Badanie USR – co to jest i jak przebiega?

Badanie USR to przesiewowy test diagnostyczny w kierunku wykrycia kiły. Pozwala zdiagnozować infekcję po sześciu tygodniach od zakażenia. Badanie jest proste i nie wymaga od pacjenta przygotowania. Kiła jest groźną chorobą zakaźną, która nieleczona prowadzi do wielu powikłań, a nawet śmierci. Szczególnie niebezpieczna jest dla kobiet w ciąży, gdyż grozi poronieniem i wadami rozwojowymi u płodu. Co jednak ważne, wcześnie wykryta kiła jest całkowicie wyleczalna. 

USR – co to za badanie?

Testy USR (Unheated Serum Test) to metoda przesiewowa stosowana w diagnostyce zakażenia krętkami Treponema pallidum, prowadzącymi do rozwoju kiły. Test wykrywa w surowicy pacjenta obecność przeciwciał klasy IgM i IgG, które zostają aktywowane po kontakcie z patogenem w początkowej fazie infekcji. 

Badanie USR – na czym polega?

Badanie USR jest proste i polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej, która następnie jest wysyłana do laboratorium. Co ważne, nie musisz się specjalnie przygotowywać do testu ani też być na czczo. Jeśli przyjmujesz na stałe jakiekolwiek leki, przed zgłoszeniem się na badanie USR skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Istotne jest, czy na czas badania powinieneś odstawić lekarstwa i czy mogą one mieć wpływ na wynik testu. 

Badanie USR w ciąży

Badanie przesiewowe USR w kierunku zakażenia kiłą powinna wykonać każda kobieta w ciąży. Test zaleca się zrobić na początku ciąży, a następnie powtórzyć w trzecim trymestrze. Szczególnie niebezpieczna jest kiła bezobjawowa. Rozwijająca się w ukryciu prowadzi do poronienia, urodzenia martwego dziecka, ale też zakażenia noworodka w trakcie porodu. Wiedz, że w przypadku nieleczonej kiły u matki do zakażenia płodu dojdzie w 70–100% przypadków. Natomiast podjęcie leczenia infekcji w ciąży zdecydowanie zmniejsza ryzyko zakażenia płodu i może dojść do niego w zaledwie 2% przypadków [1].

Badanie USR – wynik ujemny. Co oznacza?

Ujemny wynik badania USR najczęściej oznacza brak zakażenia kiłą. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której test USR został wykonany w bardzo wczesnym stadium infekcji (wykrycie kiły jest możliwe po upływie sześciu tygodni od zakażenia). Dlatego w przypadku podejrzenia zakażenia kiłą i otrzymania ujemnego wyniku badania bardzo ważna jest obserwacja rozwoju objawów. 

Wynik dodatni badania USR – co oznacza?

Dodatni wynik badania USR może oznaczać aktywne zakażenie krętkami Treponema pallidum, ale nie musi. Dlatego w przypadku pozytywnego wyniku koniecznie skontaktuj się ze specjalistą chorób zakaźnych w celu wykonania rozszerzonej diagnostyki potwierdzającej albo wykluczającej zakażenie kiłą. Robi się wówczas testy: VDRL, FTA AB, TPHA, TPI. Powinieneś wiedzieć, że istnieje kilka czynników, które mogą zafałszować wynik. Jeśli jednak kolejne badania potwierdzą infekcję, pamiętaj, aby koniecznie powiadomić o wyniku swojego partnera, który również musi wykonać diagnostykę w kierunku zakażenia kiłą. 

Czynniki wpływające na wynik badania

Wpływ na dodatni wynik badania, a więc potencjalne jego zafałszowanie, mają: 

• stosowanie narkotyków drogą dożylną,
• aktywna gruźlica,
• aktywne zapalenie wsierdzia, 
• zakażenie innymi krętkami, 
• przebyty zawał serca,
• chłoniak lub szpiczak,
• toczeń,
• aktywna infekcja wirusowa przebiegająca z gorączką, 
• choroba autoimmunologiczna, 
• niedawno przyjęte szczepienie,
• ciąża, 
• podeszły wiek.

Dlatego w przypadku dodatniego wyniku USR konieczne są kontakt z lekarzem i poszerzenie diagnostyki o inne badania umożliwiające potwierdzenie lub wykluczenie zakażenia kiłą. 

Dlaczego kiła jest groźna?

Kiła jest zakaźną chorobą układową, w 95% przenoszoną drogą płciową [2]. Rzadziej do zakażenia dochodzi drogą pozapłciową, np. poprzez transfuzję krwi. W grupie ryzyka znajdują się kobiety w wieku od 20 do 24 lat i mężczyźni w wieku od 35 do 39 lat, osoby trudniące się prostytucją, będące w związkach homoseksualnych, pozbawione opieki medycznej, zażywające narkotyki, a także bezdomni.

Nieleczona kiła charakteryzuje się przemiennością okresu objawowego i bezobjawowego. Wpływ na zachorowalność mają nie tylko ryzykowne zachowania seksualne, lecz także postawa osób zakażonych, które bagatelizują objawy choroby i nie informują partnerów seksualnych o możliwości zakażenia. Niewątpliwie za przyczyną takiego zachowania stoją wstyd i obawa przed napiętnowaniem. Oszacowanie rzeczywistej liczby osób zakażonych jest trudne, gdyż objawy choroby znane są tylko dla osoby zakażonej. Dlatego to tylko od Ciebie zależy decyzja o wizycie u lekarza i wzięcie odpowiedzialności nie tylko za zdrowie swoje, lecz także partnera. 

Powinieneś wiedzieć, że opóźnienie rozpoznania choroby i podjęcia leczenia sprzyja rozwojowi kolejnych etapów infekcji, a także ciężkich powikłań układowych, m.in.: uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego, zapalenia wątroby, zapalenia nerek, uszkodzenia wzroku i słuchu, zaburzeń psychicznych, uszkodzenia mózgu, uszkodzenia układu kostnego. Warto również wiedzieć, że nieleczona kiła prowadzi do śmierci. 

Czy kiła jest wyleczalna?

Kiła jest chorobą uleczalną, a co więcej, terapia jest prosta i bardzo skuteczna. W leczeniu zakażenia stosuje się antybiotyk – penicylinę. W przypadku nadwrażliwości na nią pacjentowi podaje się antybiotyki alternatywne, np. doksycyklinę, tetracyklinę, erytromycynę. Dawkowanie i czas przyjmowania leków zależą od postaci zakażenia, czasu trwania choroby i nasilenia się objawów. Taki sam protokół leczenia stosuje się również u kobiet w ciąży. Po zakończeniu terapii pacjent powinien wykonać ponowne badania kontrolne. 

Kiła – pierwsze objawy

Kiła jest chorobą o bardzo zróżnicowanym przebiegu, a postać i intensywność objawów różni się w zależności od etapu zakażenia i tego czy mamy do czynienia z kiłą pierwszo- czy drugorzędową. Charakterystycznym objawem infekcji pierwszorzędowej jest bezbolesne owrzodzenie, które może wystąpić w dowolnym miejscu. U kobiet wrzód najczęściej umiejscawia się na szyjce macicy lub wargach sromowych, u mężczyzn w okolicy prącia. Owrzodzenie może się również lokalizować w obrębie odbytnicy i jamy ustnej. Zmiana wrzodowa zawiera żywe krętki, które mogą zostać przeniesione w wyniku kontaktu bezpośredniego.  Kiła drugorzędowa przez długi czas ma postać skąpoobjawową, a pierwsze objawy pojawiają się dopiero po 3 miesiącach od zakażenia. Charakterystycznym objawem kiły drugorzędowej jest wysypka, w postaci osutki plamisto-grudkowej. Zmiany skórne nie swędzą i lokalizują się na różnych obszarach ciała, np. na genitaliach, dłoniach, stopach. W aktywnej formie zakażenia dochodzi do powiększenia się węzłów chłonnych, stanów gorączkowych, bólu gardła, utraty wagi. Jeśli na tym etapie zakażenia nie dojdzie do włączenia leczenia, kiła przechodzi w znacznie poważniejszą infekcję utajoną, która zajmuje układy organizmu, prowadząc do ich dysfunkcji. Kiła sercowo-naczyniowa atakuje układ krążenia, powodując np. zapalenie mięśnia sercowego lub tętniaka aorty. Kiła układu nerwowego najczęściej atakuje mózg. 

Autor: Emilia Kruszewska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia: 

1. M. Karlikowska-Skwarnik, L. Szenborn, Standardy diagnostyki zakażenia Treponema pallidum, „Standardy Medyczne/Pediatria” 2015, 12, s.112–116.
2. T. Rzepa i in., Kiła i jej konsekwencje jako zapomniany problem zdrowia publicznego, „Polityka Społeczna” 2012, 3, s.19–23.
3. O. Jakubowicz, Kiła – realne zagrożenie – część II, „Nowiny Lekarskie” 2010, 79(4), s.334–336.

Oceń artykuł