Badanie składu flory bakteryjnej jelit

Badanie składu flory bakteryjnej jelit jest przydatne w analizie składu mikrobioty przewodu pokarmowego. Umożliwia ocenę równowagi i wykrycie stanów patologicznych wynikających m.in. z przerostu flory bakteryjnej jelit. Badanie posiewu treści jelitowej jest standardem w diagnostyce i rozpoznaniu chorób i zaburzeń układu pokarmowego, np. SIBO, zespołu jelita drażliwego, osłabienia perystaltyki jelit.

Skład flory bakteryjnej jelit – co powinieneś wiedzieć?

Flora bakteryjna jelit to grupa drobnoustrojów, która zasiedla jelito cienkie i grube. Eksperci szacują, że przewód pokarmowy zawiera około 100 bilionów różnych bakterii, a mikrobiotę tworzy nawet 1000 gatunków drobnoustrojów [1]. Pełnią one wiele ważnych dla całego organizmu funkcji. 

Jakie znaczenie ma mikroflora jelitowa?

• Odpowiada za rozkład resztek pokarmowych i wspiera procesy trawienne. 
• Bierze udział w tworzeniu witamin, np. witaminy K. 
• Jest niezbędna do metabolizmu tłuszczu w wątrobie. 
• Chroni układy organizmu przed chorobotwórczym działaniem drobnoustrojów. 
• Wspiera działanie leków. 
• Chroni nabłonek jelit przed szkodliwymi patogenami i substancjami. 

Bakterie w jelitach mają również kluczowy wpływ na pracę i stan układu odpornościowego człowieka. Drobnoustroje są więc niezbędne do życia i zachowania zdrowia. Warto wiedzieć, że rozmieszczenie mikroflory jelitowej jest różne w zależności od miejsca występowania drobnoustrojów. Największe kolonie bakterii zasiedlają jelito grube. Dominują tam bakterie typu: Bacteroidetes, Cyanobacteria, Spirochaetes, Fusobacteria, Actinobacteria. Natomiast najmniejsze kolonie znajdują się w żołądku, co wynika z nieprzyjaznego kwaśnego środowiska narządu. 

Kompozycja bioty jelit kształtuje się i zmienia przez całe życie człowieka. Skład mikrobioty jelitowej dzieci jest różny od składu flory bakteryjnej osoby dorosłej. Wpływ na florę bakteryjną każdego człowieka mają następujące czynniki: rodzaj porodu, predyspozycje genetyczne, sposób odżywiania się, czynniki środowiskowe, stres, infekcje, antybiotykoterapia (częstotliwość i rodzaj stosowanych środków), stres, choroby współistniejące. 

Nieprawidłowy skład mikrobioty skutkuje zaburzeniami pracy układu pokarmowego, a także sprzyja rozwojowi wielu chorób, m.in.: alergii, otyłości, chorób psychicznych, chorób układu nerwowego, chorób autoimmunologicznych, chorób zapalnych i dysfunkcji jelit, chorób układu sercowo-naczyniowego.

Jak sprawdzić stan flory bakteryjnej jelit?

Sprawdzenie stanu flory bakteryjnej jelita jest możliwe za pomocą badania posiewu treści jelitowej. To proste badanie mikroskopowe, które umożliwia ocenę równowagi bakteryjnej jelit, precyzyjne ustalenie rodzaju i ilości bakterii.

Na czym polega badanie flory bakteryjnej jelit? 

Badanie flory bakteryjnej jelit polega na oznaczeniu ilości i rodzajów bakterii/grzybów jelitowych w próbce kału pacjenta. Materiał dostarczony przez pacjenta jest poddawany analizie mikroskopowej. Oprócz składu bakteryjnego ocenie podlegają również inne parametry kału, takie jak np. pH, barwa czy konsystencja.

Kiedy wykonać badania flory bakteryjnej jelit?

Badanie flory bakteryjnej jelit jest rekomendowane dla wszystkich osób dorosłych i dzieci jako kontrolne badanie profilaktyczne. 

Natomiast szczególnym wskazaniem do wykonania badania posiewu treści jelitowej jest:

• przebyta długa antybiotykoterapia; 
• przebyte leczenie przeciwgrzybicze;
• często nawracające infekcje wirusowe i bakteryjne; 
• objawy ze strony przewodu pokarmowego w postaci: przewlekłego bólu brzucha, przewlekłych wzdęć, zaparć, biegunek;
• podejrzenia chorób zapalnych jelit i dysfunkcji jelit; 
• podejrzenie lub wyleczone SIBO;
• trudny do wyleczenia trądzik;
• nadwaga i otyłość;
• występowanie lub podejrzenie chorób autoimmunologicznych: choroby Hashimoto, podostrego zapalenia tarczycy, reumatoidalnego zapalenia stawów, stwardnienia rozsianego, celiakii; 
• występowanie depresji, stanów lękowych, silnego i długotrwałego stresu;
• alergia z objawami układu oddechowego, która nie reaguje na stosowane leki;
• choroby skóry;
• przewlekłe zmęczenie, senność w ciągu dnia, bezsenność;
• podejrzenie zaburzeń wchłaniania;
• stwierdzone w badaniu krwi niedobory witaminowe i mineralne. 

Należy jednak wiedzieć, że badanie flory bakteryjnej jelita wymaga od pacjenta przygotowania. Warto wspomnieć również o przeciwwskazaniach do przeprowadzenia testu posiewu, m.in. na próbce kału pochodzącej od pacjenta, który jest w trakcie leczenia (lub został poddany w ostatnich 4 tygodniach) antybiotykami i lekami przeciwgrzybicznymi. Przed badaniem wskazana jest więc konsultacja z lekarzem rodzinnym lub gastrologiem. 

O czym świadczy zły wynik badania na florę bakteryjną jelit?

Zaburzenie równowagi mikroflory jelit jest określane terminem dysbiozy. Stan ten dostarcza lekarzowi wielu cennych informacji, m.in. dotyczących tego, jakie dalsze kroki diagnostyki należy podjąć. 

Z jakim lekarzem skonsultować wynik badania flory bakteryjnej?

Wynik badania flory bakteryjnej należy skonsultować z lekarzem rodzinnym, który w przypadku podejrzenia nieprawidłowości skieruje pacjenta do gastrologa. Możesz również skrócić drogę diagnostyczną i od razu udać się z wynikiem do specjalisty chorób układu pokarmowego. 

Czy próbka treści jelitowej do badania musi być pobrana o określonej porze dnia?

Nie. Kał do badania może zostać pobrany o dowolnej porze dnia. Nie musisz być na czczo.

Jak właściwie pobrać próbkę kału do badania mikroflory jelitowej?

Bardzo ważne jest, aby podczas pobierania próbki treści jelitowej kał nie miał kontaktu z moczem i bezpośrednio z toaletą. Próbka powinna pochodzić z kilku miejsc stolca. Po pobraniu materiału próbkę należy umieścić w specjalnym pojemniku, a następnie dostarczyć do laboratorium. 

Jakie leki są dozwolone, a jakie zakazane przed badaniem mikrobioty jelitowej?

Lekami bezwzględnie wykluczającymi badanie są antybiotyki i środki przeciwgrzybicze. Po zakończeniu terapii tego rodzaju lekami należy odczekać minimum 4 tygodnie przed przystąpieniem do badania. Na liście środków zakazanych znajdują się również lewatywa i leki przeczyszczające. W przypadku osób, które cierpią z powodu zaparć, dozwolone jest przed badaniem zastosowanie czopka glicerynowego. Pacjenci przyjmujący probiotyki przed badaniem mikroflory jelitowej powinni zasięgnąć opinii lekarza rodzinnego. 

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia: 

1. J. Gąsiorowska, M. Czerwionka-Szaflarska, Zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego a zespół jelita nadwrażliwego, „Przegląd Gastroenterologiczny”, 2013, 8(3), s.165–171.
2. E. Gulas i in., Jak mikrobiologia może wpływać na psychiatrię? Powiązania między florą bakteryjną jelit a zaburzeniami psychicznymi, „Psychiatria Polska”, 2018, 52(6), s.1023–1039.
3. K. Majewska i in., Flora bakteryjna przewodu pokarmowego a choroby układu sercowo-naczyniowego, „Forum Zaburzeń Metabolicznych”, 2017, 8(1), s.1–6.

Oceń artykuł