Chlamydia – jakie badania wykorzystywane są w diagnostyce zakażenia?

Chlamydiozy to grupa chorób zakaźnych, które wywołane są przez bakterie z grupy Chlamydiales. Patogeny te odpowiadają za rozmaite schorzenia – od zapalenia dróg oddechowych przez zapalenie spojówek po zapalenie układu moczowo-płciowego. Sprawdź, jakie badania pozwalają na rozpoznanie zakażenia bakteriami Chlamydiales. 

Jakie badanie wykonać na chlamydię? Wywiad medyczny

Pierwszym elementem diagnostyki w kierunku chlamydii jest szczegółowo przeprowadzony wywiad medyczny, czyli tzw. badanie podmiotowe. Pacjent zapytany zostanie przede wszystkim o:

• doświadczane objawy kliniczne (rodzaj, natężenie, częstotliwość występowania, czas trwania, czynniki nasilające i łagodzące dolegliwości);
• informacje na temat przebytych w przeszłości chorób przenoszonych drogą płciową oraz innych schorzeń;
• informacje o podejmowanych aktywnościach seksualnych (rodzaj i częstotliwość kontaktów, aktualni partnerzy, stosowane środki antykoncepcyjne);
• stosowane obecnie i w przeszłości leki i suplementy diety;
• zaobserwowane u partnerów seksualnych objawy, które dają podejrzenie chorób przenoszonych drogą płciową;
• prowadzony styl życia (sposób odżywiania, aktywność fizyczna, narażenie na stres, sen itp.);
• informacje na temat czynników ryzyka zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B, HIV czy innych chorób przenoszonych drogą płciową;
• w przypadku kobiet dodatkowo informacje odnośnie do przeszłości położniczej i przeprowadzonych badań profilaktycznych typu: USG ginekologiczne, USG piersi, mammografia, badanie cytologiczne.

Jakie badania na chlamydię? Badanie przedmiotowe

Kolejny krok w diagnostyce chlamydii stanowi badanie przedmiotowe, zwane również fizykalnym. Zakażenie bakteriami z rzędu Chlamydiales odpowiadać może za rozwój różnych schorzeń. Najczęściej jednak kojarzone jest ono z zapaleniem układu moczowo-płciowego. 

Specjaliści podkreślają, że w znacznej części przypadków – w około 70% u kobiet i 50% u mężczyzn – zakażenia bakteriami z rzędu Chlamydiales przebiega bezobjawowo. Poza tym towarzyszące mu objawy są mało charakterystyczne i nie pozwalają na jednoznaczne postawienie rozpoznania. W związku z tym, w czasie badania przedmiotowego zdarza się, że lekarz nie stwierdza żadnych odchyleń od normy. Co więcej, pierwsze objawy zakażenia mogą dać o sobie znać nawet kilka tygodni od zetknięcia się z patogenem. To również utrudnia postawienie rozpoznania.

Objawy zakażenia bakteriami z rzędu Chlamydiales u mężczyzn

Symptomy, które mogą nasuwać podejrzenie chlamydiozy u mężczyzn, są m.in.: 

• ból w podbrzuszu,
• parcie na mocz,
• pieczenie w czasie oddawania moczu,
• kłucie w penisie, nasilające się w czasie oddawania moczu,
• obecność nieprawidłowej wydzieliny w ujściu cewki moczowej, w tym pojawiająca się rano wydzielina (tzw. objaw kropli rosy porannej),
• częste oddawanie moczu,
• wrażenie niepełnego opróżnienia pęcherza po oddaniu moczu.

Dolegliwości te pojawiają się w przebiegu zapalenia cewki moczowej i pęcherza moczowego, którego konsekwencją bywa zwężenie cewki moczowej. Stan ten doprowadzić może do zapalenia najądrzy, któremu towarzyszą m.in.:

• ból w podbrzuszu i okolicy najądrza, nasilający się podczas chodzenia, 
• ogólne złe samopoczucie, 
• podwyższona temperatura ciała,
• obrzęk, zaczerwienienie, tkliwość worka mosznowego,
• w ciężkich przypadkach zaburzenie drożności kanalików nasiennych, co wpływa negatywnie na płodność. 

Eksperci podają, że w wyniku zapalenia cewki moczowej i pęcherza moczowego rozwinąć się może stan zapalny w obrębie gruczołu krokowego. Szacuje się, że zakażenie bakteriami z rzędu Chlamydiales jest przyczyną blisko połowy przypadków zapalenia prostaty w populacji mężczyzn w wieku do 50 lat. W przebiegu tego schorzenia obserwuje się następujące dolegliwości: 

• częstomocz,
• pieczenie przy oddawaniu moczu,
• dyskomfort ze strony układu moczowego,
• zaburzenia funkcji narządów płciowych,
• ból w obrębie krocza, w dole pleców, podbrzusza,
• bolesne parcie na mocz,
• hematuria (obecność krwi w moczu),
• hematospermia (obecność krwi w nasieniu).

Objawy zakażenia bakteriami z rzędu Chlamydiales u kobiet

Najczęściej występującymi objawy chlamydii u kobiet są:

• ropno-śluzowe upławy, 
• ból w podbrzuszu, 
• świąd okolic intymnych, 
• pieczenie w trakcie oddawania moczu, 
• krwawienie między miesiączkami,
• ból podczas stosunku.

Zakażenie bakteriami z rzędu Chlamydiales doprowadzić może do rozwoju zapalenia jajowodu, co grozi zaburzeniem jego drożności. Eksperci wymieniają tę przypadłość jako jedną z częstszych przyczyn zaburzeń płodności. Stan zapalny jajników objawia się w następujący sposób: 

• podwyższona temperatura ciała,
• nagły, silny ból brzucha,
• nudności i wymioty,
• nietypowe krwawienie z pochwy,
• napięty, wzdęty, twardy brzuch,
• żółtawo-zielone upławy o nieprzyjemnym zapachu. 

Badanie na chlamydię – wymaz

Po badaniu podmiotowym i przedmiotowym pacjent kierowany jest na badania diagnostyczne w kierunku zakażenia bakteriami rzędu Chlamydiales. Materiał do badań pobrany może być z cewki moczowej, a w przypadku kobiet dodatkowo przezpochwowo (z ujścia kanału szyjki macicy). W uzasadnionych sytuacjach materiałem do analizy mogą być m.in.: nasienie, płyn stawowy, wymaz z odbytu, wydzielina z prostaty, wycinki z tkanek. 

Ważne jest, aby próbka do badań została pozyskana od pacjenta przed rozpoczęciem leczenia. Pobranie wymazu wymaga odpowiedniego przygotowania się przez pacjenta. Mężczyźni powinni powstrzymać się od współżycia płciowego przez 2 dni, ograniczyć higienę osobistą na dzień przed badaniem. W przypadku kobiet wymagane jest również ograniczenie współżycia, na dzień przed badaniem niewykonywanie zabiegów płukania pochwy i niestosowanie leków dopochwowych. 

Do analizy przekazać można mocz. Pobiera się go z pierwszego moczu oddawanego z rana po całonocnym wstrzymaniu mikcji. Do badania wystarczy około 10 ml moczu. Ważne, aby próbka została oddana do jałowego pojemnika, który jest ogólnodostępny w aptekach czy punktach badań. Należy dostarczyć go do analizy w ciągu 1-2 godzin. 

W przypadku stwierdzenia zakażenia bakteriami rzędu Chlamydiales pacjent powinien zostać skierowany na badania w kierunku innych zakażeń przenoszonych drogą płciową – wirusowego zapalenia wątroby typu B, HIV, kiły, rzeżączki. Eksperci podają, że chlamydiozy nie wyklucza obecność innych chorób wenerycznych. 

Chlamydia – badanie z krwi

Oprócz badań na obecność bakterii w procesie diagnostycznym wykorzystać można testy na obecność przeciwciał skierowanych przeciw bakteriom rzędu Chlamydiales. Lekarz może zlecić badania w kierunku:

• przeciwciał klasy IgM, które wskazują na aktywną, trwającą infekcję,
• przeciwciał klasy IgG, które świadczą o przebytej infekcji.

Eksperci podają, że oznaczanie miana przeciwciał klasy IgA nie ma istotnej wartości diagnostycznej. Za najbardziej istotne uważają badanie krwi, w której ocenia się przeciwciała klasy IgG. Przy pierwotnej infekcji przeciwciała IgM pojawiają się po 3 tygodniach, a IgG po upływie 6-8 tygodni. Przeciwciała mogą utrzymywać się we krwi przez lata, a przebycie infekcji nie zapewnia odporności, w związku z tym istnieje możliwość ponownej choroby. 

Kolejne zakażenie powoduje szybki wzrost miana IgG i niskie miano IgM. Miano może pozostawać podwyższone przez wiele lat, a ponadto reakcja immunologiczna na zakażenie jest różna u różnych osób. Dlatego też wyniki zarówno badań z krwi, jak i wymazów powinien zinterpretować lekarz, biorąc pod uwagę objawy kliniczne pacjenta i uzyskane od niego informacje.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. I. Choroszy-Król, T. Bober, M. Frej-Mądrzak, Chlamydia trachomatis – aspekty kliniczne i terapeutyczne, „Family Medicine & Primary Care Review” 2013, t. 15, nr 3, s. 447–449.
2. I. Choroszy-Króla, M. Frej-Mądrzak, D. Teryks-Wołyniec, Zakażenia układu moczowo-płciowego wywoływane przez Chlamydia trachomatis w praktyce lekarza rodzinnego, „Family Medicine & Primary Care Review” 2011, t. 13, nr 2, s. 292–295.
3. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
4. A. Kuch, A. Szkaradkiewicz, Chlamydioza – diagnostyka i leczenie, „Przewodnik Lekarski” 2002, t. 5, nr 11/12, s. 88–92.

Oceń artykuł