Dieta przy dnie moczanowej: co należy jeść? - Badania Krwi
24 marca 2023

Co należy jeść, a czego lepiej unikać przy dnie moczanowej?

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka
dieta-przy-dnie-moczanowej-stetoskop-owoce-w-misce

Dna moczanowa to choroba, na którą narażeni są w szczególności mężczyźni. Powoduje szereg dolegliwości bólowych, obrzęk konkretnych stawów i tkliwość podczas dotyku. Skuteczne leczenie to połączenie farmakoterapii, aktywności fizycznej i diety. Zaleca się włączenie do swojego jadłospisu produktów zawierających niewielkie ilości puryn. Dowiedz się, co można jeść, chorując na dnę moczanową. 

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa (podagra) jest chorobą polegającą na odkładaniu się w stawach kryształów mleczanu sodu. Narażeni na nią są głównie mężczyźni po 40. roku życia, u których w badaniach kwasu moczowego zaobserwowano jego podwyższone stężenie. Często do pojawienia się choroby przyczyniają się niektóre schorzenia, wśród których warto wymienić: otyłość, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, zaburzenia pracy tarczycy czy długotrwałe stosowanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy, który jest głównym składnikiem popularnej aspiryny.

Chorobie często towarzyszą inne schorzenia, takie jak: cukrzyca typu II, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze czy hipercholesterolemia. Często są one wynikiem złego trybu życia, stosowania nieodpowiedniej diety, braku regularnej aktywności fizycznej czy palenia papierosów i częstego picia alkoholu.

Dnę moczanową najczęściej rozpoznaje się, kiedy objawy są już bardzo nasilone. Ponad połowa przypadków rozpoczyna się w obrębie podstawy dużego palca, gdzie pojawia się stan zapalny. Miejsce to jest zaczerwienione, bolesne, występuje obrzęk, a w niektórych przypadkach ograniczenie ruchomości stawu. Dna moczanowa może również objąć inne stawy – kolanowy, barkowy, kręgosłupa lub kciuka. 

Podstawowe zasady diety w dnie moczanowej 

Leczenie podagry polega na stosowaniu leków i zmianie trybu życia, w szczególności diety. Jej celem jest zmniejszenie dolegliwości, a także zapobieganie atakom dny moczanowej. Jako sposób odżywiania się zalecana jest dieta niskopurynowa, która polega na spożywaniu produktów spożywczych, które zawierają niewielkie ilości puryn. To właśnie ich nadmiar nasila dolegliwości chorobowe. Z diety nie należy wykluczać węglowodanów, gdyż są one makroskładnikiem, który zwiększa wydalanie moczanów z organizmu. 

Dietę warto ułożyć początkowo z pomocą dietetyka klinicznego. W bardziej zaawansowanej postaci choroby dobre rezultaty można osiągnąć, wykluczywszy z jadłospisu mięso i produkty odzwierzęce. Ważnych jest kilka zasad, których należy bezwzględnie przestrzegać. 

Warto wiedzieć, w jaki sposób powinno się przygotować potrawy, aby nie zaszkodzić swojemu zdrowiu. Do gotowania nie należy wykorzystywać tłuszczu, dlatego smażenie, pieczenie, grillowanie na oleju czy maśle warto zamienić na gotowanie na parze, grillowanie beztłuszczowe czy pieczenie w folii. Nie zaleca się panierek ani tłustych sosów. 

Posiłki powinny być niewielkie, dobrze zbilansowane i spożywane w równych odstępach czasu, najlepiej co 3–4 godziny. Nie należy zbytnio obciążać układu pokarmowego bezpośrednio przed snem, dlatego kolacja powinna być lekkostrawna, zjedzona przynajmniej 2 godziny przed położeniem się. Warto, aby posiłki w ciągu dnia nie obciążały żołądka, więc nie należy się objadać. Trzeba pamiętać, że puryny można znaleźć w większości pokarmów spożywanych na co dzień, dlatego umiejętne połączenie ich w pełnowartościowe posiłki jest podstawą diety. 

Uzupełnienie diety stanowi odpowiednie nawodnienie organizmu. W ciągu dnia należy pić minimum 2 litry wody niegazowanej. Dozwolone są także ziołowe herbaty. Sporadycznie można samodzielnie przygotować sok owocowy. Nie powinno się go rozcieńczać, dlatego im gęstszy, tym lepszy. Sprawdzi się jako przekąska w ciągu dnia. Kawę i herbatę można pić w ograniczonych ilościach, a w sytuacji, kiedy organizm reaguje na nie źle, warto wykluczyć je z codziennego jadłospisu. 

W dnie moczanowej istotne jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała, dlatego osoby z nadwagą czy otyłością powinny pozbyć się zbędnych kilogramów. Sprawdzi się nie tylko deficyt kaloryczny, ale również regularna aktywność fizyczna. Warto wybrać taki sport, który z chęcią będzie wykonywany. Zaleca się, aby osoby z podagrą zrezygnowały ze stosowania używek, takich jak alkohol, narkotyki czy papierosy. 

Dna moczanowa – czego nie jeść?

Jak już wcześniej wspomniano, dieta stanowi podstawę leczenia dny moczanowej. Z diety należy wykluczyć produkty, w których ilość puryn jest wysoka. Należą do nich m.in.:

  • tłuste ryby morskie: makrela, łosoś, karp, halibut, sardynki, śledź, szprotki, pstrąg, węgorz, a także przetwory z nich, również te konserwowe,
  • mięso: podroby, dziczyzna, cielęcina, jagnięcina, baranina, wywary z nich, konserwy, galarety, sosy,
  • wędliny: boczek, kiełbasa, mortadela, kaszanka, pasztet, salceson, parówki, mielonki,
  • warzywa: kukurydza, brokuły, soczewica, kalafior, groch, fasola, szczaw,
  • owoce: rabarbar, banan, melon,
  • tłusty nabiał, w tym: śmietana, sery topione, tłuste sery twarogowe, sery pleśniowe,
  • grzyby,
  • ostre i rozgrzewające przyprawy, marynaty do mięsa, ocet, musztarda, przyprawy korzenne, czekolada, kakao.

Zupy nie mogą być przygotowywane na kościach albo mięsnych wywarach. Nie zaleca się spożywania rosołu, zupy grochowej czy kremu z kukurydzy. Można natomiast przygotowywać warzywne buliony. 

Co można jeść przy dnie moczanowej?

Dieta niskopurynowa polega na spożywaniu produktów o niskiej zawartości puryn, dzięki czemu nie spowoduje nasilenia dolegliwości. Jeśli nie ma przeciwwskazań, można spożywać niewielkie ilości mięsa co kilka dni. Nie powinno ono przekraczać 100–150 g. Dozwolone jest chude mięso z kurczaka, najlepiej pochodzące z ekologicznej uprawy. Jadłospis może się składać z:

  • chudego nabiału,
  • jaj,
  • owoców: zalecane są owoce leśne, cytrusy, kiwi, gruszki, jabłka, winogrona, agrest, morele, wiśnie,
  • warzyw: cukinii, marchewki, rzodkiewki, pomidorów, buraków, papryki, bakłażana, ziemniaków,
  • produktów zbożowych: pieczywa, kasz, ryżu, płatków owsianych,
  • orzechów, nasion słonecznika,
  • chudych ryb,
  • zdrowych tłuszczów roślinnych: oliwy z oliwek, oleju rzepakowego.

Sporadycznie można do posiłku dodać niewielką ilość produktów, w których zawartość puryn jest średnia. Jednak nie powinny one stanowić podstawy żywienia. Przy dnie moczanowej należy pamiętać o nawodnieniu organizmu, ponieważ ułatwia to wydalanie nadmiaru kwasu moczowego.

Nowe nawyki żywieniowe łatwiej wprowadzić stopniowo poprzez wykluczanie produktów, które szkodzą. W pierwszej kolejności warto zrezygnować z tłustego mięsa i przetworów z niego. Zwiększyć należy natomiast spożycie warzyw i owoców. Dobrze sięgać po te sezonowe i przygotowywać z nich posiłki. Równocześnie warto zwiększać nawodnienie organizmu, co spowoduje lepszą pracę nerek. 

Dieta przy dnie moczanowej – przykładowe przepisy

Omlet z warzywami

W misce roztrzepać 2 jajka, dodać pokrojoną w kostkę czerwoną paprykę, pomidorki cherry, szczypiorek i cebulę. Doprawić ziołami. Całość usmażyć na patelni na niewielkiej ilości oliwy z oliwek. Podawać z bułką graham.

Jogurt naturalny z owocami

Mały jogurt naturalny połączyć z malinami, borówkami, truskawkami (mogą być mrożone). Dodać garść orzechów włoskich.

Dorsz pieczony w folii z ziemniaczanymi łódeczkami i surówką z marchewki i jabłka

Dorsza przyprawić ziołami i piec 15 minut w piekarniku w 180 stopniach C. Kilka ziemniaków dokładnie umyć i pokroić w łódeczki. Obgotować je w wodzie przez 10–15 minut, a następnie wstawić do piekarnika na kolejne 10 minut, aż będą miękkie, a ich skórka zarumieniona i chrupiąca. Na tarce zetrzeć jedną marchewkę i jabłko. Wymieszać. Wszystkie składniki ułożyć na talerzu.

Warzywne placuszki z cukinii

Na tarce o grubych oczkach zetrzeć ½ cukinii, 1 małego ziemniaka i 1 marchewkę. Dodać jajko, 3 łyżki mąki gryczanej i przyprawę ziołową. Całość wymieszać. Na rozgrzaną patelnię bez dodatku oleju nałożyć masę, uformować niewielkie placki. Smażyć z obu stron przez kilka minut, aż będą zarumienione. Całość spożywać z dodatkiem jogurtu naturalnego. 


Autor: Sylwia Brodniewska

Bibliografia

  1. A. Lewandowska-Polak, J. Makowska, Napad dny moczanowej – jak rozpoznać i leczyć, „Stany Nagłe po Dyplomie” 2017, nr 1.
  2. J.W. Pęksa, A. Malinowska-Karpiel, Farmakoterapia i leczenie dietetyczne hiperurykemii oraz napadów dny moczanowej, „Gabinet Prywatny” 2019, t. 26, nr 4, s. 22–31.
  3. G. Ragab, M. Elshahaly, T, Bardin, Gout: An old disease in new perspective, „A review. Journal of Advanced Research”, 2017, nr 8.5, s. 495–511.
  4. M. Jarosz, Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2016/2017.
  5. D. Włodarek i in., Dietoterapia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2015.

O Autorze