Badanie poziomu glukozy we krwi jest jednym z podstawowych badań w diagnostyce cukrzycy i insulinooporności. Pomiar stężenia glukozy wykonywany jest również w diagnostyce niektórych chorób tarczycy, odpowiedzialnych za rozwój hiperglikemii. Badanie wymaga od pacjenta odpowiedniego przygotowania. Próbka krwi musi być pobrana w godzinach porannych, gdyż poziom glukozy we krwi ulega zmianie w trakcie rytmu dobowego.
Badanie glukozy – wskazania
Pomiar stężenia glukozy we krwi jest podstawowym badaniem w diagnostyce stanu przedcukrzycowego, cukrzycy, insulinooporności, a także chorób tarczycy, które prowadzą do rozwoju hiperglikemii. Badanie powinno być wykonywane kontrolnie raz w roku przez każdą osobę dorosłą.Szczególnym wskazaniem do pomiary glukozy we krwi są następujące objawy:
- przewlekłe zmęczenie;
- częste nieostre widzenie i chwilowe rozmycia obrazu;
- częste oddawanie moczu;
- zwiększone pragnienie;
- częste skurcze mięśni;
- niepokój i rozdrażnienie;
- osłabienie;
- nadmierna potliwość;
- nadmierna senność;
- brak energii;
- częsta potrzeba jedzenia słodyczy;
- acetonowy zapach z ust;
- nudności;
- nawracające infekcje układu moczowego;
- trudno gojące się rany.
W grupie ryzyka rozwoju cukrzycy lub insulinooporności znajdują się: osoby otyłe lub mające nadwagę, chorujące na nadciśnienie, chorujące na schorzenia serca lub układu krwionośnego, kobiety ze zdiagnozowanym zespołem policystycznych jajników, osoby prowadzące siedzący tryb życia, a także mające w rodzinie chorego na cukrzycę. W przypadku osób z grupy ryzyka pomiar stężenia glukozy we krwi zaleca się powtarzać 2 razy w roku.
Badania glukozy w ciąży
Pomiar stężenia glukozy we krwi jest jednym z podstawowych badań, które należy wykonać w ciąży. Wynika to z ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej, która może pojawić się na każdym etapie ciąży, a niekontrolowana zagraża matce i dziecku. Cukrzyca ciążowa nie daje żadnych znaczących objawów, dlatego tak ważne jest wykonanie badania kontrolnego między 24. a 28. tygodniem ciąży. W przypadku kobiet, które znajdują się w grupie ryzyka, niezbędne jest wykonanie 3-punktowego testu obciążenia glukozą.
Grupa ryzyka zachorowania na cukrzycę ciążową:
- kobiety z BMI > 30;
- kobiety po 35. roku życia;
- kobiety, u których w najbliższej rodzinie występuje cukrzyca (u rodziców, rodzeństwa);
- kobiety z cukrzycą ciążową w poprzedniej ciąży lub po urodzeniu dziecka o wadze < 4,5 kg.
Pacjentki, u których stwierdzono cukrzycę ciążową, pozostają pod ścisłą kontrolą lekarza, a ponadto zobowiązane są do powtórzenia badania około 10 tygodni po porodzie, a następnie raz w roku.
Badanie glukozy we krwi – jak się przygotować?
Badanie glukozy we krwi wymaga odpowiedniego przygotowania:
- Na 10 dni przed badaniem należy zachować normalną dietę.
- Przynajmniej 3 dni przed badaniem niezalecane jest picie alkoholu.
- Dobę przed badaniem należy zrezygnować z picia kawy i herbaty, gdyż wpływają one na poziom stężenia glukozy we krwi.
- Przynajmniej dobę przed badaniem należy unikać wysiłku fizycznego.
- Dobę przed badaniem należy unikać słodyczy.
- Ostatni posiłek powinien być spożyty nie później niż o godzinie 18:00 dnia poprzedzającego badanie.
- Godzinę przed badaniem należy powstrzymać się od palenia papierosów.
- Pacjent na badanie powinien zgłosić się na czczo.
- Próbka krwi musi zostać pobrana w godzinach porannych, gdyż poziom glukozy w organizmie ulega zmianie w ciągu dnia.
Nieprawidłowy wynik badania może powstać na skutek nieprzygotowania się pacjenta. Wpływ na poziom glukozy we krwi mają również: stres, poziom hormonów, zaburzenia funkcji przysadki i nadnerczy, a także przyjmowane przez pacjenta leki przeciwcukrzycowe. Osoby w trakcie terapii farmakologicznej przed badaniem glukozy we krwi powinny zasięgnąć opinii lekarza o możliwości odstawienia leku na czas przygotowania do badania.
Badanie glukozy – normy i wyniki
Stężenie glukozy we krwi zależy od wieku pacjenta. W przypadku noworodków, dzieci i nastolatków stężenie glukozy ulega zmianom i waha się od 50 do 105 mg/dl. Dla osób dorosłych norma glukozy we krwi wynosi 70–99 mg/dl.
Cukrzycę stwierdza się, jeśli wynik próbki pobranej na czczo przekracza 126 mg/dl. W przypadku badania wykonanego o dowolnej porze dnia (kiedy pacjent nie był na czczo) cukrzyca stwierdzana jest, jeśli stężenie glukozy we krwi przekracza 200 mg/dl.
Podwyższone lub obniżone wartości mogą wynikać z nieprawidłowego przygotowania pacjenta do badania. Odstępstwa od normy niekiedy wskazują na nieprawidłowy metabolizm węglowodanów, są objawem nieleczonych chorób nerek, wątroby, trzustki lub zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Wpływ na wynik mają też niektóre przyjmowane leki. W przypadku podwyższonych lub obniżonych wartości badanie należy powtórzyć, a w niektórych przypadkach uzupełnić o dodatkową diagnostykę, np. o pełną morfologię, badanie hormonów, badanie ogólne moczu.
Autor: Emilia Kruszewska
Bibliografia
- Zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Badania stężenia glukozy we krwi w cukrzycy, „Diabetologia Praktyczna” 2001, nr 2(4), s. 321–324.
Ryż – czy można go spożywać na diecie bezglutenowej? Poprzedni wpis 