Bostonka u dorosłych: jakie są objawy – Badania Krwi
25 października 2024

Bostonka u dorosłych – objawy i diagnostyka choroby

Artykuł napisany przez: Olga Dąbska
bostonka u dorosłego

Bostonka, znana również jako „choroba dłoni, stóp i jamy ustnej” (ang. hand, foot and mouth disease – HFMD), to wysoce zakaźna choroba wirusowa, która w większości przypadków dotyka dzieci do 10. roku życia. Jednak bostonka nie omija dorosłych. Chociaż rzadziej jest u nich diagnozowana, może powodować równie dokuczliwe objawy i nieść zagrożenia. Poznaj przyczyny, charakterystyczne objawy, przebieg oraz metody diagnostyki bostonki u dorosłych.

Czym jest bostonka?

Bostonka, określana również jako „choroba bostońska” lub „wysypka bostońska”, to choroba zakaźna, wywoływana przez wirusy z rodziny Picornaviridae, konkretnie przez enterowirusy, w tym najczęściej przez wirusa Coxsackie A16 oraz enterowirusa 71 (EV71). Nazwa „bostonka” pochodzi od dużego ogniska epidemicznego, które miało miejsce w okolicach Bostonu w Stanach Zjednoczonych w 1951 roku, kiedy po raz pierwszy zidentyfikowano tę jednostkę chorobową.

Choroba ta charakteryzuje się zmianami skórnymi na dłoniach, stopach oraz w obrębie jamy ustnej, stąd też jej inna medyczna nazwa – „choroba dłoni, stóp i jamy ustnej” (HFMD). Bostonka nie jest groźna dla życia, jednak jej objawy mogą być bardzo dokuczliwe, a w niektórych przypadkach prowadzą do poważnych powikłań.

Kto jest narażony na zachorowanie na bostonkę?

Bostonka dotyka przede wszystkim dzieci do 10. roku życia, a szczególnie w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jest to związane z faktem, iż dzieci w tym wieku mają zwykle mniej rozwinięty system odpornościowy, a także częściej przebywają w dużych skupiskach, co sprzyja szybkiemu rozprzestrzenianiu się wirusa.

Bostonka nie omija osób dorosłych. Chociaż zachorowania wśród dorosłych występują rzadziej niż u dzieci, to nie są one wcale odosobnione. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby z obniżoną odpornością, np. pacjenci onkologiczni, osoby z chorobami autoimmunologicznymi czy zażywające leki immunosupresyjne. Ponadto dorośli mogą ulec zakażeniu w wyniku bliskiego kontaktu z chorym dzieckiem.

Przyczyny bostonki u dorosłych

Jak wspomniano, bostonka wywoływana jest przez wirusy z grupy enterowirusów, głównie przez wirusa Coxsackie A16 oraz enterowirusa 71. Wirusy te przenoszone są przede wszystkim drogą bezpośredniego kontaktu z wydzielinami chorej osoby, takimi jak ślina, kał czy płyn z pękających pęcherzyków.

Istotnym czynnikiem sprzyjającym transmisji wirusa jest nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny, takich jak regularne mycie rąk. Dlatego też bostonka często określana jest mianem „choroby brudnych rąk”. Wirus może również rozprzestrzeniać się drogą kropelkową, podczas kaszlu lub kichania chorej osoby, a także poprzez skażone przedmioty codziennego użytku.

Warto podkreślić, że przebycie wcześniejszej infekcji bostonką nie daje trwałej odporności na tę chorobę. Wynika to z faktu, że może ona być wywoływana przez różne typy wirusów, a układ odpornościowy wytwarza ochronę tylko przed konkretnym patogenem, z którym się zetknął.

Bostonka u dorosłych – objawy

Objawy bostonki u dorosłych, chociaż podobne do tych obserwowanych u dzieci, mogą mieć nieco inny charakter. Przebieg bostonki u osób dorosłych często jest mniej typowy i prowadzi do trudności w prawidłowej diagnozie.

Najczęstsze objawy bostonki u dorosłych to:

  • Gorączka – łagodna lub wysoka, utrzymująca się przez kilka dni.
  • Ból gardła – często towarzyszy infekcji wirusowej.
  • Złe samopoczucie, osłabienie.
  • Wysypka na dłoniach i stopach, początkowo w postaci zaczerwienienia, następnie wykształcają się bolesne pęcherzyki i nadżerki.
  • Zmiany w obrębie jamy ustnej – owrzodzenia, pęcherzyki, afty.

Warto zwrócić uwagę, że u dorosłych zmiany skórne mogą mieć nieco inny charakter niż u dzieci. Są one często większe, podłużne, a nie okrągłe, oraz mogą występować także w innych lokalizacjach, takich jak pośladki czy okolice narządów płciowych.

Ponadto u części dorosłych pacjentów bostonka przebiega w sposób atypowy, bez gorączki czy charakterystycznej wysypki. Taki przebieg choroby może prowadzić do błędnej diagnozy, na przykład alergii lub innych schorzeń skórnych.

Przebieg bostonki u dorosłych

Przebieg bostonki u dorosłych można podzielić na kilka etapów:

  1. Faza utajona (inkubacji) – trwa około 3–6 dni od momentu zakażenia, w tym czasie nie występują jeszcze żadne objawy choroby.
  2. Faza prodromalna – trwa 2–3 dni, charakteryzuje się gorączką, bólem gardła, ogólnym złym samopoczuciem.
  3. Faza wysypkowa – trwa około 7–10 dni, w tym czasie pojawiają się charakterystyczne zmiany skórne na dłoniach, stopach oraz w obrębie jamy ustnej.
  4. Faza rekonwalescencji – w tej fazie dochodzi do stopniowego ustępowania objawów, jednak wirus może być nadal wydalany z organizmu przez kilka tygodni.

Warto podkreślić, że u dorosłych przebieg bostonki bywa często cięższy niż u dzieci. Objawy mogą utrzymywać się dłużej, a ryzyko powikłań jest nieco wyższe. 

Diagnostyka bostonki u dorosłych

Rozpoznanie bostonki u dorosłych opiera się przede wszystkim na wywiadzie oraz badaniu fizykalnym. Lekarz zwraca uwagę na charakterystyczne objawy, takie jak wysypka na dłoniach i stopach oraz zmiany w obrębie jamy ustnej.

W przypadkach wątpliwych lub ciężkiego przebiegu choroby lekarz może zlecić badania laboratoryjne w celu potwierdzenia rozpoznania. Mogą to być:

  • Badanie PCR – wykrycie materiału genetycznego wirusa w próbkach klinicznych. Testy na obecność wirusów w próbce krwi, płynie z pęcherzyków lub wymazie z gardła. 
  • Badanie serologiczne – oznaczenie przeciwciał przeciwko wirusom z grupy Coxsackie lub enterowirusom (przeczytaj więcej: Enterowirusy met. ELISA).

Badania te pozwalają nie tylko potwierdzić rozpoznanie bostonki, ale również zidentyfikować konkretny podtyp wirusa, odpowiedzialny za zachorowanie.

Bostonka u dorosłych – powikłania

Chociaż bostonka jest chorobą zwykle łagodną, w niektórych przypadkach prowadzi do poważnych powikłań, szczególnie u osób dorosłych. Do najczęstszych powikłań bostonki u dorosłych należą:

  • Odwodnienie – związane z trudnościami w przyjmowaniu płynów i pokarmów z powodu bolesnych zmian w jamie ustnej.
  • Wtórne zakażenia bakteryjne zmian skórnych – pęcherzyki na skórze mogą pękać, prowadząc do powstawania otwartych ran, które są podatne na zakażenie bakteryjne.
  • Zapalenie spojówek – zaczerwienienie, łzawienie, swędzenie oczu, wydzielina z oczu.
  • Utrata paznokci – przejściowe, ale dość nieprzyjemne powikłanie.
  • Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu – rzadkie, ale poważne powikłania neurologiczne. Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych to: silne bóle głowy, sztywność karku, gorączka, nudności, wymioty, światłowstręt, a zapalenia mózgu – zmiany świadomości, drgawki, osłabienie, dezorientacja.
  • Zapalenie mięśnia sercowego – powikłanie kardiologiczne, również występujące sporadycznie.
  • Przewlekły zespół zmęczenia – rzadko niektórzy pacjenci doświadczają przewlekłego zmęczenia po przechorowaniu bostonki. Typowe są wówczas utrzymujące się zmęczenie, brak energii, problemy z koncentracją.

Dlatego w przypadku utrzymywania się lub nasilania objawów, a także wystąpienia niepokojących dolegliwości konieczna jest szybka konsultacja lekarska.

Profilaktyka bostonki u dorosłych

Podstawową metodą zapobiegania zakażeniu bostonką jest przestrzeganie zasad higieny:

  • Częste mycie rąk wodą z mydłem, szczególnie po kontakcie z chorym dzieckiem lub przedmiotami, których używa chora osoba.
  • Dezynfekcja powierzchni i przedmiotów, które mogły zostać skażone wydzielinami chorego.
  • Unikanie bliskiego kontaktu z osobami wykazującymi objawy bostonki.
  • Izolacja chorego do czasu ustąpienia objawów.

Niestety, nie istnieją szczepionki, które chroniłyby przed zachorowaniem na bostonkę. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad higieny i ostrożność w kontaktach z osobami chorymi.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

  1. W. Bienias, K. Gutfreund, A. Szewczyk i wsp., Zespół dłoni, stóp i ust, czyli choroba bostońska: etiologia, obraz kliniczny i terapia, „Dermatologia Dziecięca” 2013, t. 1, nr 5, s. 18–21.
  2. Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa 2003.
  3. A. Frydenberg, M. Starr, Hand, foot and mouth disease, „Australian Family Physician” 2003, t. 32, nr 8, s. 594–595.
  4. G.L. Repass, W.C. Palmer, F.F. Stancampiano, Hand, foot, and mouth disease: identifying and managing an acute viral syndrome, „Cleveland Clinic Journal of Medicine” 2014, t. 81, nr 9, s. 537–543.
Oceń artykuł

O Autorze