Leczenie SIBO w dużym stopniu polega na stosowaniu odpowiedniej diety, która eliminuje wiele produktów spożywczych. Stosowanie jej przez kilka tygodni pozwoli zmniejszyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak: wzdęcia, biegunki, bóle brzucha czy uczucie pełności. Warto wiedzieć, jak prawidłowo wprowadzić jej zasady do życia i cieszyć się dobrym samopoczuciem.
Na czym polega SIBO?
SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim. Polega on na rozroście flory bakteryjnej lub zmianie jej typu, co może powodować wiele dolegliwości, głównie ze strony układu pokarmowego. SIBO jest stanem, który należy leczyć, ponieważ może on zmniejszać wchłanianie cennych witamin i minerałów, a także pogarszać trawienie. Istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko pojawienia się przerostu flory bakteryjnej. Można do nich zaliczyć:
- nieprawidłową budowę układu pokarmowego (zapalenie uchyłków),
- zaburzenia perystaltyki jelit, (IBS, IBD, neuropatię cukrzycową),
- niską odporność (HIV, niedożywienie, niedobór immunoglobuliny IgA),
- stosowanie niektórych leków (opioidy, inhibitory pompy protonowej),
- przewlekłe choroby (mukowiscydoza, przewlekłe zapalenie trzustki, choroby nerek).
Diagnoza SIBO polega na wykonaniu testu oddechowego wodorowo-metanowego, ale można również zbadać skład swojej mikrobioty jelitowej. Służy do tego badanie, gdzie wykonuje się posiew treści jelitowej, dzięki czemu można poznać jej skład. Dzięki wynikom można dobrać odpowiednie leczenie, a także wspieranie organizmu przez probiotyki.
Objawy SIBO
Dolegliwości przy SIBO mogą mieć różne nasilenie. Nie zawsze są one charakterystyczne, dlatego wiele osób nie ma pojęcia, że może cierpieć na przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego. SIBO często występuje z innymi chorobami układu pokarmowego, dlatego zazwyczaj jest diagnozowane przy okazji. Do najczęstszych dolegliwości SIBO należą:
- wzdęcia i gazy,
- przewlekłe biegunki lub zaparcia,
- bóle brzucha,
- uczucie pełności,
- niedokrwistość i związane z nią dolegliwości, takie jak: osłabienie, brak energii, wypadanie włosów, blade śluzówki.
Dolegliwości przy SIBO mogą się nasilać, jeśli przerost bakteryjny jest duży. Pojawiają się wtedy spadek masy ciała, niedobory witamin i minerałów, obrzęki kończyn dolnych, osłabienie kości, zmiany skórne. Warto wtedy udać się na wizytę u specjalisty, który zleci odpowiednie badania.
Dieta FODMAP – na czym polega?
Dieta FODMAP to dieta z małą zawartością fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli, które znajdują się w niektórych pokarmach. Jest ona stosowana z powodzeniem u osób z zespołem jelita drażliwego oraz podczas leczenia SIBO. Dieta eliminuje z jadłospisu węglowodany łatwo fermentujące, takie jak fruktoza, laktoza, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe, które znajdują się w roślinach strączkowych, słodyczach, miodzie, gumie do żucia i niektórych warzywach i owocach.
Założenia tej diety są ściśle określone, ponieważ nie jest to sposób żywienia na całe życie, a jedynie na pewien okres. Składa się ona z trzech etapów. Dietę FODMAP stosuje się przez sześć–osiem tygodni, gdzie całkowicie eliminuje się z jadłospisu niekorzystne produkty. W tym czasie powinny ustąpić wszelkie objawy, jakie pojawiały się wcześniej. Kolejnym krokiem jest włączanie pojedynczych produktów do jadłospisu i obserwowanie organizmu. Dieta jest rozszerzana stopniowo, czyli pierwszego dnia włącza się np. pół łyżeczki miodu, drugiego całą łyżeczkę, a trzeciego dużą łyżkę. Jeśli nie pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, oznacza to, że można miód włączyć do swojego codziennego jadłospisu. Jeśli natomiast w którymkolwiek dniu pojawi się jakikolwiek niepożądany objaw, należy zrezygnować z jego spożywania.
Ostatni etap diety FODMAP polega na personalizacji jadłospisu. Może on zawierać produkty, które wcześniej zostały wyeliminowane, jeśli nie powodują dolegliwości. Taką dietę należy stosować przez długi okres, gdyż odstępstwa mogą doprowadzić do ponownego rozrostu flory bakteryjnej jelit.
Stosując dietę FODMAP, należy wprowadzić do codziennego jadłospisu:
- bezglutenowe węglowodany (amarantus, komosę ryżową),
- produkty owsiane i orkiszowe,
- ryby, mięso, jaja,
- owoce jagodowe (truskawki, borówki, jagody),
- cytrusy, banany, kiwi,
- kukurydzę, bataty, paprykę, marchew, sałatę, pomidory, bakłażany, dynię, szczypiorek,
- masło orzechowe, mleka roślinne, ser camembert, masło, margarynę,
- orzechy (bez pistacji i nerkowców),
- cukier, stewię, syrop klonowy.
Dozwolone do picia są: woda niegazowana, kawa i herbata, ale w ograniczonych ilościach.
Dietę warto uzupełnić o odpowiednio dobraną suplementację, która ustabilizuje mikrobiotę jelitową, poprawi trawienie i samopoczucie. Przed jej wprowadzeniem warto jednak skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednie produkty i ustali dawkowanie. Należy pamiętać, że wprowadzanie diety na SIBO bez konsultacji może prowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia i nasilenia objawów, a także spowodować niedobory. Należy również przestrzegać czasu jej trwania.
Czego unikać w diecie?
W diecie na SIBO należy unikać przede wszystkim produktów o wysokiej zawartości FODMAP. Są to
- wyroby pszenne, żyto,
- strączki, koper, czosnek, cebula, buraki, karczochy,
- jabłka, gruszki, brzoskwinie, arbuzy, śliwki,
- grzyby, soja, soczewica,
- nabiał krowi i owczy,
- pistacje, orzechy nerkowca,
- słodziki, syrop glukozowo-fruktozowy, miód.
Należy pamiętać o przerwach pomiędzy posiłkami. Nie powinno się wtedy nic spożywać, poza wodą niegazowaną, niesłodzoną herbatą i kawą. Bardzo ważne jest również zwracanie uwagi na stosowane przyprawy. Nie powinny one zawierać czosnku i cebuli, nawet w formie zmielonej. Trzeba także sprawdzać, czy gotowe produkty nie są dodatkowo dosładzane, gdyż może to nasilać problemy z jelitami. Dieta przy SIBO powinna być przestrzegana, aby zapobiec namnażaniu się bakterii.
Autor: Sylwia Brodniewska
Bibliografia:
- E. Altobelli i inni, Low-FODMAP Diet Improves Irritable Bowel Syndrome Symptoms: A Meta-Analysis, „Nutrients”, 2017, 9, 940.
- J. Dionne i inni, A systematic review and meta-analysis evaluating the efficacy of a gluten free diet and a low FODMAP diet in treating symptoms of IBS, „Am J Gastroenterol” 2018, 113, s. 1290–300.
- P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1006–1007.
- J. Daniluk, Postępowanie w zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Omówienie wytycznych American College of Gastroenterology 2020, „Medycyna Praktyczna” 2020, nr 9, s. 39–47.
