ALT – badanie enzymu wątrobowego

ALT jest jednym ze wskaźników wykorzystywanych do wczesnego diagnozowania i różnicowania uszkodzeń wątroby. Badanie polega na oznaczeniu aktywności enzymu wątrobowego – aminotransferazy alaninowej. U zdrowych osób jego ilość we krwi znajduje się w śladowych ilościach. O czym świadczy zbyt wysoki lub zbyt niski poziom ALT?

ALT – czym jest i jaką rolę spełnia w organizmie?

ALT (aminotransferaza alaninowa), o tożsamych nazwach ALAT lub GPT, jest enzymem cytoplazmatycznym, występującym głównie w komórkach wątroby i nerek, a także − w mniejszym zakresie − w tkankach innych narządów: serca, płuc i mięśni szkieletowych. ALT odpowiada za przekształcanie alaniny – aminokwasu białkowego w pirogronian, który stanowi ważny związek pośredniczący w produkcji energii komórkowej.

W diagnostyce enzym ALT jest bezpośrednio połączony z badaniem aminotransferazy asparaginianowej (AST). Stężenia obydwu wzrastają z powodu uszkodzeń wątroby. Jednak to enzym ALT jest zdecydowanie bardziej swoisty dla organu. Stosunek dwóch aminotransferaz ALT/AST znany jest jako tzw. wskaźnik de Ritisa. Skutecznie pomaga on różnicować  przyczyny uszkodzenia wątroby. W wirusowym zapaleniu wątroby wskaźnik jest większy od 1. W chorobach wątroby o innej przyczynie, takich jak: zmiany o charakterze toksycznym,  marskość, upośledzony przepływ żółci czy kamica żółciowa –  mniejszy od 1.

ALT – jakie są wskazania do wykonania badania?

Badanie ALT wykonywane jest profilaktycznie u osób, które znajdują się w grupie ryzyka chorób wątroby. Ponieważ długotrwała farmakoterapia odgrywa istotne znaczenie w funkcjonowaniu wątroby, osoby przyjmujące stale leki – zwłaszcza tabletki antykoncepcyjne, statyny oraz leki przeciwnowotworowe, również powinny cyklicznie kontrolować stężenie enzymu. Ponadto badanie ALT zalecane jest wówczas, gdy u pacjenta pojawią się niespecyficzne objawy:

• zażółcenie skóry i błon śluzowych;
• utrata apetytu, osłabienie i zmęczenie;
• nudności, wymioty;
• uczucie ciężkości, wzdęcia;
• odbarwiony stolec lub ciemny mocz;
• ból w prawym podżebrzu.

Oprócz powyższych objawów wskazaniem do wykonania badania wątrobowego ALT są zaburzenia miesiączkowania bądź całkowity zanik miesiączki, a także niepłodność. Z kolei u mężczyzn: zanik owłosienia łonowego i pachowego oraz obniżone libido. Badanie regularnie należy wykonywać u osób otyłych, cukrzyków, cierpiących na choroby wątroby, trzustki oraz dróg żółciowych – w celu monitorowania kondycji wątroby, gdyż stany te predysponują do rozwoju stłuszczenia lub marskości.

Wraz z aminotransferazą alaninową (ALT) lekarz zaleca także takie badania, jak: morfologia krwi, badanie moczu, AST, enzymy cholestazy – ALP (fosfataza alkaliczna), GGTP (gammaglutamylotranspeptydaza), bilirubina całkowita oraz bilirubina bezpośrednia.

Próbkę krwi do badania ALT (podobnie jak w przypadku innych wskaźników) pobiera się z żyły łokciowej. Pacjent musi pozostać na czczo. Wskazane jest, aby przed pobraniem wypić trochę wody. Ważną rolę ogrywa również pora dnia – zaleca się, aby były to godziny poranne między 7:00, a 10:00. Wówczas wynik będzie rzetelny i miarodajny.

O czym może świadczyć zbyt wysoki poziom ALT?

Nieznacznie podwyższony wskaźnik ALT może świadczyć o przewlekle trwającej marskości wątroby, niedrożności dróg żółciowych, a także schorzeniach mięśni (miopatiach) − w tym przypadku wartości nie przekraczają zwykle czterokrotności górnej granicy przedziału referencyjnego.

Ponadto niewielki wzrost stężenia enzymu może być widoczny u osób z chorobami tarczycy, a także po intensywnym treningu. Ponad 10-krotne zwiększenie poziomu ALT najczęściej jest spowodowane ostrym zapaleniem wątroby na skutek infekcji wirusowej. Poziomy ALT mogą być także podwyższone nawet 100-krotnie w wyniku polekowego uszkodzenia wątroby, zatrucia grzybami oraz substancjami toksycznymi.

Fizjologiczne podwyższenie ALT z powodu zmian hormonalnych występuje u kobiet w ciąży oraz u noworodków (szczególnie wcześniaków). Interpretacja wyników laboratoryjnych zawsze powinna być przeprowadzona przez lekarza z uwzględnieniem wywiadu oraz zgłaszanych dolegliwości. Pacjent pod żadnym pozorem nie powinien interpretować wyników badań wątrobowych i innych wskaźników na własną rękę oraz rozpoczynać leczenia bez konsultacji.

Niski poziom ALT – czy jest powodem do niepokoju?

Niski poziom ALAT jest spodziewanym i całkowicie normalnym zjawiskiem, więc nie ma znaczenia klinicznego.

Jak dbać o prawidłowy poziom wskaźnika ALT?

Prawidłowy poziom enzymu ALT to znak, że wątroba pracuje bez zakłóceń. Aby monitorować i utrzymywać ten stan  powinniśmy cyklicznie wykonywać niezbędne badania diagnostyczne – szczególnie osoby przyjmujące stale leki oraz cierpiące na choroby wątroby.

Nie bez znaczenia jest również zbilansowana dieta, unikanie przetworzonych produktów oraz regularny ruch. Odpowiednie nawyki wpływają na zdrowie wątroby, co przekłada się na prawidłowe wskaźniki wątrobowe.

Wszystkie wymienione badania wykonać można w laboratoriach Diagnostyka. Zachęcamy do zapoznania się ze specjalnie przygotowanymi pakietami diagnostycznymi – sprawdź nasz e- pakiet wątrobowy i skonsultuj wynik z jednym z naszych specjalistów.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
• Ostra niewydolność wątroby, Andrzej Habior, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 1, 2014.