Choroby skóry – poznaj wroga, by w porę go pokonać!

Choroby skóry, określane mianem dermatoz, stanowią niezwykle zróżnicowaną grupę schorzeń, które mogą mieć różne przyczyny, objawy i przebieg. Od powszechnych, lecz uciążliwych problemów, takich jak trądzik, łuszczyca czy grzybice, po rzadsze, ale niezwykle groźne choroby typu czerniak złośliwy – spektrum dermatologicznych dolegliwości jest bardzo szerokie. Przyjrzyjmy się bliżej tym występującym najczęściej.

Rodzaje zmian skórnych i ich charakterystyka

Skóra może doświadczać wielu niepokojących zmian, które mają charakter pierwotny lub wtórny. Zmiany pierwotne są bezpośrednim wyrazem patologicznych procesów zachodzących w obrębie tkanek skórnych. Zaliczamy do nich m.in.: plamy, krosty, grudki, pęcherze, bąble oraz guzki. Z kolei zmiany wtórne pojawiają się jako następstwo lub reakcja na istniejące już zaburzenia, takie jak nadmierne złuszczanie się naskórka, nadżerki, pęknięcia czy owrzodzenia.

Trądzik – uporczywy problem dermatologiczny

Trądzik to jedna z najczęstszych dermatoz, za której występowanie odpowiada wiele czynników. Charakteryzuje się on pojawianiem się grudek, krost, guzków oraz torbieli. W łagodniejszych przypadkach trądzik może być leczony preparatami kosmetycznymi, jednak w sytuacji nasilonych zmian konieczna jest konsultacja dermatologiczna. Pozwoli ona ustalić przyczyny problemu i wdrożyć odpowiednie leczenie. Niestety, ciężkie postacie trądziku mogą prowadzić do powstawania trwałych blizn, których usunięcie wymaga interwencji medycyny estetycznej.

Łuszczyca – przewlekła choroba skóry

Z łuszczycą zmaga się około 2% populacji. Pomimo intensywnych badań przyczyny tej przewlekłej choroby skóry nie są do końca poznane. Wyróżnia się dwa główne typy łuszczycy – typ I, rozpoczynający się we wczesnym wieku i uwarunkowany genetycznie, oraz typ II, charakterystyczny dla osób powyżej 50. roku życia. Wśród odmian łuszczycy znajdują się m.in.: zwyczajna, krostkowa, uogólniona i stawowa. Niezależnie od postaci, łuszczyca wymaga konsultacji dermatologicznej i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Kontaktowe zapalenie skóry

Kontaktowe zapalenie skóry jest wynikiem niepożądanej reakcji nadwrażliwości na określone substancje lub czynniki. Zazwyczaj w takich przypadkach udaje się zidentyfikować czynnik będący przyczyną wystąpienia zmian, co pozwala na unikanie kontaktu z nim i ograniczenie objawów. Zapalenie może przebiegać z towarzyszącymi pęcherzami i wysiękami.

Atopowe zapalenie skóry – choroba cywilizacyjna

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to dermatoza o charakterze alergicznym, której występowanie gwałtownie wzrosło wraz z industrializacją, czyniąc ją chorobą cywilizacyjną. AZS jest skutkiem nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego na alergeny. 

Charakterystycznymi objawami są zaczerwienienie, suchość oraz świąd skóry. Zmiany chorobowe mogą pojawić się na całym ciele, ale najczęściej lokalizują się w zgięciach łokciowych, kolanowych, na szyi i twarzy. Leczenie AZS powinno być prowadzone pod nadzorem dermatologa.

Grzybice skóry – powszechne problemy dermatologiczne

Jedną z najczęstszych dermatoz, z którymi borykają się pacjenci, są różne rodzaje grzybic skóry. Mogą one dotyczyć wielu obszarów ciała, w tym stóp, paznokci, skóry głowy oraz miejsc intymnych. Grzybica jest schorzeniem łatwo przenoszącym się, np. podczas korzystania z publicznych basenów lub innych wilgotnych i ciepłych miejsc. Leczenie grzybicy skóry wymaga zastosowania odpowiednich leków przeciwgrzybiczych oraz dbałości o higienę i unikanie ponownego kontaktu z potencjalnymi źródłami zakażenia.

Liszajec zakaźny – nieprzyjemna infekcja skóry

Liszajec zakaźny to infekcja wywoływana przez bakterie z rodzaju gronkowców lub paciorkowców, które przedostają się do organizmu przez drobne skaleczenia lub zadrapania. Charakterystycznymi objawami są czerwone rany na skórze wokół ust i nosa, rozwijające się w pęcherze i strupy o miodowożółtym zabarwieniu. Liszajec jest chorobą zakaźną i wymaga właściwego leczenia.

Opryszczka – powszechna zmiana dermatologiczna

Opryszczka, potocznie nazywana zimnem, jest bardzo powszechną dermatozą, za której występowanie odpowiadają wirusy HSV1 i HSV2. Szacuje się, że nawet 90% społeczeństwa może być zakażonych tymi wirusami, choć nie u wszystkich dochodzi do aktywacji choroby. Raz zakażony wirusem człowiek nosi go w sobie do końca życia, można jednak starać się niwelować objawy i wzmacniać odporność organizmu.

Niewielkie opryszczki można leczyć samodzielnie, stosując dostępne preparaty przeciwwirusowe, zawierające np. acyklowir. Jednak w przypadku nawracających lub nasilonych infekcji konieczna jest konsultacja u specjalisty, gdyż w skrajnych przypadkach opryszczka prowadzi do niebezpiecznych powikłań ze strony układu nerwowego.

Nowotwory skóry – najgroźniejsze dermatozy

Wśród chorób skóry szczególną uwagę należy zwrócić na nowotwory, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.

Czerniak złośliwy – najgroźniejszy nowotwór skóry

Najgroźniejszym nowotworem skóry jest czerniak złośliwy, który cechuje się szybkim rozwojem, opornością na leczenie oraz wczesnym tworzeniem przerzutów. Czerniak wywodzi się z komórek barwnikowych skóry, które ulegają transformacji nowotworowej i niekontrolowanemu namnażaniu. Zmiany mogą pojawić się na niezmienionej wcześniej skórze lub rozwinąć się na podłożu istniejącego znamienia (pieprzyka). Często dochodzi wówczas do zmiany kształtu, grubości lub pojawienia się takich objawów, jak świąd, ból lub krwawienie. Wszelkie niepokojące modyfikacje wyglądu pieprzyków wymagają konsultacji dermatologicznej i dokładnej oceny za pomocą dermatoskopu, a w razie konieczności także biopsji.

Rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy

Pozostałe często występujące nowotwory skóry to rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy. Rak podstawnokomórkowy jest najczęściej diagnozowanym nowotworem skóry, ale na szczęście rozwija się powoli i rzadko daje przerzuty, a wczesne wykrycie znacznie poprawia rokowanie. Rak kolczystokomórkowy jest drugim co do częstości występowania nowotworem skóry i może dawać przerzuty do węzłów chłonnych. Zmiany te często swędzą, bolą i krwawią po podrażnieniu, a także lokalizują się na pograniczu skóry i błony śluzowej.

Objawy chorób skóry – od pierwotnych do wtórnych

Podstawowym objawem dermatoz są różnego rodzaju wykwity skórne, których wygląd i przebieg często pozwala lekarzowi na postawienie trafnej diagnozy. Wyróżnia się wykwity pierwotne, będące bezpośrednim przejawem procesu chorobowego, oraz wtórne, które pojawiają się jako następstwo lub reakcja na istniejące już zaburzenia.

Do wykwitów pierwotnych zaliczamy: pęcherze, pęcherzyki, krosty, plamy, bąble, grudki i guzy. Z kolei do zmian wtórnych należą: strupy, nadżerki, przeczosy, pęknięcia, rozpadliny oraz owrzodzenia.

Poza zmianami na skórze dermatozy mogą objawiać się także dolegliwościami typu świąd, pieczenie czy bolesność. Kompleksowa ocena objawów, w tym ich wyglądu, rozmieszczenia, nasilenia i dynamiki zmian, stanowi kluczowy element procesu diagnostycznego.

Diagnostyka chorób skóry – kompleksowe podejście

Podstawą diagnostyki dermatologicznej jest wnikliwe badanie przedmiotowe, podczas którego lekarz dokonuje szczegółowej oceny zmienionych chorobowo obszarów. Oprócz oględzin istotne znaczenie ma zebranie wywiadu lekarskiego, pozwalającego na uzyskanie informacji o obecności towarzyszących objawów, takich jak świąd czy bolesność, a także o warunkach, w jakich pojawiły się pierwsze zmiany.

W celu postawienia precyzyjnej diagnozy często konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań. Jedną z nieinwazyjnych metod jest dermatoskopia, która umożliwia dokładną ocenę struktury skóry, jej wytworów oraz błon śluzowych. Badanie to jest szczególnie przydatne w diagnostyce zmian barwnikowych, takich jak znamiona czy czerniaki, a także chorób zapalnych skóry.

Kolejnym ważnym narzędziem diagnostycznym jest badanie histopatologiczne, wymagające pobrania wycinka skóry z miejsca zmiany. Preparat ten jest następnie analizowany pod mikroskopem, co pozwala na odróżnienie zmian łagodnych od złośliwych, a także na rozpoznawanie chorób o podłożu zapalnym.

W niektórych przypadkach wykorzystywana jest kapilaroskopia, służąca do oceny mikrokrążenia w obrębie wału paznokciowego. Metoda ta znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnozowaniu zespołu Raynauda i twardziny układowej.

Istotną rolę w identyfikacji alergicznych dermatoz odgrywają płatkowe testy skórne, polegające na aplikacji na skórę substancji potencjalnie uczulających i obserwacji reakcji.

Uzupełnieniem diagnostyki są posiewy i hodowla drobnoustrojów, pozwalające na identyfikację czynników zakaźnych, takich jak bakterie i grzyby, oraz badanie lampą Wooda, które umożliwia wykrycie niektórych infekcji skórnych.

Bibliografia

1. M. Biegaj, Trądzik pospolity i jego leczenie, „Kosmetologia Estetyczna” 2017, vol. 6, nr 2, s. 151–158.
2. D. Chomiczewska, M. Kieć-Świerczyńska i in., Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia część i. epidemiologia, etiopatogeneza i obraz kliniczny, „Medycyna Pracy” 2008, nr 59(5), s. 409–419.
3. W.h Silny, M. Czarnecka-Operacz i in., Atopowe zapalenie skóry – współczesne poglądy na patomechanizm oraz metody postępowania diagnostyczno-leczniczego. Stanowisko grupy specjalistów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2010, t. XXVII, nr 5, s. 365–383.
4. L. Kapka-Skrzypczak, M. Dudra-Jastrzębska i in., Charakterystyka kliniczna oraz molekularne podstawy nowotworów skóry, „Hygeia Public Health” 2014, nr 49(1), s. 39–45.

---