Badanie poziomu elektrolitów Na, K

Sód i potas są kluczowe w zachowaniu równowagi wodno-elektrolitowej. Sprawdź, kiedy bada się elektrolity Na, K we krwi i co wyniki tego badania mogą podpowiedzieć lekarzowi.

Czym są elektrolity Na, K?

Kation sodowy i kation potasowy to jedne z najważniejszych elektrolitów we krwi. Odgrywają podstawową rolę w utrzymywaniu równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie człowieka. Stężenie sodu i potasu w surowicy jest zależne od wielu czynników – stanu nawodnienia organizmu, czynności nerek, podaży sodu i potasu w diecie, przyjmowania suplementów zawierających potas, stosowania leków, towarzyszących chorób.

Na, K – jakie są normy?

Wartości referencyjne stężenia sodu [1]:

• 135–145 mmol/l.

Wartości referencyjne stężenia potasu [1]:

• 3,8–5,5 mmol/l.

Jak można się przygotować do badania elektrolitów?

Badanie Na i K wykonuje się najczęściej w surowicy krwi żylnej. U danej osoby należy pobierać krew zawsze o stałej porze, ponieważ stężenia elektrolitów wykazują zmienność w ciągu dnia. Do pobrania krwi powinno się zgłosić na czczo – ostatni posiłek przed wizytą w laboratorium powinien być spożyty najpóźniej o godzinie 18 poprzedniego dnia.

Wysokie stężenie Na – objawy, przyczyny

Stężenie sodu w surowicy powyżej 145 mmol/l określa się mianem hipernatremii. Najczęstszą przyczyną tego stanu jest odwodnienie z różnych przyczyn, takich jak:

• nadmierna utrata wody w przebiegu gorączki, wymiotów, biegunki, nadmiernego pocenia się w przebiegu nadczynności tarczycy, wielomoczu (w cukrzycy, moczówce prostej, chorobach nerek),
• niewystarczająca podaż płynów – zwłaszcza u dzieci i osób starszych,
• nadmierne spożycie soli lub stosowanie leków zawierających kation sodowy.

Hipernatremia może się objawiać nudnościami, wymiotami, zaburzeniami świadomości, a w zaawansowanej postaci nawet śpiączką.

Niskie stężenie Na – kiedy występuje?

Stężenie sodu w surowicy poniżej 135 mmol/l to hiponatremia. Najczęściej niski poziom sodu jest stwierdzany u:

• chorych wymiotujących, z biegunką, gorączką, z oparzeniami,
• pacjentów z chorobami nerek, niedoczynnością tarczycy, niewydolnością serca, marskością wątroby,
• chorych przyjmujących diuretyki,
• osób stosujących dietę z ograniczeniem soli.

Objawy hiponatremii to: nudności, ból głowy, zaburzenia świadomości, w skrajnych przypadkach śpiączka.

Wysoki K – przyczyny i objawy

Hiperkaliemia oznacza stężenie potasu w surowicy powyżej 5,5 mmol/l. Może być m.in. skutkiem:

• przyjmowania suplementów zawierających potas lub diety bogatej w potas u osoby z nieprawidłową czynnością nerek,
• niewydolności nerek,
• stosowania niektórych leków, szczególnie kardiologicznych,
• nieprawidłowego pobrania krwi.

Hiperkaliemia może się manifestować: osłabieniem mięśni, zaburzeniami rytmu serca, zaburzeniami czucia.

Niskie stężenie potasu – u kogo może występować?

Hipokaliemia, czyli stężenie potasu w surowicy poniżej 3,5 mmol/l może być spowodowana:

• niedożywieniem,
• wysokim stężeniem aldosteronu (np. w nadciśnieniu tętniczym naczynionerkowym, w chorobach nadnerczy),
• stosowaniem leków diuretycznych, sterydów,
• nadużywaniem leków przeczyszczających,
• uciążliwą biegunką, wymiotami.

Objawy hipokaliemii to m.in.: zaburzenia rytmu serca, osłabienie mięśni, zaparcia, a nawet zatrzymanie moczu.

 

A: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. Interna Szczeklika, pod red. Piotra Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, 2018.

---