Jak obniżyć poziom anty-TPO?

Anty-TPO to przeciwciało przeciwtarczycowe. Parametr ten stanowi istotną część diagnostyki autoimmunologicznych chorób tarczycy. Jego podwyższone wartości obserwuje się m.in. w zapaleniu tarczycy Hashimoto. Sprawdź, jak bada się poziom anty-TPO oraz jakie wartości uznaje się za normę. Dowiedz się, jak obniżyć poziom anty-TPO.

Co to jest anty-TPO?

Anty-TPO to autoprzeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej, czyli jednemu z białek produkowanych przez tarczycę. Wzrost poziomu tego parametru odgrywa istotną rolę w chorobach autoimmunologicznych gruczołu tarczowego. Przeciwciała anty-TPO uczestniczą w mechanizmie uszkodzenia tkanki gruczołowej, prowadząc do rozwoju stanu zapalnego i w jego konsekwencji niedoczynności tarczycy. Ocena poziomu anty-TPO stanowi element diagnostyki stanów zapalnych i autoimmunologicznych tarczycy.

Anty-TPO – badanie i norma

Badanie anty-TPO z reguły wykonuje się po uzyskaniu nieprawidłowych wyników z badań podstawowych, takich jak poziom TSH – hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową, który reguluje wydzielanie hormonów tarczycowych, oraz FT3 (trijodotyroniny) i FT4 – tyroksyny, czyli samych hormonów tarczycowych. Materiałem do badania anty-TPO jest krew pobrana z naczynia ze zgięcia łokciowego. Pacjent nie musi w żaden sposób przygotowywać się do badania anty-TPO. Może stawić się na nie o dowolnej porze dnia – nie ma konieczności bycia na czczo.

Nie ma ściśle określonych norm dla anty-TPO. Przeciwciała te nie powinny znajdować się we krwi osób zdrowych. Niemniej u około 5–15% osób mogą one się pojawiać i nie mają związku z rozwojem żadnej choroby (za wynik prawidłowy jest uznawana wartość dwucyfrowa). Jednak osoby te powinny zachować czujność, ponieważ w przyszłości może u nich się rozwinąć choroba tarczycy. Przy problemach z tym gruczołem stężenie anty-TPO osiąga wyniki rzędu nawet kilku tysięcy. Należy podkreślić, że wyniki anty-TPO zawsze trzeba interpretować w kontekście stanu klinicznego i wyników innych badań.

Podwyższone wartości anty-TPO – przyczyny

Obecność przeciwciał anty-TPO stwierdza się u przeważającej większości osób z chorobą Hashimoto (ponad 95%) oraz zmagających się z chorobą Gravesa-Basedowa (około 70%). Zapalenie tarczycy typu Hashimoto to najczęstszy rodzaj zapalenia i przyczyna pierwotnej niedoczynności tarczycy oraz choroba autoimmunologiczna. Dokładna etiologia choroby Hashimoto nie jest znana. W jej powstaniu podejrzewa się udział uwarunkowań genetycznych, czynników środowiskowych – stresu, infekcji, wysokiego spożycia jodu. Z kolei choroba Gravesa-Basedowa to schorzenie autoimmunologiczne o cechach nadczynności tarczycy. Przyczyny jej powstania także nie zostały w pełni poznane. W jej rozwoju wskazuje się na wpływ stresu, zaburzeń hormonów płciowych, palenia tytoniu i innych chorób autoimmunologicznych. Przeciwciała anty-TPO obserwuje się również m.in. w idiopatycznym obrzęku śluzowatym, cukrzycy typu I, u osób przyjmujących takie leki, jak: amiodaron, lit, interferon alfa, IL-2. Wzrost anty-TPO jest również możliwy u osób w podeszłym wieku.

Jak obniżyć anty-TPO?

Sam podwyższony poziom anty-TPO nie podlega leczeniu. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić obserwację i badania kontrolne. Dopiero gdy inne badania diagnostyczne wykażą chorobę tarczycy, lekarz zaplanuje terapię dostosowaną do danego przypadku. Poza konwencjonalnym leczeniem w obniżeniu przeciwciał anty-TPO wskazane jest unikanie narażenia na stres i podejmowanie umiarkowanej aktywności fizycznej. Zarówno stres, jak i brak ruchu w negatywny sposób wpływają na funkcjonowanie całego organizmu, w tym tarczycy. W obniżeniu przeciwciał przeciwtarczycowych pomocna okazać się może suplementacja. Pacjenci powinni skonsultować z lekarzem uzupełnienie składników mineralnych i witamin. W przypadku niedoczynności tarczycy będą to: witamina D, selen, żelazo, witamina B12, magnez, cynk. W przypadku nadczynności tarczycy zaleca się suplementowanie: selenu, witaminy C, witaminy E, beta-karotenu. Jednak ze składowych zdrowego stylu życia w przypadku chorych na tarczycę najważniejszą rolę odgrywa odpowiednia dieta.

Jak obniżyć poziom anty-TPO?

Choroby tarczycy mogą być leczone farmakologicznie, a w ciężkich przypadkach są rozważane inne metody postępowania terapeutycznego, w tym rozwiązania chirurgiczne. U osób z chorobą Hashimoto podstawą leczenia jest podawanie lewotyroksyny. To syntetyczny odpowiednik tyroksyny. Wykazuje on takie samo działanie jak naturalny hormon wytwarzany w gruczole tarczowym. Systematyczne przyjmowanie lewotyroksyny prowadzi do normalizacji stężenia hormonów i obniżenia poziomu anty-TPO. Dawki lewotyroksyny są dobierane indywidualnie do każdego pacjenta. Aby farmakoterapia przyniosła efekt, leki należy przyjmować regularnie, najlepiej o tej samej porze, zwykle rano, koniecznie na czczo – około 30–60 minut przed posiłkiem. Oprócz formy tabletkowanej od niedawna jest dostępna także lewotyroksyna w formie płynnej – ampułki, którą można stosować bezpośrednio lub po rozpuszczeniu. Leki hamujące odpowiedź zapalną, takie jak sterydy czy immunosupresanty, wykazują małą skuteczność terapeutyczną i nie znajdują zastosowania w leczeniu choroby Hashimoto.

W leczeniu choroby Gravesa-Basedova stosowane są leki przeciwtarczycowe – przeważnie tiamazol lub propylotiouracyl. To tzw. tyreostatyki – leki hamujące wytwarzanie hormonów lub ich uwalnianie przez tarczycę. Blokują one przekształcanie jodków w jod, a tym samym jodowanie tyrozyny i wytwarzanie hormonów przez tarczycę. Przy braku efektów farmakoterapii rozważane jest leczenie jodem promieniotwórczym. To metoda z wyboru w radykalnym leczeniu nadczynności tarczycy. Jednak niesie ono za sobą ryzyko powikłań, m.in. w postaci trwałej niedoczynności tarczycy, nasilenia orbitopatii tarczycowej. Aby zmniejszyć ryzyko powikłań po leczeniu jodem, chorym podaje się glikokortykosteroid – prednizon. W ciężkich przypadkach koniecznością okazać się może subtotalne lub prawie całkowite wycięcie tarczycy.

Anty-TPO – jak obniżyć? Rola diety

Przy podwyższonych wartościach anty-TPO w chorobach tarczycy istotne jest odpowiednie odżywianie się. Chorzy powinni jak najwcześniej zgłosić się do dietetyka w celu identyfikacji błędów żywieniowych i ich korekty. Dieta w znaczący sposób może spowolnić proces zapalny toczący się w gruczole tarczycowym, zapewnić prawidłowy przebieg przemian i działania hormonów tarczycy, a tym samym obniżyć poziom przeciwciał przeciwtarczycowych.

Kiedy tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów, metabolizm i wszelkie procesy w organizmie mogą ulec spowolnieniu. Dlatego wartość kaloryczna diety w chorobie Hashimoto, w tym zwłaszcza u osób z nadmierną masą ciała, powinna być zmniejszona. W przebiegu tego zaburzenia zaleca się spożywanie pełnowartościowego białka, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, złożonych węglowodanów. Korzystne może się okazać zwiększenie ilości substancji o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. W jadłospisie należy ograniczyć udział tzw. substancji wolotwórczych, które są obecne głównie w warzywach kapustnych, krzyżowych, roślinach strączkowych, soi, orzechach ziemnych. Chorzy powinni unikać mocno przetworzonej żywności. Rezygnacja z glutenu i nabiału jest wskazana wyłącznie u osób ze stwierdzoną alergią / nietolerancją.

W przypadku choroby Gravesa-Basedowa z uwagi na przyspieszony metabolizm chorzy powinni prowadzić zbilansowaną dietę bogatoenergetyczną. Charakteryzuje się ona podwyższoną zawartością kalorii oraz białka, którego dobrym źródłem są chude mięso, jaja, nabiał. Zdrowe produkty wysokokaloryczne, to m.in. suszone owoce, nasiona, orzechy, awokado, pełnoziarniste produkty zbożowe. W momencie wyrównania hormonalnego należy niezwłocznie wrócić do diety normokalorycznej ze względu na szybki wzrost masy ciała i ryzyko nadwagi. Warto zadbać, aby w diecie znalazły się produkty zawierające goitrogeny – brokuły, kalafior, kapustę, jarmuż – które zmniejszą ilość hormonów produkowanych przez tarczycę. W nadczynności tarczycy wskazane jest ograniczenie produktów wzdymających. Preferowanym sposobem przygotowywania dań jest gotowanie i duszenie, wskazana jest rezygnacja ze smażenia.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
E. Jastrzębska-Bohaterewicz, W. Wojciechowska, A. Gardas, Miejsce oznaczeń poziomu przeciwciał anty-tyreoglobulinowych w diagnostyce autoimmunologicznych chorób tarczycy, „Endokrynologia Polska” 2005, t. 56, nr 1, s. 30–34.
F. Kokot, Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
A. Ratajczak, M. Moszak, M. Grzymisławski, Dieta w niedoczynności tarczycy, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2017, t. 7, nr 4, s. 305–311.
E. Szczepańska, M. Gietka-Czernel, H. Jastrzębska, Trudności w leczeniu choroby Gravesa-Basedowa, „Postępy Nauk Medycznych” 2017, t. XXX, nr 12, s. 683-688.