Wrzody dwunastnicy to choroba, która najczęściej jest spowodowana przez bakterię Helicobacter pylori. Leczenie trwa około 2 tygodni i w większości przypadków jest skuteczne. Należy jednak pamiętać, że dieta może mieć kluczowe znaczenie dla wyzdrowienia. Odpowiednio skomponowane posiłki sprawiają, że chory czuje się lepiej, a dolegliwości nie są tak uciążliwe.
Czym są wrzody dwunastnicy?
Wrzody dwunastnicy oraz wrzody żołądka to powszechne choroby układu pokarmowego. Charakteryzują się ograniczonym ubytkiem w tkance, który sięga głęboko nawet do błony śluzowej przewodu pokarmowego. Często towarzyszy im stan zapalny. Rozwój choroby wrzodowej zależy od aktywności soków żołądkowych, które pomagają w trawieniu. W sytuacji, kiedy bariera śluzowa chroniąca ściany żołądka ulega uszkodzeniu, dochodzi do pojawienia się wrzodów żołądka lub dwunastnicy.
Przyczyny wrzodów dwunastnicy
Najczęstszą przyczyną dolegliwości jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Bakteria ta osłabia mechanizmy obronne błony śluzowej i wpływa na zwiększenie wydzielania soków żołądkowych. Jednak może się ona rozwinąć także wskutek:
- długotrwałego stosowania leków, w szczególności NLPZ i aspiryny,
- nieprawidłowej diety, obfitej w produkty podrażniające żołądek, np. w kawę, ocet, alkohol, ostre przyprawy,
- przewlekłego stresu,
- palenia papierosów.
Niektóre choroby związane z układem pokarmowym również mogą być przyczyną wrzodów dwunastnicy. Zaliczają się do nich: choroba Leśniowskiego-Crohna, sarkoidoza, zespół Zollingera i Ellisona. Istnieją przypadki, gdy ciężko określić przyczynę wrzodów. Warto wtedy pomocy poszukać w badaniach diagnostycznych. Jednym z nich jest test Nanobione https://diag.pl/sklep/pakiety/e-pakiet-wysylkowy-nanobiome-badanie-genetyczne-mikrobiomu-jelit/, który można wykonać samodzielnie w zaciszu domu. Polega on na zbadaniu mikrobiomu jelit na podstawie DNA bakterii, jakie znajdują się w pobranej próbce. Do badania wykorzystuje się próbkę kału.
Objawy wrzodów dwunastnicy
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem wrzodów dwunastnicy jest ból w nadbrzuszu. Najczęściej pojawia się on kilka godzin po spożyciu posiłku. Może także wystąpić tuż przed jego zjedzeniem. Często występuje również ucisk i dyskomfort trawienny. Brak długotrwałego leczenie wrzodów może prowadzić do szybkiej utraty masy ciała. Chorobie towarzyszy też odbijanie się czy brak apetytu.
Wrzody dwunastnicy często dokuczają w nocy oraz nad ranem. Dzieje się tak, kiedy żołądek jest pusty. Po zastosowaniu leków zobojętniających kwas żołądkowy lub zjedzeniu lekkostrawnego śniadania dolegliwości ustępują. Leczenie wrzodów dwunastnicy jest bardzo ważne dla lepszego samopoczucia pacjenta i zahamowania rozwoju choroby.
Leczenie wrzodów dwunastnicy
W przypadku wrzodów dwunastnicy lub żołądka wywołanych bakterią Helicobacter pylori najskuteczniejszym leczeniem jest przyjmowanie leków. Najczęściej są to antybiotyki na bazie tetracykliny, chemioterapeutyki bazujące na metronidazolu, inhibitory pompy protonowej (IPP) lub cytrynian bizmutu. Terapia trwa zazwyczaj 10–14 dni i przeważnie przynosi poprawę samopoczucia. Rzadziej wykorzystuje się do leczenia amoksycylinę i klarytromycynę. Schemat leczenia ustala lekarz.
Helicobacter pylori nie zawsze powoduje wrzody dwunastnicy, dlatego ustalenie przyczyny choroby jest istotne w celu wybrania najlepszego leczenia. Często poza wywiadem lekarskim konieczne jest wykonanie szczegółowych badań. W rzadkich przypadkach przeprowadza się zabieg chirurgiczny. Wskazaniami do niego są: perforacja, krwotok wewnętrzny, bardzo silny ból brzucha z krwawymi stolcami. Nie należy bagatelizować tych objawów i w momencie ich pojawienia się trzeba udać się bezpośrednio na SOR.
Wspomagająco w leczeniu wrzodów dwunastnicy można wykorzystywać zioła. Powinny zawierać związki wytwarzające śluz. Zalicza się do nich: nasiona lnu, korzeń prawoślazu, liście babki lancetowatej, a także olej z rokitnika czy korzeń lukrecji. Dzięki temu, że powlekają one ścianę przewodu pokarmowego, dolegliwości są mniej uciążliwe lub rzadziej występują. Dodatkowo zioła wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne czy przeciwbólowe. Mogą wspierać leczenie wrzodów, jednak ich stosowanie należy uzgodnić z lekarzem prowadzącym. Nie powinny one zastąpić leczenia farmakologicznego i diety.
Wrzody dwunastnicy – dieta
Wiele osób nie wie, co można jeść przy wrzodach dwunastnicy, a wiadomo, że dobrze dobrana dieta pomaga w pozbyciu się tej choroby. Wprowadzenie kilku zmian w codziennym jadłospisie może znacząco wpłynąć na jakość życia i częstotliwość występowania dolegliwości. Z jadłospisu powinno się wykluczyć:
- warzywa kapustne,
- strączki,
- ciężkostrawne potrawy,
- fast foody,
- napoje gazowane,
- kawę,
- mocną, czarną herbatę,
- alkohol.
Podrażniają one przewód pokarmowy, powodując nasilenie objawów chorobowych. Chorzy powinni także zrezygnować z palenia tytoniu, który wpływa negatywnie na cały organizm.
Wprowadzając nowe zasady żywieniowe, należy pamiętać, aby posiłki były spożywane o stałych, określonych porach. Śniadanie należy zjeść bezzwłocznie po wstaniu, by nie dopuścić do powstawania kwasu żołądkowego. Pozostałe posiłki trzeba spożywać, zanim wystąpi głód, najlepiej co 3–4 godziny. Warto, aby były one niewielkie, żeby nie obciążały żołądka. Każdy kęs należy długo przeżuwać.
Dieta powinna być skomponowana z produktów rozdrobnionych, najlepiej w postaci zup, koktajli czy smoothie. Warto, aby posiłki były lekkostrawne i nie zalegały długo w żołądku. Sprawdzą się: drobne kasze, białe pieczywo, przetwory mleczne, chude mięso, gotowane warzywa i owoce. Można z nich przygotowywać urozmaicone dania. Po picia najlepiej nadają się słabe herbaty ziołowe czy niegazowana woda.
Autor: Sylwia Brodniewska
Bibliografia
- G. Kołodziej, S. Klasik-Ciszewska, Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka, „Medycyna Rodzinna” 2018, t. 21, nr 3, s. 245–251.
- I. Grygus, T. Bondar, Uzasadnienie poszpitalnej rehabilitacji chorych na wrzodową chorobę żołądka i dwunastnicy, „Journal of Health Sciences” 16/2013, s. 239–244.
- I. Kaczmarczyk-Sedlak, A. Ciołkowski, Zioła w medycynie. Choroby układu pokarmowego, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2017.
- M. Treben, Choroby żołądka i jelit, Wydawnictwo Esprit, Kraków 2020.
