Choroba wieńcowa nazywana jest również chorobą niedokrwienną serca. Do jej powstania przyczynia się niedokrwienie wynikające przede wszystkim z zaawansowanej miażdżycy. Głównym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej, który umiejscawia się zamostkowo.
Choroba wieńcowa jest jednym z najczęstszych schorzeń układu krążenia w krajach rozwiniętych. Częściej stwierdzana jest wśród mężczyzn niż wśród kobiet, w tym zwłaszcza u ludzi po 45. roku życia. Sprawdź, jakie są objawy choroby niedokrwiennej serca oraz w jakich sytuacjach powinno się podejrzewać zawał mięśnia sercowego.
Co to jest choroba wieńcowa?
Choroba wieńcowa to jedna z najczęstszych chorób układu sercowo-naczyniowego. Do jej powstania dochodzi w wyniku przewlekłego niedostatecznego zaopatrzenia sercowego w substancje odżywcze i tlen. Istotą choroby wieńcowej jest zatem stała lub okresowa nierównowaga pomiędzy zapotrzebowaniem serca w te składniki a możliwościami ich dostawy. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych, która prowadzi do zmniejszenia, a w ciężkich przypadkach do zamknięcia ich światła. Za niedokrwienie odpowiadać mogą również inne czynniki, w tym m.in.: nadczynność tarczycy, niedokrwistość, niewydolność oddechowa, kardiomiopatie (w tym głównie przerostowa), nadciśnienie tętnicze, wady serca (w tym głównie zwężenie zastawki aortalnej). Choroba może przebiegać w postaci ostrej i przewlekłej. W postaci przewlekłej, określanej też dławicą piersiową, mięsień sercowy jest okresowo niedokrwiony. Z kolei postać ostra, zwana ostrym zespołem wieńcowym, charakteryzuje się nagłym zaostrzeniem choroby wieńcowej.
Badaniem pierwszego wyboru u większości osób z podejrzeniem choroby wieńcowej jest elektrokardiograficzny test wysiłkowy, lecz podstawę do postawienia diagnozy stanowi koronarografia. W celu diagnozy wykonuje się też liczne badania laboratoryjne, w tym m.in.: ocenę stężenia cholesterolu i trójglicerydów (lipidogram), glukozę, morfologię, hormony tarczycy, kreatyninę.
Objawy choroby wieńcowej – ból w klatce piersiowej
Choroba wieńcowa rozwija się przez wiele lat i na początku zaawansowania nie wywołuje żadnych objawów. Dolegliwości pojawiają się z czasem, kiedy nasilają się patologiczne zmiany powodujące niedokrwienie. Najbardziej charakterystyczne objawy choroby wieńcowej to ból w klatce piersiowej i duszność. Z uwagi na występowanie tych dolegliwości dla określenia choroby wieńcowej stosuje się również nazwy „dusznica bolesna” czy „dławica piersiowa”.
Ból w klatce piersiowej w przebiegu choroby wieńcowej ma pewne typowe dla siebie cechy. Mianowicie:
- umiejscawia się zamostkowo,
- jest przeszywający, uciskający, zaciskający, dławiący, rozpierający, piekący,
- promieniuje w kierunku barków, a następnie ramion i przedramion, częściej odczuwany jest po lewej strony ciała,
- może promieniować również w kierunku szyi, żuchwy czy nadbrzusza,
- towarzyszy mu zazwyczaj uczucie duszności, nierzadko obecne są również: poty, strach, niepokój, kołatanie serca, nudności, zawroty głowy, może dojść do zasłabnięcia,
- określany bywa jako uczucie ciężaru w klatce piersiowej,
- dolegliwości stają się mocniejsze po spożyciu dużego posiłku, w wyniku działania niskich temperatur czy podczas podejmowania wysiłku fizycznego,
- dolegliwości słabną po odpoczynku i podaniu podjęzykowo nitrogliceryny,
- nie zależy od oddychania czy pozycji ciała.
Częstotliwość napadów wieńcowych bywa zmienna. Zazwyczaj pojawiają się kilka razy w ciągu tygodnia. Dolegliwości bólowe utrzymują się z reguły od 2 do 10 minut, a w przypadku dłuższego ich występowania należy podejrzewać dławicę niestabilną. Objawy choroby wieńcowej nieustępujące w wyniku odpoczynku czy zażytych leków mogą świadczyć o ostrym zespole wieńcowym, który potocznie określa się zawałem mięśnia sercowego.
Choroba wieńcowa serca – klasyfikacja objawów
Kanadyjskie Towarzystwo Kardiologiczne opracowało klasyfikację zaawansowania choroby wieńcowej, biorąc pod uwagę zależność między odczuwanymi dolegliwościami a możliwością podejmowania wysiłku fizycznego. Klasyfikacja ta jest powszechnie stosowana na całym świecie i przedstawia się następująco:
- I – bóle dławicowe odczuwane są wyłącznie w czasie ciężkich, nagłych lub przedłużonych wysiłków, codzienna aktywność nie powoduje bólu w klatce piersiowej,
- II – bóle dławicowe o niewielkim nasileniu są odczuwane w czasie codziennych czynności, można je zaobserwować podczas np. szybkiego wchodzenia po schodach, wiążą się z nieznacznym ograniczeniem aktywności fizycznej,
- III – znaczne dolegliwości wieńcowe, ból w klatce piersiowej odczuwany jest już po wejściu schodami powyżej pierwszego piętra lub przejściu odległości 100–200 metrów, konieczne jest znaczne ograniczenie codziennej aktywności fizycznej,
- IV – bóle w klatce piersiowej odczuwane są w czasie niewielkich wysiłków, dla tego stopnia zaawansowania choroby typowe są również spoczynkowe bóle dławicowe.
Zwiększenie dolegliwości bólowych w skali CCS wskazuje na konieczność bardziej intensywnego leczenia.
Choroba wieńcowa a ryzyko śmierci
Choroba wieńcowa serca wiąże się z ryzykiem nagłych zgonów sercowych. Wówczas nagłe zatrzymanie krążenia stanowi pierwszy objaw chorobowy lub do zgonu dochodzi w ciągu jednej godziny od początku objawów. Badania donoszą, że nagłe zgony sercowe mają miejsce najczęściej w godzinach porannych między 7 a 9 i na początku tygodnia. Większe ryzyko zgonów w wyniku choroby niedokrwiennej obserwuje się u chorych z tzw. niemymi, czyli bezobjawowymi, atakami niedokrwienia. Są one widoczne wyłącznie w badaniu EKG. Na skutek niedokrwiennej niestabilności elektrycznej mięśnia sercowego może dojść do migotania komór i śmiertelnego zaburzenia rytmu serca. Szacuje się, że choroba niedokrwienna serca odpowiada za około 80% przypadków nagłych zgonów sercowych.
Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- P.A.M. Frycz-Kurek, P. Buchta, J. Szkodziński, Stabilna choroba wieńcowa – epidemiologia, diagnostyka, wybór postępowania, „Choroby Serca i Naczyń” 2008, t. 5, nr 3, s. 125–134.
- Gajewski, Interna Szczeklika 2015, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2015.
