APTT: co to za badanie oraz jakie są normy? - Badania Krwi
9 lutego 2022

Badanie APTT i wewnątrzpochodne zaburzenia krzepnięcia

badanie APTT

APTT to jedne z parametrów służących do oceny składowych osoczowego układu krzepnięcia. Jego oznaczenie jest niezbędne w diagnostyce oraz monitorowaniu leczenia wielu skaz krwotocznych. Nieprawidłowy wyniki oznaczenia APTT wymaga konsultacji lekarskiej. Dowiedz się więcej na temat wskazań do wykonania tego badania.

Badanie APTT – co to jest i o czym informuje nas jego wartość?

Prawidłowe krzepnięcie krwi jest zależne od czynności płytek krwi, działania czynników krzepnięcia oraz fibrynolizy, a także śródbłonka naczyniowego. Zaburzenia wymienionych składowych warunkujących prawidłową hemostazę mogą być powodem nadkrzepliwości lub nadmiernej utraty krwi. Wskaźnik APTT (ang. Activated Partial Thromboplastin Time), czyli czas częściowej tromboplastyny po aktywacji lub czas kaolinowo-kefalinowy to jeden z parametrów oceniających sprawność układu krzepnięcia – oceny wewnątrzpochodnego i wspólnego toru krzepnięcia  APTT jest zmodyfikowanym testem PTT (czasu częściowej tromboplastyny), w którym zastosowano dodatkowe odczynniki, aktywatory, które skracają czas krzepnięcia i zapewniają węższe zakresy prawidłowe.

Po uszkodzeniu naczynia płytki krwi ulegają adhezji do jego śródbłonka, tworząc czop pierwotny. Kolejnym krokiem jest aktywacja czynników krzepnięcia. W zależności od mechanizmu tego procesu kaskada krzepnięcia została podzielona na 2 szlaki – zewnątrzpochodny i wewnątrzpochodny. Wskaźnik APTT służy do oceny czynności tego ostatniego ( i toru wspólnego obu szlaków). Należące do niego czynniki krzepnięcia (XII, XI, IX, X, VIII, V, II oraz fibrynogen – czynnik I) są aktywowane na skutek kontaktu czynnika XII z ujemnie naładowanymi polifosforanami uwolnionymi z płytek krwi.

wskaźnik APTT

Badanie APTT – badanie, norma, wskazania do wykonania badania

Badanie APTT pozwala ocenić prawidłowe działanie układu krzepnięcia, a dokładniej szlaku wewnątrzpochodnego. Oznaczenie tego parametru umożliwia:

  • ocenę aktywności czynników krzepnięcia biorących udział w wewnątrzpochodnym szlaku krzepnięcia (XII, XI, IX, X, VIII, V, II oraz fibrynogenu);
  • diagnostykę wrodzonych i nabytych osoczowych skaz krwotocznych, np. hemofilii A (niedobór czynnika VIII), hemofilii B (niedobór czynnika IX), hemofilii C (niedobór czynnika XI), choroby von Willebranda;
  • przesiewową diagnostykę obecności antykoagulantu toczniowego stosowanego w diagnostyce zespołu antyfosfolipidowego;
  • diagnostykę zespołu rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC),
  • monitorowanie leczenia heparyną niefrakcjonowaną.

Prawidłowa wartość czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji wynosi, przykładowo, od 26 do 40 s (w przypadku innych odczynników może być inna, np. 30-40 s).. Jest to czas, jaki upływa od aktywacji czynnika XII do powstania aktywnej fibryny stabilizującej płytkowy skrzep. W przypadku terapii heparyną niefrakcjonowaną APTT powinno ulec 1,5-2,5-krotnemu wydłużeniu w stosunku do wartości referencyjnej.

Oznaczenie APTT jest wykonywane z osocza krwi żylnej. Pacjent powinien zgłosić się do laboratorium w godzinach porannych na czczo. Ostatni posiłek poprzedniego dnia może być spożyty do godziny 18:00. Przed badaniem należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego oraz stresu.

APTT wysokie – o czym może świadczyć?

Do przyczyn powodujących wydłużenie APTT należą:

  • niedobór czynnika VIII (hemofilia A), czynnika IX (hemofilia B), czynnika XI (hemofilia C);
  • choroba von Willebranda;
  • obecność antykoagulantu toczniowego;
  • zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC);
  • niedobór czynnik X, V i protrombiny;
  • leczenie heparyną niefrakcjonowaną (heparyna drobnocząsteczkowa nie ma wpływu na wartość APTT);
  • niedobór wielkocząsteczkowego kininogenu, prekalikreiny i czynnika XII.

Wydłużony czas APTT świadczy o zaburzonym działaniu układu krzepnięcia. Może mu towarzyszyć zwiększona skłonność do przedłużających się krwawień, nadmierne siniaczenie, podbiegnięcia krwawe, wylewy krwi do jam stawowych, a u kobiet – obfite miesiączki ze skrzepami krwi. To typowe objawy hemofilii oraz choroby von Willebranda – najczęściej występującej skazy krwotocznej. Jednak nie zawsze wydłużony czas częściowej tromboplastyny po aktywacji daje jakieś dolegliwości.

Niedobór wielkocząsteczkowego kininogenu, prekalikreiny i czynnika XII przebiega bezobjawowo, a jedynym odchyleniem jest wydłużony czas APTT. Z kolej zespół antyfosfolipidowy, dla którego charakterystyczne jest występowanie antykoagulantu toczniowego, predysponuje do zakrzepicy żylnej i tętniczej, a także jest przyczyną powtarzających się utrat ciąży w II trymestrze. W przypadku zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, a także niedoboru czynnika X i protrombiny, wydłużeniu ulega również czas protrombinowy (PT).

Wydłużony czas APTT powinien być zawsze interpretowany w odniesieniu do objawów zgłaszanych przez pacjenta. Dzięki czemu możliwe jest właściwe ukierunkowanie dalszej diagnostyki, a w końcu poznanie przyczyny i włączenie odpowiedniego leczenia.

Zbyt niski APTT – czy jest powodem do niepokoju?

Skrócenie APTT może występować w nadkrzepliwości, jednak jest dość niecharakterystycznym wskaźnikiem, dlatego nie ma znaczenia diagnostycznego.

Jak zadbać o prawidłową wartość czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji?

Najczęściej nieprawidłowy poziom APTT wynika z różnorodnych schorzeń uwarunkowanych genetycznie (np. hemofilii lub choroby von Willebranda) lub chorób autoimmunologicznych. Leczenie pozwala na zmniejszenie ich objawów i związanych z nimi konsekwencji zdrowotnych. Nieprawidłowy wynik oznaczenia APTT zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

Badanie APTT, a także innych parametrów oceniających układ krzepnięcia wykonasz w Diagnostyce. W przypadku nieprawidłowego wyniku zapraszamy do konsultacji z jednym z naszych lekarzy.

Bibliografia: