Otrzymałeś wyniki badań ultrasonograficznych i zastanawiasz się, co to jest zmiana hipoechogeniczna? W ten sposób nazywane są obszary o obniżonej echogeniczności. Należą do nich m.in.: tkanki objęte procesem zapalnym, niektóre nowotwory czy tkanki o zwiększonym ukrwieniu.
Echogeniczność najogólniej określić można jako stopień jasności tkanek. Im bardziej dana tkanka odbija fale ultradźwiękowe, tym obraz na ekranie jest jaśniejszy. Sprawdź, kiedy mówi się o zmianie hipoechogenicznej. Dowiedz się, czym różni się ona od zmian hiperechogenicznych. Poznaj przykłady tego typu zmian.
Co oznacza echogeniczność?
Echogeniczność to jeden z głównych parametrów ocenianych podczas badania ultrasonograficznego, które należy do podstawowych badań obrazowych w medycynie. To badanie diagnostyczne wykorzystujące do uwidocznienia tkanek i narządów fale ultradźwiękowe o częstotliwości 2–15 MHz. Wielkość fal zależy przede wszystkim od zakresu badania i wykorzystanej głowicy. USG to badanie w pełni bezpieczne, bezbolesne, nieinwazyjne, co pozwala na częste powtarzanie go.
Echogeniczność definiuje się jako zdolność badanej struktury do odbijania wysokiej częstotliwości fal dźwiękowych, takich właśnie, jak te wykorzystywane podczas badania ultrasonograficznego. W tym miejscu należy wytłumaczyć, w jaki sposób powstaje obraz w USG. Sonda wytwarza fale dźwiękowe, które przechodząc przez struktury, odbijają się od ich powierzchni i wytwarzają echa, zbierane przez tę samą sondę. Echa te są konwertowane na sygnał cyfrowy, który staje się widoczny na monitorze aparatu w formie różnej jasności punktów.
Jak przedstawia się echogeniczność w badaniach USG?
W zależności od stopnia echogeniczności specjaliści dokonali rozróżnienia na:
- obszary o obniżonej echogeniczności, które nazywane są hipoechogenicznymi. Przedrostek „hipo-” oznacza, że dany narząd lub zmiana odbija fale dźwiękowe mniej niż reszta struktury,
- obszary o podwyższonej echogeniczności, które nazywane są hiperechogenicznymi,
- obszary normoechogeniczne, które odbijają fale dźwiękowe w taki sam sposób, jak tkanki, względem których obraz jest porównywany,
- obszary bezechowe – to jednorodnie czarne obszary, odpowiadające klarownemu płynowi.
W obrazowaniu ultrasonograficznym echogeniczność prezentuje się w postaci przejaśnienia tkanki. W przypadku zaburzonej echogeniczności badany obszar staje się w porównaniu z otoczeniem:
- ciemniejszy przy obniżonej echogeniczności (tzw. obraz hipoechogeniczny),
- jaśniejszy przy podwyższonej echogeniczności (tzw. obraz hiperechogeniczny).
Przykłady obrazów o różnej echogeniczności
Jako obraz normoechogeniczny opisywane są prawidłowo funkcjonujące organy, np. śledziona, wątroba czy kora nerki. Obraz echoujemny, który określany bywa również bezechowym, dawać mogą zbiorniki płynów. Dla przykładu:
- krwiak (rozległy wylew krwi do tkanki, opuszczającej uszkodzone naczynie krwionośne, gromadzącej się w podskórnych lub śródtkankowych zbiornikach),
- torbiel (patologiczna przestrzeń w obrębie organizmu, która zbudowana może być z jednej lub kilku komór; w jej wnętrzu zgromadzony jest płyn bądź galaretowata treść),
- tętniak (ograniczone poszerzenie światła tętnicy, które wypełnione jest krwią i przybiera kształt worka lub wrzeciona),
- ropień (zbiorowisko ropy w przestrzeni tkankowej).
Obraz hiperechogeniczny dają zbite i twarde struktury, jak zwapnienia (odłożone sole wapnia w tkankach miękkich) czy kości, ale również nagromadzone gazy, np. powietrze. Hipoechogeniczną zmianą są struktury miękkie, silnie ukrwione, tkanki objęte procesem zapalnym oraz niektóre nowotwory – złośliwe lub łagodne. Zmiany hipoechogeniczne mogą rozwijać się w dowolnym miejscu w ciele. Dla dokładnego ich rozróżnienia mogą być wymagane dodatkowe badania, w tym m.in.: badania krwi, biopsja (np. badanie w kierunku mutacji genu BRCA 1 i 2 w materiale pobranym od chorego), badania radiologiczne. Nierzadko wówczas możliwe staje się ustalenie składu zmiany hipoechogenicznej.
Przykład zmiany hipoechogenicznej
Interpretacja wyniku badania ultrasonograficznego jest nie lada wyzwaniem. Dlatego pacjent nie powinien tego robić samodzielnie, a w celu uzyskania rzetelnej analizy wyników zgłosić się na konsultację lekarską. Niżej zapoznać się można wyłącznie z przykładami zmian hipoechogenicznych w poszczególnych częściach ciała.
Zmiana hipoechogeniczna tarczycy może wskazywać na występowanie guzków tarczycy. To często rozpoznawana patologia tarczycy i jeden z częstszych powodów wizyty u endokrynologa. Jako zmiany hipoechogeniczne w miąższu tarczycy prezentują się również nacieki limfocytarne pojawiające się w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy. Nierzadko są one mylone z guzkami. Obecność tego typu zmiany stanowi podejrzenie raka tarczycy. Jednakże na podstawie badania USG nie można jednoznacznie odpowiedzieć, czy zmiana jest złośliwa. Warto wspomnieć, że zmiany hipoechogeniczne o nierównych granicach, nieregularnych kształtach, z mikrozwapnieniami oraz ze wzmożonym przepływem krwi w guzku, którym towarzyszy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, stanowią większe ryzyko raka.
Wzorzec hipoechogeniczny w badaniu USG macicy może nasuwać podejrzenie polipa nowotworowego. Zmiany hipoechogeniczne mogą pojawić się w piersi i oznaczać obecność guza.
Hipoechogeniczne zmiany dotyczą również wątroby. Możliwe są:
- naczyniak wątroby, który jest najczęstszym łagodnym guzem tego narządu,
- marskość wątroby, która jest nieodwracalnym stanem zejściowym wielu stanów chorobowych – to uogólnione uszkodzenie miąższu z włóknieniem i zaburzeniem architektury narządu, w USG na wątrobie widać kuliste zmiany guzkowe, które mogą być hipoechogenicznymi guzkami regeneracyjnymi lub dysplastycznymi, bądź też ogniskami raka wątrobowokomórkowego,
- świeży ropień, który przedstawia się jako niejednorodna, hipoechogeniczna zmiana lita, w dalszym okresie jej zawartość się upłynnia i przedstawia wzór struktury bezechowej.
Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela
Bibliografia
- K. Seitz, B. Braun, Ultrasonografia. Od wskazania do interpretacji, Edra Urban & Partner, Wrocław 2021.
- M. Skuza, T. Stachowicz-Stencel, Ocena przydatności diagnostyki ultrasonograficznej w różnicowaniu zmian ogniskowych wątroby, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2015, t. 9, nr 4, 318–325.
- K.T. Wong, A.T. Ahuja, Ultrasound of thyroid cancer, „Cancer Imaging” 2005, nr 5, s. 157–166.
