Spis treści:
Biegunka po jedzeniu to objaw nadmiernie przyspieszonej perystaltyki jelit. Przyczyną tego stanu mogą być infekcje wirusowe lub bakteryjne. Rozwolnienie może być skutkiem spożycia nieświeżego lub niepoddanego właściwej obróbce termicznej pokarmu. Po tłustym jedzeniu jest objawem spożycia nadmiernej ilości tłuszczu, do strawienia których organizm musiał wydzielić duże ilości żółci. Natomiast przewlekłe biegunki mają podłoże chorobowe.
Czym jest biegunka podróżnych?
Biegunka podróżnych to problem pojawiający się w podróży do krajów o niskich standardach sanitarnych. Szacuje się, że może występować nawet u około 70% turystów. Przyczyną rozwolnienia jest zakażenie przewodu pokarmowego bakteriami Escherichia coli, Shigella, Salmonella czy Campylobacter. Źródłem infekcji jest zanieczyszczona żywność, która nie jest poddana odpowiedniej obróbce termicznej i woda z nieznanego źródła. Biegunka podróżnych pojawia się po każdym jedzeniu. W zależności od intensywności objawu wyróżniane są 3 postacie biegunki: łagodna, umiarkowana i ciężka.
Bardzo częstym problemem jest poinfekcyjny zespół jelita drażliwego. To zaburzenie, które pojawia się pół roku po wystąpieniu biegunki podróżnych. Dolegliwość występuje po każdym zjedzeniu obfitego posiłku. Szczególnie niebezpieczna jest dla osób starszych, dzieci i kobiet ciężarnych. Alarmujące w biegunce podróżnych, jak i poinfekcyjnym zespole jelita drażliwego jest rozwolnienie utrzymujące się dłużej niż 5 dni. W takiej sytuacji zalecany jest pilny kontakt z lekarzem [1].
Biegunka po jedzeniu objawem nietolerancji i alergii
Pojawiająca się po spożyciu pokarmów biegunka i często towarzyszące jej objawy w postaci bólu lub kurczliwości brzucha, uczucia przelewania, nudności mogą być objawem nietolerancji lub alergii pokarmowej. W takim przypadku stolec ma półpłynną lub płynną postać. Utrzymywanie się objawu ponad 5 dni (nawet bez dolegliwości towarzyszących) jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej i wdrożenia diagnostyki. W pierwszej kolejności powinieneś zgłosić się do lekarza rodzinnego, który na podstawie wywiadu zleci wykonanie badań laboratoryjnych. Pomocne w rozpoznaniu są testy z krwi w kierunku diagnostyki nietolerancji pokarmowych. W zależności od wyników badań lekarz pierwszego kontaktu może skierować cię na konsultację do gastrologa.
Nietolerancja laktozy
Nietolerancja laktozy (cukru mlecznego) to problem powszechny, który dotyczy nawet 37% społeczeństwa polskiego [2]. Przyczyną nietolerancji jest niedobór laktazy. To enzym w jelicie cienkim, który odpowiada za trawienie i wchłanianie laktozy, czyli cukru mlecznego. Niedobór laktazy może wynikać z innych chorób lub zaburzeń, m.in. celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna, powikłań infekcji wirusowych i bakteryjnych. Najczęściej brak enzymu laktazy ma podłoże genetyczne.
Charakterystycznymi objawami nietolerancji laktozy są biegunka, bolesne wzdęcia, gazy, uczucie przelewania w brzuchu, nudności. Dolegliwości pojawiają się natychmiast po zjedzeniu produktu zawierającego laktozę.
Błędne jest przekonanie, że laktoza, czyli cukier mleczny występuje tylko w świeżym mleku. Jest on obecny we wszystkich produktach zawierających mleko świeże lub mleko w proszku. Laktozę znajdziemy m.in. w kiełbasach, wędlinach, przyprawach, sosach i zupach w proszku. Występuje również w produktach farmaceutycznych, lekach i suplementach diety.
Nietolerancja fruktozy
Nietolerancja fruktozy to zaburzenie polegające na nieprawidłowym metabolizmie cukru owocowego. Choroba ma podłoże genetyczne i jest dziedziczna. Jej przyczyną jest mutacja genu. Aby doszło do ujawnienia nietolerancji, konieczne jest dziedziczenie wadliwych genów od obojga rodziców. Nietolerancja fruktozy polega na niedostatecznej produkcji enzymów wątroby rozkładających cukier. Nieprawidłowo metabolizowany cukier odkłada się w wątrobie i nerkach. Konsekwencją tego jest zaburzenie funkcji gospodarki węglowodanowej. Charakterystycznym objawem choroby są biegunki po jedzeniu pokarmów zawierających fruktozę, wzdęcia, nadmierne gazy, nadmierna senność, przewlekłe powiększenie wątroby. Bagatelizowana nietolerancja fruktozy sprzyja zakażeniom dróg moczowych i kwasicy.
Alergia na białko mleka krowiego
Mleko krowie zawiera około 30 białek, a każde z nich ma potencjał uczulający. Alergia na białko mleka krowiego to choroba wieku dziecięcego, która może dotykać około 3% maluchów. Reakcja alergiczna ma postać natychmiastową lub opóźnioną. Objawy kliniczne alergii na białko mleka krowiego są bardzo różne i obejmują m.in.: skórę, oczy, górne drogi oddechowe, dolne drogi oddechowe, układ sercowo-naczyniowy, przewód pokarmowy. Do najczęściej występujących reakcji alergicznych należą biegunka, wymioty, zaparcia, obecność krwi w stolcu, atopowe zapalenie skóry, kolka. Alergia na białko mleka krowiego według szacunków w 90% jest przejściowa. Do 3. roku życia większość dzieci wytwarza trwałą tolerancję. Nabycie tolerancji jest możliwe również w wieku nastoletnim [3].
Gluten – problematyczne białko
Gluten to mieszanina białek roślinnych. Jego źródłem są zboża. Gluten jest obecny w 90% artykułów spożywczych dostępnych na rynku. Oznacza to, że unikanie pieczywa jest niewystarczające w przypadku problemów pokarmowych wywoływanych przez spożycie glutenu. Składnik powoduje różne stany chorobowe, które wiele osób błędnie przypisuje jednej chorobie – nietolerancji glutenu.
Nietolerancja glutenu
Nietolerancja glutenu ma podłoże genetyczne. Objawy są charakterystyczne i obejmują zmiany skórne w postaci pęcherzy, rumienia i grudek. Lokalizują się one na głowie, tułowiu, łokciach, kolanach, pośladkach. Na skutek spożycia glutenu mogą pojawić się również dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Najczęściej są to biegunka, bóle brzucha i nudności.
Alergia na gluten
Alergia na gluten to stan, który jest najczęściej mylony z celiakią. Szacuje się, że dotyka około 25% populacji. Charakterystycznym objawem są dolegliwości ze strony układu oddechowego i zmiany skórne, przypominające atopowe zapalenie skóry. Alergia na gluten bardzo rzadko wywołuje objawy pokarmowe.
Nadwrażliwość na gluten
Nadwrażliwość na gluten to stan, w którym wykluczono celiakię i alergię na zboża, ale mimo to występują objawy po spożyciu produktów glutenowych. Charakterystyczne symptomy nadwrażliwości na gluten to biegunka, nudności, wzdęcia i bóle brzucha. Mogą też wystąpić objawy skórne.
Celiakia
Celiakia to nieuleczalna choroba trzewna, która powstaje na skutek uszkodzenia jelita cienkiego. Prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej jelita cienkiego i trwałych zaburzeń wchłaniania. Szacuje się, że dotyka około 2% populacji. Przyczyną choroby jest spożywanie glutenu pomimo nietolerancji lub przeciekające jelito. Schorzenie może mieć również podłoże genetyczne. Choroba przybiera przebieg skąpoobjawowy lub gwałtowny. Charakterystycznym objawem jest przewlekła biegunka po jedzeniu produktów glutenowych, bolesne wzdęcia, przewlekłe bóle brzucha, utrata masy ciała, wymioty [4].
Biegunka po jedzeniu a IBS
Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekła choroba czynnościowa jelit. Jej charakterystycznym objawem są bóle brzucha, biegunki lub zaparcia. Przyczyna choroby nie jest do końca jasna. Czynnikiem ryzyka są zaburzenia mikrobioty jelitowej, zaburzenia wchłaniania kwasów żółciowych, choroby endokrynne, neurogenne i autoimmunologiczne. Zespół jelita drażliwego nie jest natomiast powiązany z nadwrażliwością pokarmową na gluten czy alergiami pokarmowymi. Objawy pokarmowe nasilają się po spożyciu pokarmów zawierających fermentujące węglowodany.
Autorka: Emilia Kruszewska
Bibliografia
- E. Kimszal, K. Van Damme-Ostapowicz, Biegunka podróżnych, „Pielęgniarstwo Polskie” 2016, nr 60, s. 231–235.
- P. Zatwarnicki, Nietolerancja laktozy – przyczyny, objawy, diagnostyka, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2014, nr 4, s. 273–276.
- A. Krauze, Alergia na białko mleka krowiego – postacie kliniczne, „Alergia Astma Immunologia” 2015, nr 20, s. 12–16.
- D. Satora, i in., Celiakia – choroba nie tylko dziecięca, „Family Medicine & Primary Care Review” 2011, nr 13, s. 90–94.
- K. Adrych, Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2018, nr 12, s. 224–232.
Trzustka – funkcje i diagnostyka zaburzeń pracy narządu
Poprzedni wpis
