Badania na choroby weneryczne – rodzaje, przebieg, czas oczekiwania na wynik

Choroby weneryczne to infekcje, które rozprzestrzeniają się głównie poprzez aktywność seksualną. Mogą być powodowane przez wirusy, bakterie lub grzyby. W celu ich wykrycia wykonuje się kilka różnych rodzajów badań – badania krwi, moczu oraz wymazy z różnych części ciała. Sprawdź, jak wyglądają te testy i kiedy warto je wykonać.

Choroby weneryczne – czym są?

Choroby weneryczne, znane również jako choroby przenoszone drogą płciową (CHZP) lub infekcje przenoszone drogą płciową (IPD), to grupa schorzeń zakaźnych, które mogą być przenoszone z jednej osoby na drugą podczas stosunków seksualnych, ale nie tylko. Do zakażenia dochodzi najczęściej podczas stosunku waginalnego, analnego lub oralnego, a w niektórych przypadkach także podczas ciąży czy porodu. Źródłem chorób wenerycznych mogą być wirusy, bakterie lub grzyby.

Do najczęstszych schorzeń tego rodzaju należą: rzeżączka, chlamydioza, kiła, HIV/AIDS, WZW typu B i C lub zakażenie HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego). Stanowią one poważny problem w skali globalnej i szacuje się, że co roku dochodzi do około 357 mln nowych zachorowań, a w Polsce wskaźnik ten również idzie w górę. Schorzenia często powodują przykre dolegliwości (pieczenie, swędzenie okolic intymnych), a oprócz tego mogą stanowić poważną przeszkodę podczas starań o dziecko. 

Badania na choroby weneryczne – kto i kiedy powinien je zrobić?

Przebadanie się pod kątem omawianych chorób jest ważne zarówno dla osób, które rozpoczynają nowe związki seksualne, jak i dla tych, którzy zauważyli u siebie objawy infekcji lub podejrzewają, że wkrótce mogą one wystąpić. W zależności od podejmowanej aktywności seksualnej i innych czynników ryzyka zaleca się regularne badania na choroby przenoszone drogą płciową. Oto kilka sytuacji, w których warto zgłosić się na badania:

• rozpoczęcie nowego związku seksualnego – badania pomogą upewnić się, że partner nie jest nosicielem żadnej infekcji;
• objawy infekcji – jeśli wystąpią jakiekolwiek symptomy sugerujące infekcję przenoszoną drogą płciową (pieczenie, swędzenie, upławy, ból podczas oddawania moczu), należy jak najszybciej udać się do lekarza i przeprowadzić odpowiednie badania;
• zakażony partner – jeżeli u partnera została zdiagnozowana choroba przenoszoną drogą płciową, warto przeprowadzić badania w celu wykluczenia lub potwierdzenia własnego zakażenia;
• regularne badania przesiewowe – w zależności od aktywności seksualnej i innych czynników ryzyka zaleca się regularne badania przesiewowe. Dotyczy to szczególnie osób, które są aktywne seksualnie i często zmieniają partnerów;
• kobiety w ciąży – na samym początku ciąży przyszłe mamy muszą przebadać się pod kątem zakażenia wirusem HIV, HPV i kiły, ponieważ aktywne zakażenie może zaszkodzić rozwijającemu się dziecku i wymaga wdrożenia konkretnej procedury leczniczej. W przypadku kobiet ciężarnych test jest obowiązkowy.

Jakie są rodzaje badań na choroby weneryczne?

Zazwyczaj trzeba poddać się kilku testom, aby wykluczyć lub potwierdzić obecność chorób wenerycznych. Nie są to jednak skomplikowane ani zbyt inwazyjne procedury. Można wykonać je w ciągu jednego dnia w jednym laboratorium, choć – w zależności od typu badania – czas oczekiwania na niektóre wyniki bywa nieco dłuższy. 

Najważniejsze rodzaje badań na choroby weneryczne to:

• badania krwi – we krwi znajdują się przeciwciała przeciw konkretnym patogenom. Co ważne, jedno pobranie krwi wystarczy, aby zbadać próbkę pod kątem najważniejszych chorób przenoszonych drogą płciową. Procedura niczym nie różni się od standardowego pobrania krwi w celu wykonania rutynowej morfologii;
• badanie moczu – niektóre choroby, np. chlamydioza, mogą zostać zdiagnozowane poprzez analizę moczu. Próbkę należy pobrać w godzinach porannych do sterylnego pojemnika i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium;
• wymaz z narządów rodnych, cewki moczowej ale również z okolic odbytu i jamy ustnej, ponieważ do zakażenia może dojść podczas stosunku analnego czy oralnego. Do badania wykorzystuje się specjalną pałeczkę, tzw. wymazówkę. „Wyhodowanie” bakterii z próbki wymazowej może zająć około 7 dni, więc na wynik czeka się dłużej. Wymazy to najskuteczniejsza metoda diagnostyki zakażeń grzybiczych i wirusowych. Specyficznym typem takiego badania jest test DNA w kierunku HPV. 

Badania na choroby weneryczne – wirusowe i bakteryjne

Choroby weneryczne mają często podłoże wirusowe lub bakteryjne. Sprawdź, jak wyglądają testy na poszczególne choroby.

Badania na obecność infekcji bakteryjnych

Wśród badań na obecność infekcji bakteryjnych można wymienić:

• badanie na chlamydię – chlamydioza jest jedną z najczęściej występujących infekcji przenoszonych drogą płciową. Badanie na obecność Chlamydia trachomatis może być wykonane za pomocą testów przesiewowych, które wykrywają obecność przeciwciał IgM i IgG. Wynik dodatni wskazuje na obecność infekcji;
• badanie na rzeżączkę – rzeżączka to kolejna często spotykana infekcja przenoszona drogą płciową. Badanie na obecność Neisseria gonorrhoeae, bakterii odpowiedzialnej za rzeżączkę, może być wykonane metodą posiewu lub poprzez wykrycie DNA metodą real time PCR. Wynik dodatni wskazuje na obecność infekcji;
• badanie na kiłę – kiła, inaczej syfilis, to choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez bakterię Treponema pallidum. Badanie na obecność przeciwciał IgG i IgM swoistych dla T. pallidum może pomóc w diagnostyce kiły.

Badania na obecność infekcji wirusowych

Do badań na obecność infekcji wirusowych należą:

• badanie na opryszczkę narządów płciowych – jest to infekcja wywoływana przez wirusa Herpes simplex virus (HSV). Badanie na obecność przeciwciał IgG i IgM swoistych dla HSV może pomóc w diagnostyce tej infekcji;
• badanie na HPV – HPV (Human papilloma virus) to wirus brodawczaka ludzkiego, który może prowadzić do powstawania zmian nowotworowych. Badanie na obecność HPV wykonywane jest za pomocą badania DNA wirusa metodą PCR. Wynik pozytywny wskazuje na obecność wirusa;
• badanie przeciwciał HCV i HBsAg – jednym z zalecanych badań w diagnostyce chorób wenerycznych jest badanie przeciwciał anty-HCV (skierowanych przeciwko antygenom swoistym dla wirusa zapalenia wątroby typu C) oraz badanie na obecność antygenu HBs (swoistego dla wirusa zapalenia wątroby typu B). Te badania są przydatne w wykluczeniu występowania zakażeń wirusami zapalenia wątroby. Testy wykonuje się z próbki krwi, a wyniki mogą wskazać na obecność lub brak zakażenia;
• badanie przeciwciał HIV – polega ono na badaniu obecności przeciwciał i antygenów HIV w surowicy krwi. Wynik tego badania może dostarczyć informacji na temat obecności wirusa HIV w organizmie.

Jakie badanie w kierunku chorób wenerycznych będzie najlepsze?

Choroby weneryczne dają podobne objawy, dlatego nie zawsze wiadomo, jakie wirusy lub bakterie są sprawcami infekcji. W przypadku podejrzenia lub ryzyka zakażenia wykonuje się kompleksowy zestaw badań, taki jak e-Pakiet intymny. W ramach jednej wizyty w laboratorium można zrobić szereg testów, m.in.: HIV Ag/Ab (Combo), Kiła, Herpes simplex virus (HSV-1/2) IgG, Herpes simplex virus (HSV-1/2) IgM, Chlamydia trachomatis IgG czy Chlamydia trachomatis IgM.

Autor: Marta Drzazga

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. S. Majewski (red.), Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
2. S. Majewski i in., Dermatozy i zakażenia okolic zewnętrznych narządów płciowych, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.
3. T. Mroczkowski, Choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2022.
4. A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
5. B. Solnica, Diagnostyka laboratoryjna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.

Oceń artykuł