Bezsenność w ciąży – co ją powoduje i jak ją zwalczyć?

Na początkowych etapach ciąży przyszłe mamy skarżą się na uczucie senności i ciągłego zmęczenia. Powodem tego są hormony ciążowe, które mają wpływ na przebieg snu nocnego – skracają fazę snu głębokiego i uniemożliwiają pełną regenerację. W drugim i trzecim trymestrze bezsenność nie znika, ponieważ rosnący brzuch nie pozwala znaleźć dogodnej pozycji do spania, a częste wizyty w toalecie zdarzają się także w nocy. Przyczyn bezsenności w ciąży jest więcej, ale leczenie tej kłopotliwej przypadłości trzeba ograniczyć do stosowania domowych sposobów.

Bezsenność w ciąży – kogo dotyczy?

Przyszłe mamy często skarżą się na nudności, wzdęcia, zgagę i uczucie ciągłego zmęczenia w ciągu dnia. Do charakterystycznych dla ciąży dolegliwości należy także bezsenność. Badania przeprowadzone przez Amerykańską Narodową Fundację Snu wskazują, że z tą przypadłością zmaga się 75% ciężarnych. Najczęściej są to kobiety w trzecim, czyli w ostatnim, trymestrze ciąży, który rozpoczyna się w 28. tygodniu i trwa do rozpoczęcia się porodu. Bezsenność może pojawić się na różnych etapach ciąży, a niekiedy trwa przez cały czas oczekiwania na dziecko. Często doświadczają jej kobiety, które wcześniej nie zgłaszały żadnych problemów ze snem. Problem może przybrać na sile u osób, które nie przestrzegają zasad prawidłowej higieny snu – tj. korzystają z laptopów i smartfonów przed snem, nie wietrzą sypialni i jedzą obfite posiłki bezpośrednio przed położeniem się spać.

Bezsenność w ciąży – jakie są jej przyczyny?

Główną przyczyną bezsenności w ciąży są gwałtowne zmiany hormonalne, a przede wszystkim zwiększona produkcja estrogenów. Powodem braku snu lub jego kiepskiej jakości bywają też zgaga, wzdęcia, częste oddawanie moczu, bolesne skurcze łydek, intensywne ruchy dziecka czy rosnący brzuch, który utrudnia przyszłej mamie prawidłowe oddychanie i uniemożliwia przyjęcie wygodnej pozycji.

Bezsenność w ciąży – 1. trymestr

W pierwszym trymestrze (do 13. tygodnia ciąży) w organizmie kobiety zachodzą gwałtowne zmiany hormonalne. Zwiększa się między innymi produkcja progesteronu, który wpływa m.in. na rozluźnienie mięśni, a oprócz tego można zaobserwować większe stężenie estrogenów. Estrogeny przyczyniają się do zaburzenia naturalnych faz snu – sen płytki (REM) wydłuża się, natomiast znacznemu skróceniu ulega faza snu głębokiego (NREM), w czasie której organizm najpełniej się regeneruje. W efekcie przyszła mama nie ma problemów z zasypianiem, jednak częściej wybudza się w nocy. To właśnie dlatego w ciągu dnia odczuwa zmęczenie i senność. Może to skutkować gorszym samopoczuciem, rozdrażnieniem i brakiem koncentracji. 

Bezsenność w ciąży – 2. trymestr

Drugi trymestr – czyli okres między 14. a 27. tygodniem ciąży – to czas, w którym wiele kobiet obserwuje u siebie poprawę samopoczucia, a nawet przypływ energii i motywacji do działania. Na tym etapie często mijają nudności i znika nadwrażliwość na zapachy. Przyszłe mamy, które na początkowym etapie zmagały się z bezsennością, często przestają ją odczuwać. Przyczyn problemów ze snem na tym etapie ciąży należy szukać w zmianach, które zachodzą w ciele kobiety. Kłopoty z zasypianiem najczęściej spowodowane są:

• rosnącym brzuchem;
• bólami kręgosłupa;
• tkliwością piersi;
• trudnościami w oddychaniu;
• skurczami łydek;
• zmianą ułożenia narządów w jamie brzusznej.

Na tym etapie przyszła mama zazwyczaj nie wybudza się w środku nocy, jednak wydłuża się czas między położeniem się do łóżka a zaśnięciem. Wiele pań traktuje tę bezsenność jako przygotowanie do bezsennych nocy z noworodkiem i wykorzystuje czas np. do sporządzenia listy wyprawkowej albo lektury poradników na temat pielęgnacji niemowląt. 

Bezsenność w ciąży – 3. trymestr

Bezsenność to objaw charakterystyczny dla ostatniego etapu ciąży, który trwa od 28. tygodnia aż do porodu. W tym czasie nasilają się dolegliwości ciążowe, takie jak potrzeba częstego oddawania moczu czy trudności z oddychaniem. Przyszłej mamie coraz trudniej znaleźć komfortową pozycję, a oprócz tego w godzinach nocnych często odczuwa ona intensywne ruchy dziecka. Niekiedy pojawiają się też skurcze przepowiadające, które powodują dyskomfort i lęk, że akcja porodowa może rozpocząć się za wcześnie. Inna – równie częsta – przyczyna kiepskiej jakości snu w 3. trymestrze ciąży to stres spowodowany zbliżającym się porodem. 

Jak radzić sobie z bezsennością w ciąży?

Przyszłe mamy nie powinny stosować żadnych środków farmakologicznych bez uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym. Przyjmowanie tabletek nasennych czy innych medykamentów (np. środków przeciwbólowych lub uspokajających) nie wchodzi w grę. Ich stosowanie mogłoby negatywnie wpłynąć na rozwój płodu. Bezsenność w ciąży należy więc leczyć domowymi sposobami. Pomocne okazuje się picie herbatek ziołowych na bazie melisy lub kwiatów lipy. Stosowanie naturalnych środków także warto skonsultować z ginekologiem, bo ich nadmiar może mieć przykre konsekwencje.

Jeśli spodziewasz się dziecka i cierpisz na bezsenność, wypracuj kilka zdrowych nawyków:

• bądź aktywna fizycznie w ciągu dnia i się dotleniaj;
• ogranicz drzemki w ciągu dnia;
• przed snem odpowiednio przygotuj sypialnię: przewietrz pomieszczenie i zapal delikatne światło;
• staraj się chodzić spać o stałych porach;
• stosuj techniki relaksacyjne (np. jogę lub ćwiczenia oddechowe);
• przed snem weź ciepłą kąpiel z dodatkiem aromatycznych olejków;
• minimum godzinę przed snem przestań korzystać z urządzeń elektronicznych. Wyłącz telewizor i laptop, a smartfon odłóż na nocną szafkę;
• jedz lekkostrawne kolacje i zrezygnuj z podjadania tuż przed snem;
• sprawdź, czy Twój materac jest odpowiedni – pamiętaj, że łóżko nie powinno być ani zbyt miękkie, ani zbyt twarde.

Pamiętaj, że o odpowiednią higienę snu warto dbać niezależnie od ciąży.

Bezsenność w ciąży – kiedy powinna stać się powodem do niepokoju?

W niektórych sytuacjach bezsenność u przyszłych mam może być powodem do niepokoju. Nie warto jej bagatelizować, jeśli znacznie pogarsza koncentrację i powoduje stany depresyjne. Apatia ma negatywny wpływ na przyszłe mamy i sprzyja rozwojowi depresji poporodowej. Jeśli chcesz na bieżąco monitorować swój stan zdrowia, regularnie wykonuj badania krwi dla kobiet w ciąży.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. H. Baston, Podstawy położnictwa. Najważniejsze zagadnienia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Wrocław 2011.
2. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
3. K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.

Oceń artykuł