Ból piersi przed okresem – co to może oznaczać?

Ból piersi przed okresem, znany także jako mastalgia cykliczna, jest dość powszechnym objawem, którego wiele kobiet doświadcza w trakcie cyklu miesiączkowego. Poznaj główne przyczyny bólu piersi przed okresem. Sprawdź też, jakie badania pozwalają wykluczyć inne powody tego stanu.

Mastalgia cykliczna – ból piersi przed okresem

Bóle piersi w medycynie to inaczej mastalgia. Stanowią dość powszechną dolegliwość i podzielono je na trzy grupy – mastalgię cykliczną, mastalgię niecykliczną i bóle klatki piersiowej. W poradniku tym bliżej przedstawiony zostanie ból piersi przed okresem, który należy do pierwszej grupy – mastalgii cyklicznej. Ból ten zazwyczaj pojawia się w drugiej fazie cyklu, po owulacji, i zwykle ustępuje po rozpoczęciu miesiączki. Zaznaczyć trzeba, że ból piersi przed okresem nie powinien być utożsamiany z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS – z ang. premenstrual syndrome). Bowiem 82% kobiet doświadczających bólu piersi przed okresem nie ma tego zespołu.

Ból w piersiach przed okresem – cechy typowe

Cechy charakterystyczne bólu piersi przed okresem:

• występuje najczęściej u kobiet w wieku reprodukcyjnym,
• dotyczy zazwyczaj obu piersi – jest to ból obustronny,
• opisywany jest jako rozlany, może promieniować do innych części ciała, w tym zazwyczaj w kierunku barku czy łopatki,
• najczęściej jest łagodny, chociaż intensywność bólu może się różnić w zależności od cyklu i od osoby – od lekkiego dyskomfortu do silnego bólu, utrudniającego codzienne czynności,
• opisywany bywa jako ból kłujący, przeszywający, rwący, wywołujący uczucie ciężkości,
• wywołany przez czynnik hormonalny,
• towarzyszą mu często uczucie pełności w piersiach, tkliwość i obrzmienie piersi,
• może utrzymywać się przez wiele lat i ustąpić dopiero po menopauzie.

Przyczyny bólu piersi przed okresem

Zmiany hormonalne 

Najczęstszą przyczyną bólu piersi przed okresem są zmiany poziomu hormonów w czasie cyklu miesiączkowego. Jedną z nich jest zwiększenie stężenia progesteronu i prolaktyny w okresie poowulacyjnym, co jednocześnie świadczy o zbliżającym się krwawieniu menstruacyjnym. Zwiększenie stężenia tych hormonów może powodować ból piersi.

Retencja płynów

Zmiany w gospodarce wodnej organizmu, często spowodowane wahaniami hormonalnymi, mogą prowadzić do zatrzymywania płynów w tkankach piersi. To zatrzymywanie płynów może wywoływać uczucie napięcia, ciężkości i wrażliwości piersi na dotyk. Po owulacji, w drugiej fazie cyklu, poziom progesteronu wzrasta, co może prowadzić do zatrzymania płynów i obrzęku piersi, powodującego dyskomfort i ból.

Zaburzenia hormonalne

Stany, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS) lub inne zaburzenia hormonalne, mogą wpływać na regularność i równowagę hormonalną. To zaś może przyczynić się do występowania bólu piersi przed okresem.

Dieta

Dieta bogata w tłuszcze i bardzo słona może przyczyniać się do zatrzymywania wody w organizmie, co nasila ból piersi. Ponadto nadmierna konsumpcja kofeiny bywa kojarzona z większymi dolegliwościami bólowymi piersi.

Leki

Niektóre leki, w tym hormonalne środki antykoncepcyjne, mogą wpływać na poziom hormonów i wywoływać jako skutek uboczny ból piersi.

Rozmiar i struktura piersi

Kobiety z dużymi piersiami mogą doświadczać większego bólu z powodu większego napięcia skóry i tkanki łącznej, szczególnie jeśli nie noszą odpowiednio dopasowanego stanika.

Zmiany w tkance piersi

Chociaż rzadziej, ból piersi może być spowodowany przez łagodne zmiany tkankowe, takie jak torbiele czy fibroadenomy. W takich przypadkach ból może być dokładniej lokalizowany.

Jak ograniczyć ból piersi przed okresem?

W złagodzeniu bólu piersi przed okresem pomocne okazać się mogą następujące działania:

• dostosowanie diety – zmniejszenie spożycia soli i kofeiny, a także utrzymanie zdrowej diety, bogatej w witaminy i minerały,
• regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia mogą pomóc w regulacji hormonalnej i w zmniejszeniu retencji płynów,
• dobór odpowiedniego biustonosza – noszenie dobrze wspierającego, wygodnego stanika,
• ciepłe lub zimne kompresy.

Jeśli takie działania okażą się nieskuteczne, stosuje się farmakoterapię. Leki przeciwbólowe – niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen, mogą być stosowane do łagodzenia bólu. Lekarz zaproponować może również suplementy z olejem z wiesiołka czy z witaminą E.

Jakie badania przy bólu piersi?

Jeśli ból piersi jest szczególnie silny, utrzymuje się także po okresie lub pojawiają się inne niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem w celu przeprowadzenia dokładniejszej diagnozy i ewentualnego leczenia. Ból piersi może mieć bowiem różne przyczyny – od łagodnych stanów hormonalnych po poważniejsze problemy zdrowotne, takie jak infekcje czy nowotwory. Aby odpowiednio zdiagnozować przyczynę bólu piersi, lekarz może zalecić różne badania diagnostyczne.

Diagnoza rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego. Lekarz zadaje pytania dotyczące charakteru, intensywności, częstotliwości i regularności występowania bólu oraz objawów mu towarzyszących, powiązań z cyklem miesiączkowym, historii chorób piersi w najbliższej rodzinie, prowadzonego stylu życia czy przyjmowanych leków. Następnie wykonywane jest badanie przedmiotowe – badanie palpacyjne piersi. Lekarz bada piersi w poszukiwaniu guzków, zgrubień, zmian w strukturze skóry czy wydzieliny z brodawek.

Jeśli ból jest nietypowy lub istnieje podejrzenie innej przyczyny, lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak:

• USG piersi – to badanie jest często stosowane u młodszych kobiet, których piersi są zwykle gęstsze, co może utrudniać ocenę mammograficzną. USG jest również pomocne w różnicowaniu, czy wyczuwalne zgrubienie to cysta (wypełniona płynem) czy guz stały,
• mammografia – to badanie rentgenowskie piersi, które jest szczególnie polecane kobietom po 40. roku życia lub młodszym, jeśli mają one wysokie ryzyko rozwoju raka piersi. Mammografia może wykryć zmiany w piersiach, które nie są wyczuwalne podczas badania palpacyjnego,

• rezonans magnetyczny piersi – to bardziej szczegółowe badanie obrazowe, które może być używane w specjalnych sytuacjach, na przykład gdy inne badania są niejednoznaczne lub u pacjentek z bardzo wysokim ryzykiem raka piersi. MRI jest również stosowane do lepszego zrozumienia rozmiaru i rozprzestrzeniania się zdiagnozowanego raka.

Jeśli w wyniku ww. badań zostaną znalezione podejrzane obszary, może być zalecona biopsja, czyli usunięcie niewielkiego fragmentu tkanki piersi w celu poddania jej badaniu histopatologicznemu. Biopsja pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie obecności komórek nowotworowych.

Wielu cennych informacji o stanie zdrowia kobiety i możliwych przyczyn bólu piersi dostarczyć mogą badania z krwi. W ramach Pakietu badań dla kobiet wykonywane są m.in.: morfologia krwi, ocena poziomu glukozy, badanie poziomu kreatyniny i kwasu moczowego, CRP, ocena poziomu składników mineralnych i witamin, lipidogram (badanie cholesterolu), badania poziomu hormonów. 

W przypadku obciążonego wywiadu medycznego, czyli chorób nowotworowych piersi lub jajnika w najbliższej rodzinie, zlecane są testy na mutacje genetyczne, takie jak BRCA1 i BRCA2. Pozwolą one ocenić ryzyko zachorowania na te ciężkie choroby. 

Wybór odpowiednich badań zależy od wieku pacjentki, historii medycznej, objawów oraz wyników wstępnego badania lekarskiego. W przypadku bólu piersi ważne jest, aby nie lekceważyć objawów i skonsultować się z lekarzem, który zaleci odpowiednią ścieżkę diagnostyczną.

A: dr Olga Dąbska

Bibliografia

1. B. Grzechocińska, Bóle piersi związane i niezwiązane z cyklem miesiączkowym, „Ginekologia po Dyplomie” 2018, nr 6. Online: https://podyplomie.pl/ginekologia/31612,bole-piersi-zwiazane-i-niezwiazane-z-cyklem-miesiaczkowym [dostęp: 19.05.2024].
2. D. Koçoğlu, S. Kurşun, B. Akın i wsp., Mastalgia and associated factors: a cross-sectional study, „Ağrı” 2017, t. 29, nr 3, s. 100–108.
3. T. Pertyński, G. Stachowiak, Mastalgia – poważny problem u kobiet w wieku przedmenopauzalnym, „Przegląd Menopauzalny” 2013, nr 1, s. 29–33.
4. A. Przybył, T. Stetkiewicz, Z. Morawiec, Ból piersi jako problem diagnostyczny i kliniczny, „Przegląd Menopauzalny” 2004, nr 4, s. 65–67.

---