Spis treści:
Dieta w osteoporozie jest jednym z czynników, który wpływa na postęp choroby. Aby przyniosła efekt terapeutyczny, musi być jednak odpowiednio zbilansowana. Wiele produktów spożywczych może bowiem zaostrzać przebieg schorzenia. Sprawdź, jak nie powinno wyglądać żywienie w osteoporozie.
Dieta w leczeniu osteoporozy – dlaczego jest ważna?
Odpowiedni sposób żywienia ma istotne znaczenie w leczeniu osteoporozy. Celem diety jest dostarczenie organizmowi kompleksu niezbędnych składników odżywczych, które wpływają na budowę i stan mineralny kości. Jednak ze względu na rozwój przemysłu spożywczego i postępy w zakresie technologii produkcji, wybór najlepszych dla zdrowia artykułów bywa coraz trudniejszym zadaniem. Aby żywienie w osteoporozie mogło przyczynić się do zapobiegania postępom zmian osteoporotycznych bądź opóźnienia rozwoju już istniejącej osteopenii, trzeba nie tylko wprowadzić do jadłospisu odpowiednie produkty, ale również wykluczyć wiele z nich. Nierzadko się o tym zapomina, skupiając się tylko na tym, co najlepiej jeść przy osteoporozie. Pamiętaj również, żeby zachować umiar w podaży najpotrzebniejszych składników, ponieważ zarówno ich nadmiar, jak i niedobór mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie masy kostnej.
Kawa a osteoporoza
Kofeina, czyli alkaloid występujący w kawie, herbacie, czekoladzie, kakao i innych napojach gazowanych, stanowi czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia osteoporozy. Już filiżanka (180 ml) małej czarnej pogarsza bilans wapnia o ok. 5 mg/dzień. I choć nie stanowi to zagrożenia dla osób młodych, ponieważ kofeina jest wydalana z moczem w pierwszych 3 godzinach po jej spożyciu, to u seniorów procesy metabolizmu tego alkaloidu przebiegają w innym tempie i mogą zakłócać gospodarkę mineralną w większym stopniu. Ryzyko strat wapnia u starszych jest wyższe również ze względu na mniej urozmaiconą dietę niż u młodych osób. U seniorów niezaspokajających dobowego zapotrzebowania na wapń obserwuje się znaczne straty tego pierwiastka w organizmie, co sprzyja postępowi choroby.
Spożywanie alkoholu przy osteoporozie
Jeśli pragniesz wesprzeć organizm w walce z chorobą lub chcesz odsunąć w czasie jej pojawienie się, ogranicz spożycie alkoholu. Dostarczany przewlekle i w dużych ilościach wzmaga tempo wydalania wapnia z moczem, a także zaburza procesy komórek kościotwórczych. Poza tym sprzyja utracie równowagi, czyli zwiększa ryzyko upadków, czego efektem bywają złamania bądź mikropęknięcia, które istotnie osłabiają strukturę kości. Dieta przy osteoporozie obejmująca codzienne spożywanie ok. 10 g etanolu dwukrotnie zwiększa niebezpieczeństwo złamania, zwłaszcza kości udowej. Małe piwo (330 ml), kieliszek wina (180–200 ml) czy kieliszek wódki (50 ml) dostarczają więcej niż 10 g etanolu.
Palenie papierosów a osteoporoza
To szczególnie sprzyjający postępowi choroby nałóg. W dymie papierosowym znajduje się bowiem wiele toksycznych dla organizmu związków, a szczególnie negatywny wpływ na gospodarkę wapniową ma kadm. Ponadto palenie spowalnia czynność komórek kościotwórczych, których prawidłowa aktywność jest niezbędna nie tylko po urazach, ale także na co dzień. Pamiętaj, że osteoporoza polega na ciągłym postępie ubytków masy kostnej.
Błonnikowa dieta na osteoporozę
Wpływ na organizm, jaki ma dieta przy osteoporozie zawierająca błonnik, zależy nie tyle od ilości wapnia czy fosforu i związków pogarszających ich wchłanianie (np. szczawiany) lub je polepszających (np. witamina C), ile od rodzaju dostarczanego błonnika. Dieta na osteoporozę powinna być wolna od jego nierozpuszczalnych frakcji, a przynajmniej ograniczać ich podaż. Bogate w tego typu błonnik są m.in. produkty pszeniczne. Ich nadmierna ilość w diecie prowadzi do zwiększenia wydalania wapnia z organizmu. Osoby spożywające więcej niż 26–30 g błonnika na dobę mają podwyższone zapotrzebowanie na wapń o 150 mg.
Unikaj soli
Dieta na osteoporozę powinna znacznie ograniczyć spożycie soli, ponieważ składnik ten wpływa niekorzystnie na gospodarkę wapnia. Dzienna podaż soli nie powinna przekraczać 5–6 g, co odpowiada jednej płaskiej łyżeczce. Pamiętaj przy tym, że nie jest to tylko przyprawa kuchenna, ale także powszechny składnik konserwujący, dodawany przez producentów do wielu artykułów, w tym mięs, pieczywa, wyrobów mleczarskich i słodyczy. Produktami bogatymi w sól są przekąski różnego rodzaju, jak chipsy i krakersy, a także gotowe koncentraty w postaci np. past i dressingów. Sól zawierają też sosy i mieszanki przyprawowe, zupy instant (w proszku i postaciach płynnych), panierki oraz konserwy.
Białkowa dieta przy osteoporozie
Wydawałoby się, że dostarczanie białka w diecie jest dobrym rozwiązaniem w leczeniu osteoporozy, ale jest to kwestia względna. Tylko odpowiednia podaż tego składnika może przynieść wymierne korzyści. Zbyt małe spożycie białka (np. poniżej 0,8–1,0 g na kg masy ciała) niekorzystnie oddziałuje na procesy mineralizacji kości. Zmniejsza się wtedy bowiem wchłanianie wapnia i wtórnie zwiększa stężenie parathormonu – hormonu polipeptydowego, który odpowiada za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Niebezpieczne bywa również nadmierne spożycie białka, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego. Zwiększenie jego ilości w diecie o 1 g prowadzi do utraty 1 mg wapnia z moczem. Jest to związane z zakwaszającymi właściwościami białek.
Osteoporoza – dieta tłusta
Uważaj przede wszystkim na produkty pochodzenia zwierzęcego. Nie musisz ich eliminować z diety, ale ogranicz ich ilość. Niewskazane jest zbyt duże spożycie m.in. boczku, smalcu i wędlin peklowanych, pasztetów, parówek i produktów wędzonych (również rybnych). Unikaj serów typu fromage, tłustych twarogów i serów topionych czy pleśniowych.
Autor: Agata Oleszkiewicz
Bibliografia
- I. Białokoz-Kalinowska i in., Dieta w profilaktyce osteoporozy – zalecenia i kontrowersje, „Pediatria i Medycyna Rodziny” 2013, nr 9.
- M. Kwiatkowska i in., Postępowanie żywieniowe w prewencji osteoporozy u osób starszych, „Geriatria” 2019, nr 13.
- L. Piejko, Żywienie w osteoporozie, „Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja” 2014, nr 11.