Afta w gardle – czym jest i jak z nią walczyć?

Afty to niewielkie zmiany o charakterze płytkich owrzodzeń. Odsłonięte zakończenia nerwowe w jamie ustnej są stale narażone na kontakt z jedzeniem, przełykanie śliny, a to powoduje spory dyskomfort i ból. Afty w gardle łatwo pomylić z bólem gardła, który towarzyszy np. anginie. Gojenie się tego typu zmian trwa zazwyczaj 1–2 tygodnie, jednak warto zwrócić się o pomoc lekarską, aby ustalić przyczynę problemu i jak najszybciej złagodzić dolegliwości.

Atfa – co to takiego?

Afty to zmiany błony śluzowej jamy ustnej o charakterze płytkich nadżerek i owrzodzeń. Mają okrągły kształt i charakterystyczną czerwoną obwódkę oraz żółty lub biały nalot. Zazwyczaj są niewielkie, jednak w poszczególnych przypadkach ich średnica może wynosić nawet kilka centymetrów. Pojawiają się przede wszystkim w okolicach warg lub na śluzówce języka, jednak mogą również znajdować się w przełyku.

Ta niewielka zmiana wiąże się z bólem i dyskomfortem, który znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie – przyczyną dolegliwości bólowych są odsłonięte zakończenia nerwowe. Proces gojenia się trwa zazwyczaj 1–2 tygodnie, jednak może się wydłużać lub skracać, w zależności od wielkości i umiejscowienia aft. Łagodzenie bólu jest utrudnione, ponieważ te niewielkie owrzodzenia mają stały kontakt z jedzeniem i są narażone na ciągłe urazy. W przeciwieństwie do opryszczki nie mają charakteru wirusowego, dlatego nie sposób się nimi zarazić. 

Afty w gardle – jak wyglądają? Czym się różnią od innych aft?

Afty w gardle nie różnią się wyglądem od innych zmian tego typu. One również – podobnie jak nadżerki na błonie śluzowej policzka – mają biały lub żółty nalot i są otoczone czerwoną obwódką. Można je dostrzec, jeśli znajdują się w okolicach migdałków. Gdy są umiejscowione w przełyku, znacznie trudniej postawić diagnozę. Zmiany w obrębie gardła zazwyczaj goją się dłużej niż te, które pojawiają się w jamie ustnej – proces ten może trwać nawet 3–4 tygodnie. Schorzenie to nie tylko powoduje ból, lecz także znacznie utrudnia codzienne czynności, takie jak jedzenie, picie czy mowę. 

Dokuczliwe owrzodzenia i nadżerki mogą przydarzyć się każdemu. Pamiętaj, że to schorzenie – zwane też pryszczykowym zapaleniem gardła – ma charakter przewlekły i często powraca, jeśli już raz się pojawiło. Dlatego nie czekaj na samoistne ustąpienie objawów, ale udaj się do lekarza, który zaleci Ci odpowiednie środki do walki z bólem.

Afty w gardle – objawy

Obecność afty w gardle nie zawsze jest widoczna gołym okiem. Zmiany umiejscowione głębiej (w przełyku) powodują najwięcej trudności diagnostycznych. Osoba dotknięta tym schorzeniem zazwyczaj narzeka na miejscowy ból gardła, ma trudności z połykaniem płynów, a jedzenie sprawia jej ogromny dyskomfort. Można łatwo ulec złudzeniu, że dolegliwości te są związane z anginą lub zapaleniem gardła. Tego rodzaju podejrzenia są o tyle uzasadnione, że stanowi zapalnemu – a do tej kategorii należą przecież afty – towarzyszy podwyższona temperatura ciała. Wśród innych symptomów mogą pojawić się trudności w mówieniu, powiększenie węzłów chłonnych czy pieczenie w gardle.

Aby się upewnić co do charakteru zmian i źródła bólu, warto wykonać wymaz z nosogardzieli. To mało inwazyjne badanie służy diagnozowaniu chorób górnych dróg oddechowych, krtani i gardła. 

Afty w gardle – przyczyny

Afta w gardle to dolegliwość o zróżnicowanych przyczynach. Mogą być zarówno skutkiem złych nawyków żywieniowych, jak i chorób ogólnoustrojowych. Do najczęstszych powodów powstawania tych bolesnych owrzodzeń w obrębie migdałków i przełyku należą:

• zła dieta, w tym jedzenie nieumytych owoców;
• alergie pokarmowe;
• niewystarczająca higiena jamy ustnej;
• brak witamin w codziennej diecie;
• przeciążenie organizmu i stres;
• osłabienie odporności;
• zakażenia bakteryjne;
• zmiany hormonalne wywołane np. przez cykl menstruacyjny lub przekwitanie;
• choroby o charakterze ogólnoustrojowym;
• choroby autoimmunologiczne;
• schorzenia dotyczące żołądka i jelit.

Wśród badaczy pojawiają się teorie, że niektórzy zmagają się z problemem aft z powodu predyspozycji genetycznych. Uważa się również, że zmiany mogą być efektem ubocznym przebytej antybiotykoterapii.

Jak leczyć afty w gardle?

Afty to niegroźne zmiany, które powinny ustąpić samoistnie po ok. 1–2 tygodniach. Jeśli dolegliwości bólowe trwają dłużej lub znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie, nie warto zwlekać z wizytą u lekarza. W znalezieniu odpowiedniego antidotum pomoże Ci lekarz rodzinny lub dermatolog. Ku zaskoczeniu wielu osób w leczenie aft może włączyć się również stomatolog. Najważniejsze jest oczywiście leczenie przyczynowe, czyli uderzenie w źródło problemu. W praktyce oznacza to np., że jeśli za pojawianie się aft w przełyku odpowiada choroba autoimmunologiczna, należy skupić się przede wszystkim na jej leczeniu, a płukanki lecznicze będą tylko dodatkiem do terapii.

W leczeniu aft umiejscowionych w gardle stosuje się najczęściej:

• środki steroidowe – przepisywane tylko wtedy, gdy zmiana ma wyjątkowo duże rozmiary i jest bardzo bolesna;
• płukanki z rumianku, szałwii czy liści malin. Rośliny te mają właściwości antyseptyczne i odkażające, dlatego mogą skutecznie zahamować rozwój bakterii w jamie ustnej. Do szczególnie polecanych naturalnych specyfików należy szałwia, która – oprócz właściwości antybakteryjnych – zawiera wiele cennych składników mineralnych;
• ozonoterapia – ten rodzaj leczenia polega na wdychaniu leczniczej mieszaniny ozonu i tlenu, które dotleniają chore tkanki, eliminują bakterie i grzyby, a także przeciwdziałają ponownemu pojawianiu się aft. To szybki i skuteczny sposób na wyeliminowanie bólu;
• domowe sposoby – w zwalczaniu niewielkich aft pomoże Ci np. płukanka na bazie soli i wody. Niektórzy stosują też wodę utlenioną (na litr zwykłej wody wystarczy jedna łyżeczka wody utlenionej), jednak w przypadku tego rodzaju specyfików trzeba zachować szczególną ostrożność i pod żadnym pozorem ich nie połykać.

Afty w gardle u dziecka – jak je rozpoznać? Jak postępować?

Afty w gardle u niemowląt i małych dzieci często są efektem otarć od smoczka, a niekiedy pojawiają się jednocześnie z ząbkowaniem. Mogą towarzyszyć również infekcjom, alergiom pokarmowym (np. celiakii), być efektem spadku odporności, a także skutkiem ubocznym takich schorzeń jak choroba Leśniowskiego-Crohna. Dziecko staje się płaczliwe i marudne, a czasem odmawia również jedzenia. W przypadku pojawienia się tego rodzaju dolegliwości trzeba natychmiast udać się do pediatry, ponieważ zaprzestanie jedzenia przez niemowlę może prowadzić do odwodnienia i innych poważnych powikłań. 

Leczenie aft u dzieci przebiega bardzo podobnie, jak u osoby dorosłej, jednak dobór środków jest znacznie bardziej utrudniony. Trudno wyobrazić sobie, aby na aftę w gardle u niemowlęcia stosować płukanki. Należy więc sięgnąć po aerozole i inne metody polecane przez lekarza pediatrę.

Jak zapobiegać powstawaniu aft w gardle?

Powstawaniu aft w gardle nie sposób zapobiec, jeśli towarzyszą one chorobom autoimmunologicznym lub zaburzeniom hormonalnym, na które człowiek nie ma istotnego wpływu. Jednak w zdecydowanej większości przypadków aft w gardle da się uniknąć poprzez wypracowanie prawidłowych nawyków. Przede wszystkim zwracaj uwagę na to, co jesz – w twojej diecie powinny znajdować się nie tylko składniki odżywcze, lecz także witaminy i minerały. Unikaj spożywania niemytych owoców, które mogą sprzyjać powstawaniu bolesnych owrzodzeń w jamie ustnej. Regularnie dbaj o higienę jamy ustnej – oprócz pasty do zębów stosuj też płyny i nici dentystyczne. Środki te hamują rozwój drobnoustrojów, które mogą stać się przyczyną aft. Oprócz tego dbaj o siebie – unikaj stresu i staraj się nie przeciążać swojego organizmu. Zadbaj o dobrą jakość snu i wypracuj nawyki, które pomogą Ci wzmocnić odporność.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. M. Gałęcka, Nawracające infekcje, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2019.
2. J. Banach, Z. Jańczuk, Choroby błony śluzowej jamy ustnej. Podręcznik dla studentów stomatologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.

Oceń artykuł