Spis treści:
Latanie samolotem jest coraz częściej nieodłącznym elementem życia osobistego i zawodowego. Konieczność podróży powietrznej zdarza się również kobietom spodziewającym się dziecka i często wiąże się ze spędzeniem wielu godzin w pozycji siedzącej. Dowiedz się, czy lot samolotem w ciąży jest bezpieczny dla mamy i dziecka.
Wpływ lotu samolotem na organizm człowieka
Wpływ lotu samolotem na organizm kobiety ciężarnej i jej dziecka jest od lat przedmiotem licznych badań naukowych. W latach 1990–2017 liczba rocznych lotów samolotem wzrosła czterokrotnie, sięgając w 2017 roku 4 miliardów. Powszechność tej formy podróży, również w przypadku kobiet spodziewających się dziecka, skłoniła naukowców do próby określenia bezpieczeństwa lotu samolotem w ciąży.
W trakcie lotu samolotem pasażerskim, w wyniku znajdowania się na dużej wysokości, dochodzi do zmian w środowisku zewnętrznym, m.in. spadku ciśnienia w kabinie (z 760 mmHg do około 560 mmHg), powodującego zmniejszenie wysycenia krwi tlenem. U zdrowych ludzi saturacja spada zwykle do 90–93%, natomiast u pacjentów z chorobami serca lub płuc obserwuje się wartości nawet tak niskie, jak 80%. Zmniejszenie saturacji krwi spowalnia procesy przeciwkrzepliwe i powoduje spowolnienie przepływu krwi w żyłach, a w przypadku kobiet ciężarnych również w naczyniach krwionośnych macicy.
Głównym przedmiotem badań naukowych jest zwykle wpływ latania samolotem na wystąpienie porodu przedwczesnego lub niskiej masy urodzeniowej dziecka (nie wykazano klinicznie istotnych różnic u kobiet, które latały samolotem w ciąży, w porównaniu do innych ciężarnych). Warto wiedzieć, iż zgodnie z aktualnym zaleceniem Amerykańskiego Towarzystwa Położników i Ginekologów podróż powietrzna jest bezpieczna dla kobiet ciężarnych, u których nie stwierdza się nieprawidłowego przebiegu ciąży. Przed podróżą warto jednak upewnić się co do zasad panujących w poszczególnych liniach lotniczych – część z nich odmawia przelotu samolotem w zaawansowanej ciąży.
Lot samolotem w ciąży a ryzyko zakrzepicy
W trakcie fizjologicznej ciąży i połogu (6 tygodni po rozwiązaniu) obserwuje się zwiększone, w porównaniu do okresu sprzed ciąży, ryzyko zakrzepicy żylnej. Rolą lekarza jest, aby przed lotem samolotem określić to ryzyko u kobiety i w razie potrzeby zapewnić jej profilaktyczne leczenie przeciwkrzepliwe na czas podróży. Ocena ta jest dokonywana na podstawie zebrania dokładnego wywiadu (w tym dotyczącego chorób przewlekłych, przebytych epizodów zakrzepicy, stosowanych leków), badania przedmiotowego, w tym ginekologicznego, oraz badań dodatkowych. Konieczne może być przedstawienie specjaliście aktualnych oznaczeń z krwi, które każda kobieta spodziewająca się dziecka powinna wykonywać w ciąży. Obejmują one m.in.: morfologię krwi, stężenie glukozy, kreatyniny, CRP, badania elektrolitów, próby wątrobowe (stężenie bilirubiny, aktywność aminotransferazy alaninowej i asparaginianowej, fosfatazy zasadowej, gamma-glutamylotranspeptydazy) i poziom TSH.
Badania wskazują, iż u kobiet ciężarnych, u których stwierdza się wysokie ryzyko zakrzepicy żylnej (z wywiadem przebytej choroby zakrzepowej, po niedawno przebytych zabiegach operacyjnych, unieruchomionych, z otyłością), warto rozważyć profilaktykę przeciwzakrzepową na czas lotu samolotem. Lekiem z wyboru jest u nich zwykle heparyna drobnocząsteczkowa.
Czy w ciąży można latać samolotem?
Zgodnie z wytycznymi Amerykańskiego Towarzystwa Położników i Ginekologów podróż powietrzna jest bezpieczna dla kobiet ciężarnych, u których ciąża przebiega prawidłowo. Przed każdym lotem samolotem w ciąży i w połogu należy skonsultować się z ginekologiem, który będzie w stanie ocenić stan zdrowia kobiety i jej dziecka oraz ewentualne wskazania do profilaktyki przeciwzakrzepowej. Stwierdzenie nieprawidłowości w przebiegu ciąży (np. stanu przedrzucawkowego, rzucawki czy cholestazy ciężarnych) może wymagać leczenia, uniemożliwiającego bezpieczną podróż samolotem. Warto mieć na uwadze, iż termin spodziewanego porodu jest określony orientacyjnie i w ostatnich tygodniach ciąży lepiej zrezygnować z dalekich wyjazdów.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Vathanayagam B., Kahn S., Flying while pregnant: what is the thrombosis risk?, “Journal of Travel Medicine”, 2020, dostęp online: sierpień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7074658/.
- Ram H. i in., Air travel during pregnancy and the risk of adverse pregnancy outcomes as gestational age and weight at birth: A retrospective study among 284,069 women in Israel between the years 2000 to 2016, “Plos One”, 2020, dostęp online: sierpień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7004371/.