Czerwone policzki u dziecka – co mogą oznaczać?

Zaczerwienienie policzków u dziecka to powszechne zjawisko, które często budzi niepokój rodziców. Jednak w większości przypadków nie jest to powód do zmartwień, a naturalna reakcja organizmu na różne czynniki. Czerwone policzki mogą być spowodowane wieloma czynnikami, od zmian temperatury otoczenia po reakcje alergiczne czy infekcje. Poznaj różne możliwe przyczyny czerwonych policzków u dziecka.

Reakcje temperaturowe

Jedną z najczęstszych przyczyn czerwonych policzków u dzieci są zmiany temperatury otoczenia. Kiedy dziecko przegrzewa się podczas aktywności fizycznej lub przebywa w zbyt ciepłym pomieszczeniu, dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych w skórze, co powoduje zaczerwienienie policzków. Jest to naturalna reakcja termoregulacyjna organizmu, mająca na celu odprowadzenie nadmiaru ciepła. Podobne zaczerwienienie pojawia się w wyniku ekspozycji na mróz lub wiatr.

Wysiłek fizyczny

Podczas wysiłku fizycznego, takiego jak bieganie czy zabawa, organizm dziecka reaguje zwiększonym zapotrzebowaniem na tlen i energię. Prowadzi to do aktywacji układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, a także do wzrostu temperatury ciała spowodowanego pracą mięśni. W efekcie dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych w skórze, w tym na policzkach, co objawia się zaczerwienieniem. Jest to normalna, fizjologiczna reakcja.

Reakcje emocjonalne

Zaczerwienienie policzków może być wynikiem silnych emocji, takich jak stres, wstyd czy gniew. Jest to zjawisko znane jako rumień emocjonalny i stanowi fizjologiczną odpowiedź autonomicznego układu nerwowego na bodźce psychologiczne. Podczas stresu organizm może wydzielać hormony, takie jak adrenalina i kortyzol, które wpływają na rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze, powodując rumień na twarzy.

• Sprawdź, kiedy zbadać poziom kortyzolu i na czym polega to badanie.

Reakcje alergiczne i choroby skóry

Czerwone policzki mogą być objawem różnych reakcji alergicznych lub chorób skóry u dzieci.

Alergia pokarmowa i nie tylko

Jedną z częstych przyczyn zaczerwienienia policzków u dzieci jest alergia na określone pokarmy, najczęściej na białko mleka krowiego, jaja, pszenicę czy orzechy. Krótko po spożyciu uczulającego produktu u dziecka mogą pojawić się rumień na policzkach, a także inne objawy, takie jak obrzęk warg, trudności w oddychaniu czy problemy jelitowe.

Czerwona, sucha skóra na policzkach bywa też efektem alergii na:

• produkty do pielęgnacji, takie jak kremy, mydła, szampony, które zawierają składniki, na które dziecko może być uczulone;
• środki czyszczące, proszki do prania, które pozostają na ubraniach dziecka i mogą powodować reakcje alergiczne.

Atopowe zapalenie skóry (AZS)

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła, zapalna choroba skóry, która często dotyka dzieci. Jednym z charakterystycznych objawów AZS są zaczerwienione, swędzące plamy na policzkach, czole, powiekach i okolicach ust. Skóra w tych miejscach jest szczególnie wrażliwa i podatna na podrażnienia.

Trądzik niemowlęcy

Czerwone, grudkowate zmiany na policzkach noworodków i niemowląt to objawy trądziku niemowlęcego. Trądzik niemowlęcy zwykle nie powoduje swędzenia ani bólu. Zmiany te na ogół ustępują samoistnie w ciągu 1–3 miesięcy. Trądzik niemowlęcy jest często wynikiem działania hormonów:

• hormony przechodzące od matki do dziecka przez łożysko w trakcie ciąży mogą stymulować gruczoły łojowe niemowlęcia, prowadząc do powstania trądziku;
• gruczoły łojowe noworodków są jeszcze niedojrzałe i mogą reagować na hormony, powodując zatykanie porów i powstawanie krostek.

Diagnostyka trądziku niemowlęcego opiera się głównie na ocenie klinicznej przez pediatrę lub dermatologa. Zwykle nie ma potrzeby przeprowadzania dodatkowych badań, chyba że objawy są nietypowe lub nie ustępują.

Infekcje i choroby wirusowe

Czerwone policzki mogą być objawem różnych infekcji i chorób wirusowych u dzieci.

Przeziębienie i grypa

Zaczerwienienie policzków towarzyszy infekcjom wirusowym górnych dróg oddechowych, takim jak przeziębienie czy grypa. Rumień pojawia się zazwyczaj w wyniku gorączki, a mogą mu towarzyszyć katar, ból gardła, kaszel i złe samopoczucie.

Rumień zakaźny

Charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego, choroby wywoływanej przez parwowirusa B19, jest intensywny rumień na policzkach z bladą okolicą ust. Zmiany te mogą pojawiać się również na ramionach, tułowiu i kończynach.

Trzydniówka

Trzydniówka, czyli gorączka trzydniowa, to choroba wirusowa, która objawia się wysoką gorączką oraz plamisto-grudkową wysypką, w tym zaczerwienieniem policzków. Trzydniówka jest najczęściej wywoływana przez wirusa HHV-6 (human herpesvirus 6) oraz rzadziej przez HHV-7. Te wirusy należą do rodziny herpeswirusów.

Choroba zaczyna się nagłym wzrostem temperatury ciała do 39–40°C, często bez innych objawów. Gorączka może trwać od 3 do 5 dni. Po ustąpieniu gorączki pojawia się charakterystyczny rumień na skórze dziecka. Rumień zazwyczaj zaczyna się na tułowiu i szybko rozprzestrzenia się na szyję, twarz, ramiona i nogi. Skóra może być różowa lub czerwona, czasami są to błyskawicznie znikające plamki. Inne objawy obejmują: niedyspozycję, zmęczenie, bóle głowy i lekkie objawy grypopodobne.

 

Trzydniówka jest zazwyczaj łagodną chorobą, która ustępuje samoistnie. Większość dzieci wraca do zdrowia bez komplikacji po kilku dniach od pojawienia się wysokiej gorączki. Różowy rumień zazwyczaj znika samoistnie po 1–2 dniach.

Ząbkowanie

Czerwone policzki u niemowląt mogą być związane z procesem ząbkowania. Istnieje kilka innych przyczyn, które prowadzą do tego objawu:

• wzmożone ślinienie – podczas ząbkowania niemowlęta wydzielają więcej śliny, co może prowadzić do podrażnienia skóry wokół ust i na policzkach;
• w wyniku stałego kontaktu ze śliną skóra na policzkach staje się wrażliwsza i podatniejsza na zaczerwienienia;
• podrażnienie od smoczka lub zabawek do żucia – niemowlęta często chętnie żują smoczki, zabawki lub nawet palce, co również może powodować podrażnienia i zaczerwienienia na policzkach.

Ukąszenia owadów

Zaczerwienienie policzków lub całej twarzy u dziecka może być spowodowane ukąszeniem lub użądleniem owada, takiego jak komar, pluskwa czy osa. Reakcja ta objawia się również obrzękiem i bólem w miejscu ukąszenia.

Ekspozycja na czynniki drażniące

Skóra dziecka może reagować na różne substancje drażniące, które powodują zaczerwienienia:

• ekspozycja na dym papierosowy może prowadzić do podrażnienia skóry, w tym na policzkach;
• silne zapachy, pyły lub inne zanieczyszczenia mogą drażnić delikatną skórę dziecka.

Postępowanie w przypadku czerwonych policzków u dziecka

Niezależnie od przyczyny zaczerwienienia policzków ważne jest, aby monitorować stan dziecka i reagować odpowiednio do sytuacji:

• w przypadku wysiłku fizycznego lub zmian temperatury otoczenia należy zapewnić dziecku odpoczynek i dostosować ubranie do warunków;
• przy reakcjach alergicznych konieczna jest identyfikacja i wyeliminowanie czynnika wywołującego alergię;
• podczas infekcji wirusowych wskazane jest podawanie leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych oraz zapewnienie odpowiedniego nawodnienia;
• w przypadku ząbkowania pomocne będą schłodzone gryzaki i łagodzące preparaty na dziąsła;
• ukąszenia owadów wymagają chłodzenia miejsca urazu i w razie silnej reakcji alergicznej – konsultacji lekarskiej.

Jeśli zaczerwienienie policzków utrzymuje się, nasila lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, należy jak najszybciej skonsultować się z pediatrą, który oceni stan dziecka i zaleci odpowiednie leczenie.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. M. Czarnecka-Operacz, H. Gollnick, Trudności diagnostyczne w leczeniu zmian skórnych u dzieci, „Lekarz POZ” 2018, nr 3, s. 211–225.
2. M. Okarska-Napierała, M. Kuchciak-Brancewicz, E. Kuchar, Atlas wysypek u dzieci, Medical Tribune Polska, Warszawa 2022.
3. J. Popielska, M. Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, „Pediatria po Dyplomie” 2016, nr 1. Online: https://podyplomie.pl/pediatria/21107,wysypki-plamisto-grudkowe-w-infekcjach-wirusowych [dostęp: 26.06.2024].

---