny na działanie wielu czynników zewnętrznych. Należy pamiętać, że nawet niegroźna infekcja z gorączką może doprowadzić do samoistnego poronienia. Niepokój przyszłej mamy powinny wzbudzić bóle brzucha i krwawienie. Jeśli kobieta planowała i podejrzewa ciążę, to w przypadku spóźniającego się krwawienia menstruacyjnego powinna zapisać się na wizytę u ginekologa. Najlepszy czas na takie badanie to 6–8 tydzień po ostatniej miesiączce.
Kobiety, które przed ciążą były aktywne fizycznie, rodzaj treningu powinny omówić z lekarzem, który wyrazi opinię o kontynuacji sportu. Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do uprawiania aktywności fizycznej, pod warunkiem że rodzaj ćwiczeń będzie dopasowany do kondycji przyszłej mamy i zdrowia ciąży. Regularny ruch korzystnie wpływa zarówno na zdrowie matki, jak i dziecka, a także przyczynia się do łatwiejszego porodu.
Jakie badania w 4. tygodniu ciąży?
Początek ciąży to idealny czas na wykonanie podstawowych badań kontrolnych. Pozwolą one ocenić stan zdrowia kobiety, a w przypadku wykrycia niedoborów wdrożyć na wczesnym etapie plan suplementacji, by jak najlepiej przygotować organizm na rozwój dziecka. Na liście badań przyszłej mamy powinny znaleźć się: badanie ogólne moczu, morfologia z oznaczeniem stężenia gonadotropiny kosmówkowej, poziom glukozy we krwi, oznaczenie przeciwciał odpornościowych, pomiar ciśnienia, kontrola masy ciała matki.
Autor: Emilia Kruszewska
Bibliografia
- M. Fraś i in., Styl życia kobiet w ciąży, „Hygeia Public Health”, 2012, 47(4), s. 412–417.
- S. Mrzygłód, Wpływ odżywiania matki a rozwój płodu, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2007, 88(4), s. 402–407.