Badanie alloprzeciwciał w ciąży - Badania Krwi
24 stycznia 2023

Alloprzeciwciała w ciąży – po co i kiedy badać?

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka
alloprzeciwciala-w-ciazy-kobieta-w-bialym-fartuchu-pobiera-krew

Badanie alloprzeciwciał w ciąży możesz wykonać na każdym etapie jej trwania. Jest ono jednak zalecane już w I trymestrze, aby oszacować ryzyko konfliktu serologicznego i wdrożyć wczesne leczenie celem profilaktyki powikłań u przyszłej mamy i dziecka. Dowiedz się więcej o alloprzeciwciałach! 

Czym są alloprzeciwciała?

Stanowią one rodzaj przeciwciał, czyli białek wydzielanych przez komórki plazmatyczne (aktywne limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi układu odpornościowego na obecność w organizmie antygenu, substancji obcej, identyfikowanej jako zagrożenie dla zdrowia. Alloprzeciwciała są wydzielane jednak tylko na specyficzny rodzaj antygenów. Ich produkcja zostaje wzmożona w odpowiedzi na antygeny znajdujące się w krwinkach czerwonych innej grupy niż krew danej osoby.

Badanie na alloprzeciwciała jest szczególnie ważne przed zabiegami przetaczania krwi, aby mieć pewność, że nie dojdzie do odpowiedzi obronnej organizmu biorcy, polegającej na tzw. aglutynacji, czyli sklejeniu się krwinek, wywołującej poważne powikłania zdrowotne. Poza tym alloprzeciwciała dobrze jest sprawdzić w ramach przygotowań do operacji chirurgicznych, którym mogą towarzyszyć krwotoki, czy związanych z przeszczepem organów z tych samych powodów jak podczas transfuzji. Wraz z testem na alloprzeciwciała wykonuje się badanie grupy krwi. Wiedza na temat alloprzeciwciał jest również cenna dla kobiet w ciąży, gdyż pozwala oszacować ryzyko pewnych powikłań związanych z rodzajem grupy krwi i obecnością przeciwciał znajdujących się w organizmie przyszłej mamy i dziecka. 

Alloprzeciwciała w ciąży

Badanie na przeciwciała odpornościowe w ciąży przeprowadza się rutynowo już na początku I trymestru u wszystkich pań bez względu na grupę krwi. Profilaktyka tego typu ma na celu wczesne wykrycie niezgodności antygenowych pomiędzy organizmem przyszłej mamy a dziecka. W sytuacji zdiagnozowania tzw. konfliktu serologicznego, czyli stanu, w którego przebiegu grupa krwi kobiety jest niezgodna z grupą krwi malucha, może dojść do wywołania reakcji immunologicznej ze strony organizmu przyszłej mamy, skierowanej przeciwko komórkom krwi dziecka. Stwarza to zagrożenie dla obojga i wymaga leczenia.

Badanie alloprzeciwciał w ciąży pozwala już we wczesnym etapie podjąć odpowiednie kroki, minimalizując ryzyko powikłań. Najczęściej kroki te polegają na przyjmowaniu immunoglobulin przez kobietę. Ich zadaniem jest profilaktyka uczulania na antygeny znajdujące się we krwi dziecka, których przyszła mama nie ma w swoim organizmie, a ma z nimi kontakt. W pewnych sytuacjach istnieje także możliwość leczenia wewnątrzmacicznego. Jego istotą jest bezpośrednie przetaczanie krwi do krążenia płodowego z zewnątrz. To oznacza, że maluch przechodzi transfuzję, aby nie doszło do niedokrwistości jego organizmu. Alloprzeciwciała w ciąży wykonuje się ponadto w celu profilaktyki choroby hemolitycznej u noworodka, w przypadku kiedy maluch ma odmienną grupę krwi niż jego mama. 

Odczyn Coombsa

Jest to obok badania na alloprzeciwciała w ciąży drugi ważny rodzaj testu serologicznego, wykonywany w ramach rutynowej diagnostyki prenatalnej. Pozwala ocenić zagrożenie wystąpienia choroby hemolitycznej u dziecka. Inaczej nazywany jest on bezpośrednim testem antyglobulinowym. Dzięki niemu możesz dowiedzieć się o obecności przeciwciał znajdujących się w krwinkach czerwonych, wykazujących zdolność do wiązania się z antygenami erytrocytów prowadzących do przyspieszonego niszczenia krwinek. Powstała w tej sytuacji anemia bywa przyczyną wielu powikłań, dlatego nie należy bagatelizować badań przesiewowych w tym kierunku.

Niedokrwistość polega na spadku ilości czerwonych krwinek w obiegu oraz na obniżeniu poziomu hemoglobiny. W efekcie organizm staje się niewydolny do zaopatrzenia w odpowiednią ilości tlenu narządów i tkanek. W zależności od nasilenia anemii obserwuje się różne objawy – od łagodnych jak osłabienie po stany zagrażające życiu. Odczyn Coombsa towarzyszy zwykle diagnostyce konfliktu serologicznego. 

Wyniki odczynu Coombsa

Badanie może mieć charakter pośredni (niekompletny), tzw. PTA, który pozwala wykryć przeciwciała skierowane na obce antygeny krwinek czerwonych, znajdujących się w surowicy krwi, bądź bezpośredni (całkowity), tzw. BTA, służący do identyfikowania przeciwciał na krwinkach opłaszczających powierzchnię erytrocytu in vivo (w organizmie). Pozytywny wynik odczynu Coombsa może wskazywać na obecność we krwi dziecka przeciwciał, które niszczą jego erytrocyty, prowadząc do powikłań. 

Jak wygląda badanie na alloprzeciwciała w ciąży?

Polega ono na pobraniu odpowiedniej ilości krwi żylnej od kobiety i poddaniu jej procedurom laboratoryjnym. Materiał biologiczny najczęściej jest pobierany z żyły łokciowej, znajdującej się w dole łokciowym. Cała procedura trwa chwilę i nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony ciężarnej.

 

Autor: Agata Oleszkiewicz

Bibliografia

  1. M. Baczyńska-Strzecha, J. Kalinka, Profilaktyka śródciążowa i okołoporodowa konfliktu serologicznego, „Ginekologia Praktyczna” 2018, nr 2.
  2. B. Solnica i in., Podstawy serologii grup krwi, WUJ, 2008.

O Autorze