Biegunka w trakcie ciąży – objawy, przyczyny, zapobieganie

Nudności, wymioty, chroniczne zmęczenie – to najczęściej wymieniane dolegliwości ciążowe. Do tej listy niektóre przyszłe mamy dodają jeszcze biegunkę, która pojawia się na różnych etapach oczekiwania na dziecko. W I trymestrze może być reakcją organizmu na gwałtowne zmiany hormonalne, bywa efektem błędów żywieniowych, a w zaawansowanej ciąży stanowi naturalny etap przygotowania do porodu. Podpowiadamy, jak skutecznie poradzić sobie z biegunką w ciąży. 

Biegunka w trakcie ciąży – jak się objawia?

Przyszłe mamy często skarżą się na różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Najczęściej są to nudności i wymioty, które u jednych pojawiają się na początku ciąży, a innym towarzyszą przez cały czas jej trwania. Gwałtowne zmiany hormonalne zachodzące w ciele kobiet w ciąży nierzadko powodują zmianę częstotliwości wypróżnień oraz konsystencji stolca. Pod względem objawów biegunka u kobiet w ciąży oraz tych, które nie spodziewają się dziecka wygląda niemal tak samo. W jej przebiegu występują:

• stolce o płynnej lub półpłynnej konsystencji;
• wypróżnienia o zwiększonej częstotliwości – zazwyczaj więcej niż 3 razy na dobę;
• bolesne parcie na stolec;
• ból brzucha;
• osłabienie;
• brak apetytu.

W postaci ostrej biegunka trwa ok. tygodnia i zazwyczaj wynika z zakażenia bakteryjnego lub wirusowego. Przewlekłe rozwolnienie utrzymuje się powyżej 3 tygodni i może wskazywać na inne stany chorobowe, np. celiakię (choroba związana z uczuleniem na gluten) lub zespół jelita drażliwego. Wymagają one ukierunkowanego leczenia w porozumieniu z lekarzem prowadzącym ciążę. 

W niektórych przypadkach rozwolnieniu może towarzyszyć podwyższona temperatura ciała. Pamiętaj, że w okresie ciąży wszystkie leki – także te przeciwbólowe czy przeciwgorączkowe – należy przyjmować tylko po konsultacji z lekarzem prowadzącym. Zazwyczaj rozwolnienie w ciąży to stan przejściowy, który przebiega bez większych dolegliwości.

Biegunka w ciąży – kiedy się pojawia i jakie są jej przyczyny?

Biegunka może pojawić się na różnych etapach ciąży. Najczęściej zdarza się w I trymestrze wraz z innymi objawami wczesnej ciąży. W II i III trymestrze występuje raczej rzadko i powraca tuż przed porodem, aby przygotować organizm na zbliżające się rozwiązanie. 

Rozwolnienie w ciąży – I trymestr

Biegunka w I trymestrze – czyli do 13 tygodnia ciąży – to bardzo częsty objaw i reakcja na gwałtowne zmiany hormonalne zachodzące w organizmie przyszłej mamy. Wzrasta m.in. poziom progesteronu, estrogenów oraz gonadotropina kosmówkowa (hCG). Staje się to przyczyną nudności i wymiotów na początkowym etapie oczekiwania na dziecko. Do tych dolegliwości często dochodzi biegunka. Nie powinna stanowić powodów do obaw, o ile wraz z nią nie występują inne objawy takie jak krwawienie z dróg rodnych czy ostry ból brzucha o charakterze skurczowym. Każdy niepokojący objaw należy zgłaszać lekarzowi prowadzącemu.

Rozwolnienie w ciąży – II trymestr

II trymestr – czyli okres między 14 a 27 tygodniem ciąży – to czas, kiedy początkowe dolegliwości mijają i zastępuje je dobre samopoczucie. W „złotym okresie ciąży” biegunki należą raczej do rzadkości. Jeśli się pojawiają, są zazwyczaj efektem błędów żywieniowych. Zachcianki ciążowe i mieszanie różnych smaków sprzyja rewolucjom żołądkowym, zaparciom i wzdęciom. Jeśli spodziewasz się dziecka, zwracaj uwagę na to, co jesz, bo zdrowa dieta ma znaczenie nie tylko dla rozwijającego się dziecka, ale również dla samopoczucia i komfortu przyszłej mamy. 

Rozwolnienie w ciąży – III trymestr

Wśród dolegliwości ze strony układu pokarmowego, które pojawiają się w III trymestrze ciąży, należy wymienić przede wszystkim wzdęcia, zaparcia i zgagę. Rosnące dziecko oraz powiększająca się macica uciskają na narządy wewnętrzne i wpływają na zmianę położenia jelit i żołądka. To właśnie dlatego procesy trawienne są utrudnione, a treść pokarmowa często cofa się do przełyku, powodując pieczenie w postaci zgagi. Problem z biegunką może powrócić na kilka tygodni przed porodem, gdy organizm zaczyna w naturalny sposób oczyszczać się i przygotowywać do rozwiązania. 

Rozwolnienie przed porodem – jak wygląda? Kiedy się go spodziewać?

Po 37 tygodniu ciąży przyszłe mamy uważnie obserwują swój organizm i wypatrują oznak zbliżającego się rozwiązania. Biegunka w terminie porodu często oznacza, że organizm oczyszcza się przed rozpoczęciem akcji porodowej. Rozwolnienie może trwać kilka dni lub bezpośrednio zwiastować rozpoczynający się poród. Niektóre przyszłe mamy myślą, że biegunka to efekt napięcia i przedporodowego stresu. 

Do innych symptomów, które świadczą o tym, że ciało przygotowuje się do rozwiązania, należą:

• skurcze przepowiadające, tzw. skurcze Braxtona-Hicksa. W odróżnieniu od właściwych skurczów porodowych są nieregularne i mijają pod wpływem ciepłej kąpieli lub spokojnego spaceru. Przypominają bóle menstruacyjne;
• obniżenie się brzucha – u niektórych kobiet brzuch wyraźnie obniża się przed rozpoczęciem rozwiązania, a u innych pozostaje wysoko do samego końca;
• bóle brzucha jak przed okresem;
• odejście czopa śluzowego, stanowiącego naturalną ochronę przed bakteriami, które mogą przeniknąć do dziecka ze środowiska zewnętrznego. 

Biegunka w ciąży – kiedy powinna być powodem do niepokoju?

Biegunka w ciąży to objaw, który nie zawsze można uznać za zjawisko fizjologiczne czy efekt błędu dietetycznego. Symptom ten powinien stać się powodem do niepokoju, jeśli towarzyszą mu inne objawy takie jak ostry ból podbrzusza i jego twardnienie, skurcze macicy czy krwawienie z dróg rodnych. W przypadku rozwolnienia z gorączką, znacznym osłabieniem oraz tkliwym brzuchem można podejrzewać odklejenie się łożyska. Z tego rodzaju objawami należy szybko udać się do lekarza. 

Powodem do niepokoju będzie również przewlekłe rozwolnienie w ciąży. Po pierwsze, może ono doprowadzić do odwodnienia, które poważnie zagraża zdrowiu i życiu matki i dziecka. Oprócz tego bywa oznaką alergii, nietolerancji pokarmowych i chorób, które bezwzględnie wymagają leczenia. 

Spodziewasz się dziecka i chcesz regularnie monitorować stan swojego zdrowia. Wybierz pakiet badań dla kobiet w ciąży, który pomoże Twojemu lekarzowi w ocenie stanu zdrowia. 

Co stosować na biegunkę w ciąży? 

Biegunka w ciąży ma zazwyczaj łagodny przebieg i nie wymaga specjalnego leczenia. Jeśli dotknie Cię ten problem, pamiętaj o właściwym nawodnieniu organizmu, czyli piciu przynajmniej 2 l dziennie, a w czasie biegunki ilość tę można zwiększyć. Przyszłe mamy są bardziej niż inni narażone na odwodnienie, ponieważ w czasie biegunki tracą nie tylko wodę, lecz także elektrolity. Zaburzenie gospodarki elektrolitowej i odwodnienie to prosta droga do kwasicy, chorób nerek czy ogólnego zatrucia organizmu. W leczeniu rozwolnienia pomocna będzie również lekkostrawna dieta.

Kobiety w ciąży nie powinny stosować żadnych preparatów leczniczych bez porozumienia z lekarzem prowadzącym ciążę. Dotyczy to również specyfików ziołowych na biegunkę (np. liści maliny czy kory dębu), które przedstawiane są jako naturalne i bezpieczne. Jeśli konieczne będzie leczenie farmakologiczne, lekarze zazwyczaj przepisują łagodne środki, które są bezpieczne także dla małych dzieci.

Jak zapobiegać biegunce w ciąży?

Lepiej zapobiegać biegunce w ciąży, niż ją leczyć. Jeśli jest ona efektem gwałtownych zmian hormonalnych lub stanowi naturalny element przygotowania do porodu, niewiele da się zrobić. W innych przypadkach warto wdrożyć dobre praktyki:

• w rozsądny i umiarkowany sposób ulegać ciążowym zachciankom kulinarnym;
• jeść sprawdzone produkty spożywcze i zawsze sprawdzać ich świeżość;
• unikać ryzykownych połączeń smakowych, które mogą wywołać sensacje żołądkowe.

Stosowanie zasad zdrowej i zbilansowanej diety to nie tylko doskonały sposób, aby uniknąć problemów żołądkowych, ale również klucz do zdrowia i dobrego samopoczucia. 

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. M. Fraś i in., Styl życia kobiet w ciąży, „Hygeia Public Health” 2012, nr 47, s. 412–417.
2. H. Baston, Podstawy położnictwa. Najważniejsze zagadnienia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Wrocław 2011.
3. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
4. K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.

---