Badania kału – kiedy warto wykonać?

Kał stanowi  bogaty w informacje materiał diagnostyczny. Dzięki badaniom tego materiału można wcześnie wykryć niektóre schorzenia układu pokarmowego, takie jak zaburzenia wchłaniania pokarmu, czy nowotwór jelit. W diagnostyce wykorzystuje się badania mikroskopowe kału oraz testy mikrobiologiczne, chemiczne czy  serologiczne. Poniższy artykuł przedstawia rodzaje badań kału oraz informacje, jakie można się z nich  wynieść?

Jak pobierać kał do badania?

Próbkę kału objętości orzecha włoskiego należy pobierać  do pojemnika, najlepiej sterylnego. Odpowiednie pojemniczki można nabyć w aptece. Kał nie może być zmieszany z moczem.

Badanie ogólne kału

Podstawowym badaniem kału jest tzw. badanie ogólne kału Polega na wykonaniu oceny mikro- i makroskopowej próbki. Diagnosta określa kolor, konsystencję, zapach, obecność śluzu oraz resztek pokarmowych. Pod mikroskopem sprawdza się obecność w kale komórek układu odpornościowego, nabłonkowych, czerwonych krwinek oraz form pasożytów.

Kiedy należy  wykonać badanie ogólne kału?

Badanie ogólne kału należy wykonać, w przypadku   dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takich jak bóle brzucha, nudności, ból przy oddawaniu kału, a także gdy w subiektywnej ocenie wygląd kału wydaje się  podejrzany.

Jakie cechy posiada prawidłowy kał?

Prawidłowy kał jest brązowy ze względu na obecność żółci i bilirubiny. Może posiadać małe ilości śluzu. Konsystencja kału zależy w głównej mierze od pożywienia. Przy prawidłowym odżywianiu powinien mieć miękką, aczkolwiek zwartą konsystencję.

Inne badania kału

Badanie na Helicobacter pylori

test na Helicobacter pylori z kału – w badaniu rozpoznaje się antygeny Helicobacter pylori. Badanie oparte  jest na metodzie chemiluminescencyjnej.  Badanie stosowane jest w monitorowaniu skuteczności eradykacji Helicobacter pylori u osób ze zdiagnozowanymi wrzodami żołądka i dwunastnicy .

. Ponadto polecane jest dla osób, u których występują takie objawy z związane z przewodem pokarmowym, jak : ból brzucha, krew w kale, biegunki, zaparcia, obrzęk jamy brzusznej.  Badanie kału jest najmniej inwazyjną metodą diagnostyczną o wysokiej skuteczności.

Wykazanie w przebiegu badania obecności antygenów Helicobacter pylori oznacza toczącą się infekcję. Negatywny wynik świadczy o skutecznej eradykacji Helicobacter  pylori lub o niobecności tej bakterii w przewodzie pokarmowym badanego.

Posiew kału

Kał może być wykorzystany jako materiał  do  posiewu na obecność bakterii chorobotwórczych. Badanie to ma zastosowanie do wykrycia infekcji przez  poniższe bakterie:

• Salmonella/Shigella,
• Enteropatogenne tlenowe pałeczki Escherichia coli (EPEC),
• Campylobacter,
• Yersinia enterocolitica,
• Clostridium difficile.

W przebiegu infekcji bakteryjnych układu pokarmowego dochodzi do zaburzenia wchłaniania pokarmu oraz zachwiania naturalnej flory jelitowej. W wyniku tych procesów może dojść do biegunek, a  w masie kałowej można zauważyć obecność patogennych bakterii.

Najczęstszym wskazaniem do wykonania badania kału jest nieustająca samoistnie biegunka. Innymi objawami, jakie towarzyszą infekcjom bakteryjnym są: utrata apetytu, bóle brzucha, osłabienie czy utrata masy ciała. Zasadność wykonania badania należy skonsultować z lekarzem, który na podstawie wywiadu określi kierunek badania. Szczególnie narażone na obecność powyższych bakterii są osoby z obniżoną odpornością, podróżujące do krajów egzotycznych oraz spożywające pokarmy z niepewnego źródła.

Powyższe bakterie nie występują fizjologicznie w ludzkim przewodzie pokarmowym. Ich  obecność w posiewie oznacza trwającą infekcję.

Zmiany w kale sygnalizujące stan chorobowy

Zmiany koloru kału zawsze są niepokojące. Różne kolory mogą świadczyć o występowaniu schorzeń:

• czarny, czerwony: krwawienie z przewodu pokarmowego;
• zielony: zakażenie bakteryjne;
• żółty: żółtaczka.

Zwiększona ilość komórek układu odpornościowego w kale oznacza stan zapalny w przewodzie pokarmowym.  Obecność resztek pokarmowych w kale może być spowodowana zaburzeniami trawienia. W związku z powyższym należy poddać się dodatkowej diagnostyce pod kątem zapalenia trzustki, celiakii czy marskości wątroby. Jeśli w treści kałowej znajdują się jaja lub larwy pasożytów, należy kontynuować badanie w kierunku chorób pasożytniczych kału w celu ustalenia dokładnego rodzaju zakażenia.

Kiedy wykonuje się badanie kału?

Badanie kału jest nieinwazyjnym badaniem, które może dać sporo informacji na temat stanu zdrowia człowieka. Dzięki niemu można uzyskać dane na temat funkcjonowania układu pokarmowego, trawienia, obecności pasożytów, czy  choroby nowotworowej. Objawami, które skłaniają do wykonania badania są biegunki, zaparcia, bóle brzucha, nudności,ogólne pogorszenie stanu organizmu lub utrata wagi. Wszystkie powyższe badania można wykonać w Diagnostyce.

Bibliografia:

• Kasırga E. The importance of stool tests in diagnosis and follow-up of gastrointestinal disorders in children. Turk Pediatri Ars. 2019;54(3):141-148. Published 2019 Sep 25. doi:10.14744/TurkPediatriArs.2018.00483
• Fecal Occult Blood Test, Michel I. Kafrouni, John H. Kwon, in Early Diagnosis and Treatment of Cancer Series: Colorectal Cancer, 2011
• Lehmann F, S, Beglinger C: Current Role of <i>Helicobacter pylori</i> Stool Tests. Digestion 2003;68:119-123. doi: 10.1159/000074682
• Ignatius R, Berg C, Weiland C, et al. Accurate Detection of Helicobacter pylori Antigen in Human Stool Specimens by Two Novel Immunoassays. Eur J Microbiol Immunol (Bp). 2019;9(2):29-31. Published 2019 May 28. doi:10.1556/1886.2019.00008
• Lee, Jae Young MDa; Cho, Sun Young MD, PhDa,b; Hwang, Hannah Sun Hae MDa; Ryu, Ja Young MDa; Lee, Jongjin MDa; Song, In Do MDa; Kim, Beom Jin MD, PhDa; Kim, Jeong Wook MD, PhDa; Chang, Sae Kyung MD, PhDa; Choi, Chang Hwan MD, PhDa,* Diagnostic yield of stool culture and predictive factors for positive culture in patients with diarrheal illness, Medicine: July 2017 – Volume 96 – Issue 30 – p e7641 doi: 10.1097/MD.0000000000007641

Humphries RM, Linscott AJ. Practical Guidance for Clinical Microbiology Laboratories: Diagnosis of Bacterial Gastroenteritis. Clin Microbiol Rev. 2015;28(1):3-31. doi:10.1128/CMR.00073-14

---