Spis treści:
Wymioty nie tylko są dokuczliwe, ale przede wszystkim niebezpieczne. Doprowadzają szybko do odwodnienia. Uporczywe dolegliwości skonsultuj zawsze z lekarzem. Zanim jednak nadejdzie termin wizyty, możesz wspomóc się domowymi metodami niefarmakologicznymi. Dowiedz się, co przy wymiotach mogą jeść dorośli, kobiety w ciąży i dzieci.
Co jeść przy wymiotach?
Złagodzenie dokuczliwych nudności i wymiotów nie ma na celu wyłącznie poprawy samopoczucia. Jest to ważne dla przeciwdziałania pogłębianiu odwodnienia, zaburzeń wodno-elektrolitowych i niedoborów żywieniowych.
Choć podstawą jest oczywiście nawodnienie, to aby powstrzymać odruchy wymiotne, warto zmodyfikować w czasie choroby dietę. Możesz wówczas stosować:
- sok z cytryny z oliwą z oliwek,
- utarte, gotowane jabłka,
- banany,
- gotowane warzywa (np. marchew, ziemniaki),
- makaron i kasze,
- kleik ryżowy i kaszę mannę, gotowane na wodzie,
- kisiel,
- owocowe galaretki,
- owocowe musy,
- delikatne zupy (np. marchwiową),
- sucharki, białe pieczywo.
Co jeść przy wymiotach w ciąży?
Nudności i wymioty towarzyszą aż 50-90% ciężarnych. Niekiedy są bardzo nasilone i doprowadzają do spadku masy ciała aż o 5% w stosunku do wagi sprzed ciąży. W takim wypadku lekarz może zalecić hospitalizację, ponieważ zwiększa się ryzyko niskiej masy urodzeniowej dziecka i porodu przedwczesnego. U kobiety może to natomiast wywołać nieprawidłowości neurologiczne, np. ataksję, czyli niezborność ruchów.
Jeśli wymioty ciężarnej nie są bardzo nasilone, wystarczy modyfikacja diety. Korzyści może przynieść unikanie:
- kofeiny,
- preparatów żelaza,
- posiłków pikantnych, kwaśnych, o intensywnym zapachu.
Zadbaj o to, aby jeść częściej i w mniejszych porcjach, aby nie obciążać nadmiernie układu pokarmowego. Warto też sięgać w tym czasie po produkty ubogotłuszczowe, bogatobiałkowe i ze składnikami suszonymi.
Niefarmakologicznym środkiem tzw. pierwszego rzutu jest imbir. Pobudza ruchy robaczkowe jelit i łagodzi objawy towarzyszące wymiotom (np. nudności). Warto jednak mieć na uwadze, że składnik ten może zwiększać ryzyko krwawień, ponieważ wpływa na funkcje trombocytów (płytek krwi). Z tego względu stosowanie imbiru przez kobiety z zaburzeniami krzepnięcia wymaga zawsze konsultacji ze specjalistą.
Czym karmić dziecko przy wymiotach?
Dzieciom karmionym wyłącznie piersią lub mlekiem zastępczym nadal należy podawać pokarm na żądanie, aby się nawodniły. Możesz spotkać się z sugestią, aby podawać dodatkowo wodę. Nie ma co do tego jednoznacznego stanowiska. Wszystko zależy od nasilenia wymiotów. Zawsze skonsultuj problem z pediatrą. W przypadku starszych dzieci sposób żywienia w czasie wymiotów nie różni się od tego zaleconego dla dorosłych.
Co pić przy wymiotach?
Ze względu na nasilanie odwodnienia przez wymioty szczególnie ważne jest zwiększone przyjmowanie płynów w tym czasie. Korzystny wpływ na samopoczucie ma przegotowana woda z miodem, cytryną i startym korzeniem imbiru.
Warto stosować elektrolity do kupienia w aptece. Mają postać proszku do rozrobienia w wodzie. Zawierają glukozę, sód oraz inne jony, które organizm traci podczas wymiotów. Zwróć przy tym uwagę na sposób podawania dopasowany do wagi (zawsze jest opisany w ulotce). Jeśli nie masz dostępu do apteki, zastosuj roztwór szczypty soli z łyżeczką cukru w szklance wody.
Pamiętaj, że dziecko szybciej się odwadnia. Przez to w krótszym czasie mogą wystąpić objawy, wymagające interwencji medycznej (u dorosłych również one występują, choć pojawiają się przeważnie wolniej):
- suchy język,
- zmniejszona ilość wydalanego moczu,
- spadek masy ciała,
- osłabienie,
- suche błony śluzowe,
- zapadnięte gałki oczne,
- wolno odzyskujący formę uchwycony fałd skórny,
- wolno odzyskująca kolor tkanka pod płytką paznokciową po jej uciśnięciu.
Jak złagodzić wymioty za pomocą ziół?
Przy zaburzeniach trawiennych, którym towarzyszą wymioty i biegunki, pomocny jest wyciąg z korzenia omanu wielkiego (łac. Inula helenium L.). Zalej łyżeczkę suszu szklanką wrzątku i pozostaw pod przykryciem na kwadrans. Pij 1/3 szklanki mikstury na godzinę przed posiłkiem, aby zmniejszyć dokuczliwość objawów ze strony układu pokarmowego.
Możesz sięgnąć po tarczownicę islandzką (łac. Cetraria islandica L., Acharius). Gorzki smak ziela i zawarty w nim kwas protocetrarowy hamują wymioty i usprawniają przemianę materii. Zalej 2 łyżki ziela 3 szklankami wody i gotuj tak długo, aż odparuje szklanka płynu. Przyjmuj do 3 łyżek mikstury 2-3 razy dziennie na pół godziny przed posiłkiem.
Wartościowym zielem jest arcydzięgiel litwor (łac. Archangelica officinalis Hoffm.). Jego gorzki smak pobudza wydzielanie soków żołądkowych oraz enzymów (pepsyny i pentagastryny). Natomiast pochodne furanokumaryny rozluźniają mięśnie gładkie dróg pokarmowych i żółciowych. Zalej pół łyżeczki rozdrobionego korzenia szklanką wrzątku i pozostaw pod przykryciem na kwadrans. Przyjmuj 1/3 szklanki mikstury do 3 razy dziennie przed posiłkiem.
Inne zioła, które warto stosować podczas wymiotów i biegunki (a także nudności), to:
- owoce bzu czarnego (łac. Sambucus nigra L.) – odtruwają i wspomagają organizm w usuwaniu produktów przemiany materii,
- ziele dziurawca zwyczajnego (łac. Hypericum perforatum L.) – działa przeciwzapalnie i ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego,
- owoce kopru włoskiego (łac. Foeniculum capillaceum Gilib.) – redukują napięcie mięśni gładkich jelit, wspomagają perystaltykę jelit i pobudzają wydzielanie soków żołądkowych,
- korzeń kozłka lekarskiego (łac. Valeriana officinalis L.) – działa rozkurczowo na przewód pokarmowy i pobudza wydzielanie soków żołądkowych,
- korzeń lubczyka ogrodowego (łac. Levisticum officinale Koch) – rozkurcza mięśnie gładkie dróg pokarmowych oraz pobudza procesy trawienne,
- korzeń lukrecji gładkiej (łac. Glycyrrhiza glabra L.) – rozkurcza przewód pokarmowy i działa przeciwzapalnie,
- liście melisy lekarskiej (łac. Melissa officinalis L.) – działają rozkurczająco na drogi pokarmowe, a także zwalczają bakterie i wirusy,
- liście mięty pieprzowej (łac. Mentha piperita L.) – pobudzają wydzielanie soków żołądkowych oraz obniżają napięcie mięśni dróg pokarmowych i żółciowych, co ułatwia też przyswajanie pokarmów,
- kwiaty rumianku pospolitego (łac. Matricaria chamomilla L.) – działają rozkurczowo i przeciwzapalnie na przewód pokarmowy,
- ziele szanty zwyczajnej (łac. Marrubium vulgare L.) – pobudza wydzielanie soku żołądkowego,
- kłącze tataraku zwyczajnego (łac. Acorus calamus L.) – pobudza wydzielanie soków żołądkowych i usprawnia trawienie oraz sprzyja tworzeniu warstwy ochronnej na powierzchni błon śluzowych.
Czy wymioty wymagają konsultacji z lekarzem?
Wymiotów, podobnie jak biegunki, nigdy nie należy bagatelizować. Zawsze jest to sygnał mniej lub bardziej poważnych zaburzeń. Są one szczególnie niebezpieczne w przypadku niemowląt – bardzo szybko doprowadzają do odwodnienia. U dorosłych postępuje ono wolniej, ale również zaburza gospodarkę wodno-elektrolitową.
Wymioty mogą mieć związek m.in. z:
- ostrym nieżytem żołądka (sprowokowanym głównie bakteriami Helicobacter pylori),
- niestrawnością,
- zatruciem pokarmami, substancjami chemicznymi czy lekami,
- nerwicą.
Jednorazowy incydent wymiotny najczęściej nie wymaga konsultacji medycznej. Jeśli jednak dolegliwość ma charakter przewlekły, wówczas wizyta u lekarza pierwszego kontaktu lub pediatry jest wskazana.
Przy uporczywych wymiotach, którym towarzyszą inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, lekarz może zalecić diagnostykę laboratoryjną, aby rozpoznać przyczynę zaburzeń:
- badanie krwi (morfologię, OB i CRP, próby wątrobowe, lipazę i amylazę, Helicobacter pylori IgG, Giardia lamblia, anty-tGT),
- badanie kału (na obecności krwi utajonej i kalprotektyny),
- badanie ogólne moczu.
Autorka: Katarzyna Grzyś-Kurka
Bibliografia
- A. Unzila Nayeri, Hyperemesis in pregnancy, „Contemporary OB/GYN” 2012, vol. 57, nr 7, s. 22.
- L. Chandran, M. Chitakra, Wymioty u dzieci: kiedy uspokoić rodziców, potraktować jako objaw ostrzegawczy, a kiedy skierować na konsultację?, „Pediatria po Dyplomie” 2009, vol. 13, nr 5, s. 61–73.
- A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.

