Spis treści:
Adipocyty to komórki tłuszczowe, które powstają w ciele człowieka już na etapie życia płodowego. Są one cennym magazynem energii – w momencie zwiększonego wysiłku fizycznego organizm może po nie sięgnąć i z nich skorzystać. Co więcej, biorą one udział w produkcji aktywnych białek, które działają tak jak hormony. Rola tych komórek nie ogranicza się więc tylko do tworzenia warstwy tłuszczu, którego wiele osób chciałoby się pozbyć.
Adipocyty – co to takiego?
Adipocyty – zwane także adypocytami – to komórki tłuszczowe, które tworzą tkankę podskórną i są głównym magazynem energii dla organizmu człowieka. Zasoby energetyczne znajdują się w nich pod postacią tłuszczów prostych, czyli trójglicerydów. Mogą one rozrastać się na drodze hipertrofii, czyli zwiększenia objętości komórki lub hiperplazji, która oznacza zwiększenie liczby komórek.
Adipocyty powstają już w okresie prenatalnym, a dokładniej w 14 tygodniu ciąży – to właśnie wtedy zaczyna tworzyć się tkanka tłuszczowa, która będzie potrzebna dziecku do funkcjonowania poza organizmem matki. Noworodek ma 13% tej tkanki, a roczne dziecko prawie dwa razy więcej. U dorosłego człowieka w dobrej kondycji fizycznej będą to wartości na poziomie 21–24% (kobiety) i 14–17% (mężczyźni).
Komórki tłuszczowe powinny znajdować się w organizmie każdego człowieka, ponieważ są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może prowadzić do szeregu patologicznych procesów takich jak otyłość (efekt nadmiaru) czy zahamowanie menstruacji u kobiet (skutek niedoboru).
Adipocyty – jakie są rodzaje?
Komórki tłuszczowe występują w organizmie człowieka pod różnymi postaciami. Badacze wyodrębniają kilka rodzajów adipocytów. Należą do nich:
- adipocyty białe – zlokalizowane są głównie w tkance podskórnej i otrzewnowej. Znajdują się też wokół narządów wewnętrznych – jeśli ich liczba i objętość nie odbiegają od przyjętej normy, pomagają organom ciała właściwie spełniać swoje zadania. Jeżeli jest ich zbyt dużo, powstają patologiczne zjawiska takie jak otłuszczona wątroba;
- adipocyty różowe – występują w aktywnym gruczole mlekowym;
- adipocyty brązowe – można zaobserwować je głównie w okolicy szyi i między łopatkami.
Najważniejszą rolę w organizmie odgrywają adipocyty białe, które wykazują największą aktywność w procesach metabolicznych i biorą udział w wydzielaniu substancji o charakterze hormonalnym.
Komórki tłuszczowe – fazy rozwoju
Adipocyty, czyli komórki tłuszczowe zaczynają tworzyć się już w okresie prenatalnym. Następnie namnażają się i rozwijać w określonych etapach życia człowieka. Obie fazy przypadają na czas dzieciństwa i wczesnej młodości, dlatego tak ważne jest zdrowe odżywianie oraz zachowanie właściwego bilansu energetycznego.
Pierwsza faza rozwoju obejmuje przełom 1 i 2 roku życia. W tym okresie komórki zwiększają swój rozmiar, a ich liczba pozostaje na stałym poziomie przez najbliższą dekadę. Drugi etap to okres między 10 a 18 rokiem życia, kiedy dochodzi do zwiększenia liczby adipocytów pod wpływem czynników środowiskowych takich jak dieta bogata w węglowodany i tłuszcze, zbyt kaloryczna dieta czy brak aktywności fizycznej. Jeśli w tym okresie powstanie nadmiar komórek tłuszczowych, trudno będzie utrzymać prawidłową wagę w dorosłym życiu. Tak więc działania profilaktyczne przeciwko otyłości – zachęcanie do ruchu na świeżym powietrzu i promowanie dobrych nawyków żywieniowych – powinny zacząć się jak najwcześniej.
Jaką funkcję pełnią adipocyty?
Komórki tłuszczowe to nie tylko powód do zmartwienia dla osób, które chcą zgubić nadprogramowe kilogramy. Adipocyty to przede wszystkim bardzo ważne elementy, bez których organizm człowieka nie mógłby prawidłowo funkcjonować. Ich główne zadanie to magazynowanie energii pod postacią trójglicerydów. W sytuacji zwiększonego zapotrzebowania energetycznego – np. w czasie ciężkiej fizycznej pracy, wielogodzinnej wędrówki po górach czy długodystansowego biegu – zgromadzone zapasy rozkładane są w procesie lipolizy, a organizm może z nich skorzystać. Efektem ubocznym tego procesu jest utrata wagi.
Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że komórki tłuszczowe mają tak istotny wpływ na całościowe funkcjonowanie organizmu. Nie tylko magazynują one energię, lecz także biorą udział w syntezie aktywnych białek, które są niezbędne do prawidłowego działania wielu komórek oraz narządów.
Adipocyty a hormony
Zdaniem niektórych badaczy, adipocyty pełnią funkcję gruczołów dokrewnych, podobnie jak np. tarczyca czy przysadka mózgowa. Wynika to stąd, że komórki tłuszczowe mają zdolność do tworzenia białek takich jak rezystyna, angiotensynogen, leptyna czy interleukina. Są to aktywne związki, które wpływają na funkcjonowanie narządów wewnętrznych na podobnej zasadzie, jak hormony.
Adipocyty i ich związek z tyciem
Według obiegowej opinii niektórzy mają tendencję do tycia, a nadwaga bywa postrzegana jako „rodzinna cecha”. Niektórzy zbyt łatwo obarczają winą geny, zamiast spojrzeć na to, jak wygląda rozwój komórek tłuszczowych w okresie dojrzewania. Organizmy przekarmianych dzieci i młodzieży, która niezdrowo się odżywia i spędza zbyt dużo czasu w pozycji siedzącej, wytwarzają duże ilości komórek tłuszczowych. Adipocyty, które już powstały, nigdy nie znikają – mogą jedynie zmniejszyć swoją objętość na skutek wykorzystywania zgromadzonej w nich energii.
Związek między komórkami tłuszczowymi a tyciem jest więc bardzo prosty: jeśli dieta zawiera nadmiar kalorii, którego człowiek nie wykorzystuje w ramach aktywności ruchowej, jest on magazynowany w adipocytach. Komórki tłuszczowe mogą zwiększać swoją objętość do pewnego momentu. Kiedy osiągną maksymalny rozmiar, rozpoczyna się tworzenie kolejnych adipocytów – badania pokazują, że nowe komórki tłuszczowe mogą tworzyć się także w dorosłym życiu – przez co człowiek przybiera na wadze i w konsekwencji staje się otyły.
Autor: Marta Drzazga
Bibliografia:
- J. Tatoń i in., Otyłość – zespół metaboliczny, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2007.
- D. Głąbska i in., Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
- J. Mercola (tłum. J. Poznański), Dobry tłuszcz. Najlepsze paliwo dla organizmu, Wydawnictwo Vivante, Białystok 2018.

