Spis treści:
Ludzki układ odpornościowy to złożony i niezwykle istotny system, który chroni organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wirusy, bakterie czy toksyny. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają różne typy komórek krwi, w tym bazocyty – najmniej liczne, ale niezwykle ważne granulocyty. Poznaj możliwe przyczyny podwyższonego i obniżonego poziomu bazocytów we krwi oraz dowiedz się, jak bada się stężenie tych komórek.
Czym są bazocyty?
Bazocyty, nazywane również bazofilami lub granulocytami zasadochłonnymi, to komórki należące do grupy leukocytów, czyli białych krwinek. Mimo że stanowią zaledwie około 1% całkowitej liczby krwinek białych, odgrywają niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Bazocyty powstają i dojrzewają w szpiku kostnym, a następnie trafiają do krwiobiegu, gdzie mogą pełnić swoje zadanie.
Przeczytaj także: https://badaniakrwi.pl/jakie-wyniki-morfologii-powinny-niepokoic/
Mechanizmy działania bazocytów
- Degranulacja: w odpowiedzi na stymulację przez alergeny lub inne czynniki bazofile uwalniają zawartość swoich ziarnistości do otaczających tkanek, co prowadzi do natychmiastowych reakcji zapalnych.
- Produkcja cytokin: bazofile syntetyzują i wydzielają różne cytokiny, które wpływają na odpowiedź immunologiczną, wspierając reakcje alergiczne i procesy zapalne. Cytokiny to białka wpływające na wzrost, proliferację i pobudzenie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej.
Budowa i charakterystyka bazocytów
Bazocyty są okrągłymi komórkami o średnicy około 10 mikrometrów, mającymi wydłużone, segmentowane jądro. Ich cytoplazma zawiera liczne ziarnistości, w których magazynowane są różne substancje chemiczne, takie jak histamina (pełni funkcję mediatora procesów zapalnych i odczynu alergicznego; neuroprzekaźnik; pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego), heparyna (reguluje procesy krzepnięcia krwi) czy serotonina (neuroprzekaźnik; odgrywa rolę w regulacji cyklu snu i czuwania). Te związki mają kluczowe znaczenie w procesach zapalnych i reakcjach alergicznych.
Funkcje bazocytów w organizmie
Reakcje alergiczne i nadwrażliwości:
- Bazofile odgrywają istotną rolę w reakcjach alergicznych typu I, takich jak astma, pokrzywka czy anafilaksja.
- W odpowiedzi na alergeny bazofile degranulują, uwalniając histaminę i inne mediatory zapalne. Histamina powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększoną przepuszczalność naczyń oraz skurcz mięśni gładkich, co prowadzi do objawów alergii.
Uwalnianie mediatorów zapalnych:
- Bazofile zawierają ziarnistości, które uwalniają różne substancje chemiczne, w tym histaminę, heparynę, prostaglandyny, leukotrieny, cytokiny.
- Te mediatory biorą udział w regulacji procesów zapalnych i pomagają w przyciąganiu innych białych krwinek do miejsc infekcji lub uszkodzeń.
Obrona przed pasożytami:
- Bazofile uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej przeciwko pasożytom. Wydzielają substancje, które pomagają w eliminacji tych patogenów.
Sprawdź również: https://badaniakrwi.pl/co-to-jest-maloplytkowosc-objawy-i-przyczyny-trombocytopenii/
Regulacja odpowiedzi immunologicznej:
- Cytokiny, uwalniane przez bazofile, wpływają na aktywację i funkcjonowanie innych komórek układu odpornościowego, takich jak eozynofile i limfocyty.
- Wspomagają różnicowanie limfocytów T pomocniczych (Th2), które są kluczowe w odpowiedzi na alergeny i infekcje pasożytnicze.
Modulowanie krzepnięcia krwi:
- Heparyna zawarta w ziarnistościach bazofilów działa jako antykoagulant, zapobiegając krzepnięciu krwi w miejscach zapalenia.
Badanie poziomu bazocytów
Poziom bazocytów we krwi można określić za pomocą podstawowego badania laboratoryjnego, jakim jest morfologia krwi pełna.
Etapy badania poziomu bazocytów:
- Przygotowanie pacjenta: wymagane jest specjalne przygotowanie do badania morfologii krwi. Pacjent musi być na czczo przez co najmniej 8–12 godzin przed pobraniem krwi, chyba że lekarz zaleci inaczej. Krew do badania powinna być pobrana w godzinach porannych. Picie wody przed badaniem jest dozwolone, a nawet zalecane, ponieważ pomaga utrzymać odpowiednią objętość krwi i ułatwia pobranie próbki. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, gdyż niektóre z nich mogą wpływać na wyniki badania. Na badanie należy stawić się wypoczętym. W dniu poprzedzającym badanie oraz w dniu samego badania warto unikać intensywnego wysiłku fizycznego, ponieważ może to wpłynąć na wyniki. Należy unikać spożywania alkoholu i palenia papierosów na co najmniej 24 godziny przed badaniem.
- Pobranie próbki krwi: krew jest pobierana z żyły, zazwyczaj z żyły łokciowej, za pomocą igły i probówki. Miejsce wkłucia jest dezynfekowane przed pobraniem krwi.
- Analiza laboratoryjna: próbka krwi jest przesyłana do laboratorium, gdzie przeprowadza się pełną morfologię krwi za pomocą automatycznego analizatora hematologicznego. Analizator określa liczbę oraz procentowy udział różnych typów krwinek białych, w tym bazofili. W razie potrzeby szczegółowa analiza mikroskopowa może być wykonana przez laboranta, aby potwierdzić wyniki uzyskane przez analizator automatyczny.
- Interpretacja wyników: wynik badania podaje liczbę bazofili w określonej objętości krwi, zazwyczaj w liczbie na mikrolitr (µl) lub jako procent całkowitej liczby leukocytów.
Normy poziomu bazocytów
Prawidłowy poziom bazocytów we krwi mieści się w zakresie 0–1% wszystkich leukocytów lub 100–300 komórek na mikrolitr krwi. Należy jednak pamiętać, że te wartości referencyjne mogą nieznacznie różnić się w zależności od laboratorium, a także zależą od wieku, płci i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Podwyższony poziom bazocytów (bazofilia)
Podwyższony poziom bazocytów we krwi, określany jako bazofilia, może być związany z różnymi stanami chorobowymi. Najczęściej obserwuje się go w przebiegu reakcji alergicznych, zarówno pokarmowych, jak i wziewnych (np. astmy). Podwyższoną liczbę bazocytów obserwuje się również w przebiegu takich schorzeń, jak:
- choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Leśniowskiego-Crohna),
- choroby nowotworowe układu krwiotwórczego (np. białaczki, chłoniaki),
- choroby endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy),
- infekcje (np. gruźlica, zapalenie płuc),
- cukrzyca,
- małopłytkowość samoistna.
Należy pamiętać, że podwyższona liczba bazocytów sama w sobie nie zawsze oznacza poważną chorobę. Często jest to związane z przebiegającymi procesami zapalnymi lub alergicznymi w organizmie.
Obniżony poziom bazocytów (bazopenia)
Choć obniżony poziom bazocytów, zwany bazopenią, zdarza się stosunkowo rzadko, może on być wynikiem różnych czynników. Najczęściej obserwuje się go u pacjentów poddawanych chemioterapii lub radioterapii z powodu chorób nowotworowych.
Przyczyny obniżonego poziomu bazocytów:
- narażenie na przewlekły stres,
- infekcje (np. zapalenie płuc, gorączka reumatyczna),
- przyjmowanie leków (antydepresantów, sterydów, antybiotyków, leków przeciwpadaczkowych, leków hormonalnych),
- uzależnienie od kokainy.
Obniżony poziom bazocytów rzadko daje bezpośrednie objawy, ale może zwiększać podatność na infekcje i powikłania. W niektórych przypadkach pojawiają się takie dolegliwości, jak: ból gardła, gorączka czy powiększenie węzłów chłonnych.
Interpretacja wyników badań poziomu bazocytów
Należy pamiętać, że interpretacja wyników badań poziomu bazocytów powinna zawsze odbywać się w kontekście całościowym, z uwzględnieniem innych parametrów morfologii krwi, a także objawów klinicznych pacjenta. Samodzielna ocena odchyleń od normy może być niewystarczająca i prowadzić do błędnych wniosków. Dlatego też kluczowa jest konsultacja z lekarzem, który na podstawie pełnego obrazu klinicznego będzie w stanie właściwie zdiagnozować przyczynę zaburzeń i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska
Bibliografia
- J. Kopeć-Szlęzak, Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofili) w świetle badań z ostatnich lat, „Journal of Transfusion Medicine” 2016, t. 9, nr 2, s. 45–53.
- W. Mizerski, Tablice biologiczne, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2004.
- W. Sawicki, Histologia: podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Lekarski PZWL, Warszawa 2009.
- A.B. Skotnicki, W.S. Nowak, Podstawy hematologii dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
- A. Szutowicz, A. Raszej-Soecht, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009.