Badanie kału na krew utajoną: przygotowanie - Badania Krwi
15 maja 2023

Badanie kału na krew utajoną – wskazania, wyniki i przygotowanie

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka
badanie-kalu-na-krew-utajona-lekarz-trzyma-pudelko-na-kal

Badanie kału na krew utajoną to nieinwazyjne badanie przesiewowe wykonywane w diagnostyce wielu chorób układu pokarmowego. Procedura wymaga od pacjenta właściwego przygotowania. Należy wiedzieć, że wiele czynników wpływa na fałszowanie wyniku. Krew utajona oznacza wykrycie krwi, która nie wpływa na zmianę koloru i barwy stolca. 

Badanie kału na krew utajoną – co wykrywa?

Badanie kału na krew utajoną to nieinwazyjne badanie przesiewowe. Polega ono na wykonaniu testu immunochemicznego, który wykrywa obecność krwi w kale i określa ilość zawartej w nim hemoglobiny. Jego zaletą jest możliwość oceny próbki nawet na podstawie niewielkiej ilości pobranego materiału. 

Badanie jest wykonywane w diagnostyce wielu chorób i dolegliwości, m.in.: 

  • raka jelita grubego,
  • niedoborów żelaza, 
  • niedokrwistości mikrocytowej i niedobarwliwej, 
  • refluksowego zapalenia przełyku, 
  • chorób układu pokarmowego, 
  • polipów, 
  • hemoroidów. 

Wskazaniem do wykonania testu jest również zmniejszone stężenie żelaza i ferrytyny w badaniach krwi. Osoby zdrowe powyżej 50. roku życia badanie na krew utajoną w kale powinny wykonywać profilaktycznie co dwa lata. Natomiast w przypadku wystąpienia raka jelita grubego w rodzinie badanie należy powtarzać co roku, bez względu na wiek. 

Kiedy wykonać badanie kału na krew utajoną?

Szczególnym wskazaniem do wykonania badania na krew utajoną w kale jest wystąpienie następujących objawów: 

  • częsty ból brzucha,
  • ogólne osłabienie, 
  • przewlekłe biegunki lub bolesne zaparcia, 
  • szybka utrata wagi,
  • czarne, smoliste stolce
  • bóle w nadbrzuszu, wymioty i nudności,
  • cuchnące i częste gazy.

Jeśli krew utajona w kale jest objawem niedokrwistości, wówczas stwierdza się występowanie objawów w postaci szybkiej męczliwości przy minimalnym wysiłku, kołatania serca, bladości skóry, zawrotów głowy, duszności, spadku wagi i upośledzenia koncentracji. 

Zalecenia przed badaniem na krew utajoną w kale

Badanie kału na obecność krwi utajonej wymaga odpowiedniego przygotowania, które należy rozpocząć wcześniej. Na około 5 dni przed testem zalecane jest przejście na dietę lekkostrawną i odstawienie produktów mięsnych, wzdymających, sprzyjających zaparciom. Należy powstrzymać się również od spożywania alkoholu. Do zafałszowania wyniku może dojść w przypadku krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Przyczyną tego stanu jest np. Spożywanie kwasu acetylosalicylowego (nawet na 3 dni przed badaniem), która zwiększa ryzyko krwawienia błony śluzowej żołądka. Badanie na krew ukrytą w kale nie powinno być przeprowadzane również u osób, które w ostatnim tygodniu poddawały się zabiegowi dentystycznemu lub doznały krwawienia z nosa. Na zafałszowanie wyniku mogą również wpłynąć preparaty z żelazem i środki przeczyszczające. Badanie nie powinno być przeprowadzane w czasie miesiączki i aktywnego krwawienia hemoroidów. Natomiast wynik fałszywie ujemny może dać witamina C, którą również należy odstawić minimum 3 dni przed badaniem.

Jak pobrać próbkę kału do badania?

Pobranie próbki kału do badania nie jest trudne. Test należy wykonać zgodnie z dołączoną do zestawu instrukcją. Próbkę kału przenosimy do pojemnika za pomocą specjalnego patyczka lub szczoteczki, którą umieszczamy w pojemniku razem z próbką. Pojemnik należy oddać do laboratorium w dniu pobrania próbki. Kilkudniowa zwłoka negatywnie wpływa na próbkę i może skutkować zafałszowaniem wyniku. Cały proces pobrania próbki zajmuje kilka minut. 

Badanie kału na krew utajoną – interpretacja wyniku

Badanie wykrywa w próbce kału niewielkie ilości krwi, która nie powoduje zmiany barwy i nie wpływa na konsystencję stolca, a pozostaje ukryta. Właściwy jest wynik ujemny, który oznacza, że w stolcu nie wykryto śladów krwi. Wynik dodatni oznacza wykrycie śladów krwi w kale, co jest wskazaniem do poszerzenia diagnostyki i konsultacji ze specjalistą gastrologiem lub proktologiem. W przypadku nie wykrycia krwi w kale konieczne jest powtórzenie badania w najbliższych dniach. Wynika to z tego, że wiele chorób, np. polipy jelita, nie powodują stałego krwawienia. 

Możliwe jest również otrzymanie wyniku nieważnego. Oznacza to, że próbka nie została pobrana prawidłowo lub zbyt długie przechowywanie pojemnika z próbką uniemożliwia przeprowadzenie wiarygodnego testu. W takiej sytuacji konieczne jest powtórzenie badania. 

Przyczyny krwi utajonej w kale

Przyczyną wykrycia krwi utajonej w kale może być nieodpowiednie przygotowanie pacjenta i zanieczyszczenie próbki. 

Wśród innych możliwych przyczyn krwi utajonej w kale wskazuje się: 

  • infekcję bakteryjną lub wirusową układu pokarmowego,
  • hemoroidy (żylaki odbytu, guzki krwawnicze), 
  • szczelinę odbytu, 
  • chorobę Leśniowskiego-Crohna, 
  • wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
  • celiakię, 
  • uchyłkowatość jelit, 
  • polekowe uszkodzenie błony śluzowej żołądka, 
  • refluksowe zapalenie przełyku,
  • angiodysplazję,
  • zespół jelita drażliwego (IBS),
  • wrzody żołądka lub dwunastnicy, 
  • żylaki przełyku,
  • polipy jelita grubego,
  • uchyłki jelita, 
  • raka jelita grubego.

W rozpoznaniu przyczyny i szczegółowej diagnostyki bardzo ważne jest również to, czy razem z krwią utajoną w kale krew pojawia się również podczas wypróżniania, np. na papierze toaletowym. Ciemna, smolista i skrzepła krew świadczy o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym jelit. Świeża, jasnoczerwona krew wskazuje na hemoroidy. Krew w kale może wystąpić również pod postacią cienkich i niewielkich pasm. Wówczas ma kolor świeżej i jasnej krwi. Ta postać najczęściej wskazuje na alergie pokarmowe, nadmierne zaparcia prowadzące do pękania naczyń odbytu lub szczelinę odbytu. 

 

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia: 

  1. M. Siepsiak, A. Połom, K. Adrych, Profilaktyka raka jelita grubego, Farmacja Współczesna”, 2015, 8, s.1–5.

 


O Autorze