Anemia: przyczyny, objawy i diagnostyka

Anemia dotyka około 1,6 miliarda ludzi na całym świecie. Nieleczone schorzenie doprowadza do wielu przykrych następstw, dlatego zawsze należy szukać przyczyny. Dowiedz się, jakie objawy powinny być sygnałem do wykonania badań oraz jak diagnozować anemię!

Anemia – czym jest?

Anemia określana mianem niedokrwistości – to stan chorobowy, w którym dochodzi do spadku stężenia hemoglobiny, liczby krwinek czerwonych (erytrocytów), a także wskaźnika hematokrytowego poniżej prawidłowych wartości. Najczęstszą postacią anemii jest niedokrwistość z niedoboru żelaza (syderopeniczna) – spowodowana zbyt małą ilością żelaza w ustroju, skutkuje upośledzeniem syntezy hemu i powstawania erytrocytów zawierających mniej hemoglobiny. Innymi rodzajami schorzenia są także:

• anemia hemolityczna z rozpadu czerwonych krwinek,
• anemia megaloblastyczna,
• anemia aplastyczna,
• niedokrwistość w wyniku chorób przewlekłych.

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu anemii?

Rozpoznanie niedokrwistości i jej rodzaju jest kluczowe, aby wdrożyć odpowiednie leczenie i monitorować jego postępy. Diagnostyka anemii opiera się na wykonaniu następujących badań:

• morfologia krwi – jest uniwersalnym badaniem pozwalającym także na rozpoznanie niedokrwistości, o której świadczą, m.in.: zmienność kształtu i wielkości erytrocytów, stężenie hemoglobiny i wielkość hematokrytu;
• stężenie Fe (żelazo) w surowicy krwi – niezbędne do produkcji hemoglobiny, która transportuje tlen w organizmie i powstawania prawidłowych czerwonych krwinek. Niski poziom Fe świadczy o anemii;
• stężenie ferrytyny – stanowi miernik zapasów żelaza w komórkach i tkankach organizmu w dłuższym okresie czasu, a także rodzaj jego buforu;
• witamina B12 i kwas foliowy – niezbędne dla powstawania krwinek czerwonych o prawidłowej budowie,
• OB – szybkość opadania krwinek czerwonych pozwala określić stan zapalny w organizmie wynikający z wielu chorób, które mogą mieć związek z niedokrwistością:
• transferyna/rozpuszczalny receptor transferyny – wskaźniki diagnostyki różnicowej niedoborów żelaza, w tym rodzajów niedokrwistości;
• TIBC (całkowita zdolność wiązania żelaza) – diagnozowanie i ocena niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza.

Kto jest najbardziej narażony na anemię?

Niedokrwistość może wystąpić zarówno u mężczyzn, kobiet, jak i dzieci. Jednak szczególnie narażone na schorzenie są osoby, które na co dzień stosują dietę ubogą w wartościowe substancje odżywcze. Anemia bardzo często dotyka kobiety mające obfite miesiączki, a także ciężarne – w związku ze spadkiem stężenia hemoglobiny przez wzrost objętości osocza w stosunku do masy erytrocytów. Z problemem anemii borykają się także osoby starsze, u których obserwuje się łagodną niedokrwistość wynikającą z niedoborów żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego.

Anemia − ryzyko powikłań

Nieleczona anemia może doprowadzić do poważnych powikłań – u kobiet ciężarnych powoduje komplikacje ciąży, opóźnienie fizyczne i intelektualne rozwoju dzieci. Specjaliści ze szwedzkiego Instytutu Karolinska, po analizie informacji o ponad 500 tys. dzieci i prawie 300 tys. matek, zauważyli, że anemia matki w czasie pierwszych 30 tygodni ciąży wiąże się ze znacznie większym ryzykiem pojawienia się u dziecka opóźnienia intelektualnego oraz zaburzeń ze spektrum autyzmu i ADHD. Zespół naukowców z Pennsylvania State University, analizując dokumentację medyczną ponad 300 tys. osób w wieku od 21 do 90 lat, odkrył, że istnieje wyraźna korelacja między anemią a ryzykiem pojawienia się ubytku słuchu. Badacze określili, sprawdzając typ ubytku słuchu, że ryzyko ubytku odbiorczego u dorosłych osób cierpiących na anemię spowodowaną niedoborem żelaza jest o ponad 80% wyższe, niż u osób zdrowych.

Objawy anemii

Objawy niedokrwistości pojawiają się stopniowo i są uzależnione od stężenia hemoglobiny we krwi. Anemia u każdej z osób może powodować inne symptomy. Do najczęstszych należą:

• ogólne osłabienie, apatia i szybka męczliwość;
• kłopoty z pamięcią i koncentracją;
• problemy z zasypianiem i wyciszeniem;
• stany depresyjne;
• zawroty głowy – częste mroczki przed oczami;
• problemy skórne – blada skóra, zajady w kącikach ust;
• zwiększone tętno, nawet przy minimalnym wysiłku,
• ciągłe uczucie zimna – lodowate stopy i dłonie;
• powiększone węzły chłonne, śledziona lub wątroba;
• zwiększona podatność na infekcję;
• brak apetytu lub apetyt wybiórczy.

Przyczyny anemii

Występowanie niedokrwistości związane jest bezpośrednio z zaburzeniami dotyczącymi krwi. Przyczyn tego stanu może być wiele, wśród najczęstszych obserwuje się: niedobory niektórych substancji w organizmie – żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12, infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze, restrykcyjną dietę lub jadłospis pozbawiony wartości odżywczych. Przyczyną anemii są także uwarunkowania genetyczne.

Każdy rodzaj niedokrwistości bez zastosowania właściwego leczenia i monitorowania stanu zdrowia prędzej, czy później prowadzi do niedotlenienia oraz niedożywienia komórek, co skutkuje ich obumieraniem. Układ sercowo-naczyniowy staje się przeciążony, co w konsekwencji doprowadza do niewydolności organizmu.

Wykonuj regularne badania

Pamiętaj, że szybko wykryta anemia gwarantuje całkowite wyleczenie. Oznaczenie wszystkich wskaźników potrzebnych do diagnozowania i monitorowania leczenia anemii wykonasz w Diagnostyce. Zachęcamy do korzystania z naszego e- pakietu niedokrwistości oraz konsultacji online.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
• Jackowska T., Wójtowicz J. Niedokrwistość chorób przewlekłych. Postęp Nauk Medycznych 2014; XXVII (10b): 33-36.