Częste omdlenia – co jest ich przyczyną?

Około 40% osób doznaje przynajmniej jednego epizodu omdlenia w życiu – nawracająca krótkotrwała utrata przytomności stanowi poważny problem, dlatego powinna być powodem do jak najszybszej konsultacji lekarskiej oraz diagnostyki. Stan ten może wystąpić na skutek stresu, gwałtownego spadku ciśnienia, a także chorób serca. Sprawdź, czy jest się czym niepokoić i co może być przyczyną częstych omdleń?

Czym jest omdlenie?

Omdlenie jest to stan krótkotrwałej utraty przytomności występujący wraz z zanikiem napięcia mięśniowego (posturalnego). Do omdleń dochodzi na skutek krótkotrwałego zmniejszonego dopływu tlenu do mózgu. Następują nagle lub są poprzedzone objawami prodromalnymi, tzw. przedomdleniowymi, na które składają się m.in.: uczucie gorąca, zawroty głowy, sinica warg, obfite pocenie oraz zaburzenia widzenia.

Omdlenia stanowią bardzo częsty problem kliniczny, szczególnie u dojrzewających nastolatków, a także u osób po 70. roku życia. Mogą być jednym z pierwszych objawów chorób niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia, dlatego zawsze wymagają konsultacji i diagnostyki lekarskiej. Istnieje kilka zaburzeń, które mogą przypominać omdlenia, ale w rzeczywistości nimi nie są. Mowa tutaj o utracie przytomności, która trwa zdecydowanie dłużej i może być spowodowana urazem oraz napadzie padaczkowym – wynikającym z patologicznych wyładowań elektrycznych w mózgu. Występuje po nim splątanie lub senność. Omdlenia w zależności od okoliczności wystąpienia dzielimy na:

odruchowe – pojawiające się w odpowiedzi na silne działanie określonego bodźca na skutek błędnego przekazania impulsu przez łuk odruchowy. Nieadekwatna reakcja prowadzi do gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego i spowolnienia rytmu serca. Mogą one wynikać z okoliczności sytuacyjnych takich jak strach przed bólem, pobieraniem krwi. U niektórych osób do omdleń dochodzi podczas kaszlu, czy defekacji.
ortostatyczne – występujące po długotrwałym staniu w bezruchu, a także podczas gwałtownej zmiany pozycji z leżącej lub siedzącej na stojącą.
kardiogenne (sercowo-naczyniowe) – najczęściej powodowane różnorakimi zaburzeniami rytmu serca, na skutek gwałtownego spadku objętości wyrzutowej, a także z powodu chorób strukturalnych naczyń.

Jakie są przyczyny częstych omdleń?

Może się zdarzyć, że omdlenie wystąpi bez uchwytnej przyczyny. Jednak w wielu przypadkach jest ono skutkiem wielu czynników, między innymi:

silnego przeżycia emocjonalnego – towarzyszy temu strach i lęk;
hipotonię – niskie ciśnienie krwi;
hipoglikemię – obniżone stężenie cukru we krwi;
długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej lub siedzącej i gwałtowną zmianę położenia;
aktywności fizycznej w wysokiej temperaturze;
utraty wody i elektrolitów na skutek odwodnienia organizmu;
hiperwentylacji – zbyt częstego i głębokiego oddechu;
zaburzeń sercowo-naczyniowych, jak: zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie, zatorowość płucna, rozwarstwienie aorty;
zespołu zatoki szyjnej – schorzenia dotyczącego głównie osób starszych. Powstaje poprzez ucisk okolicy podziału tętnicy szyjnej wspólnej (na skutek zbyt ciasnego kołnierzyka, ucisku mechanicznego). Wywołuje odruchowe zwolnienie czynności serca oraz spadek ciśnienia tętniczego, a w efekcie omdlenie.

Diagnostyka i leczenie omdleń

Po nagłym epizodzie utraty przytomności lekarz na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego ustala przede wszystkim czy było to rzeczywiście omdlenie oraz na skutek, jakich przyczyn wystąpiło. Istotne jest określenie, w jakich okolicznościach występują zasłabnięcia: czy są związane ze zmianą pozycji ciała, przyjmowaniem leków, czy też występują podczas wysiłku fizycznego.

Pomocne może być także wykonanie badań diagnostycznych, jak: – EKG, echokardiografia, testy wysiłkowe, prowokacyjna próba ortostatyczna. Specjalista może zalecić także wykonanie badań laboratoryjnych, w celu sprawdzenia poszczególnych parametrów krwi takich jak: morfologia, glukoza, próby wątrobowe, a także enzymy martwicy mięśnia sercowego, aby wykluczyć przyczyny kardiogenne. Należą do nich: mioglobina, troponiny (TnT i Tnl) oraz dehydrogenaza kwasu mlekowego (LDH).

Na podstawie informacji uzyskanych w trakcie kontaktu z pacjentem oraz wyników badań, lekarz określa prawdopodobną postać omdlenia oraz dalsze leczenie, którego celem staje się przede wszystkim wyeliminowanie czynników sprawczych, zapobieganie urazom powstałym na skutek utraty przytomności oraz ogólna poprawa jakości życia chorego. Leczenie nawracających zasłabnięć jest zależne od postaci i mechanizmu, które je powodują.

Pierwsza pomoc w omdleniach

Jeśli mamy do czynienia z osobą, u której wystąpiła krótkotrwała utrata przytomności, w pierwszej kolejności należy kontrolować oddech oraz ułożyć ją w pozycji bocznej bezpiecznej, wezwać pomoc oraz stale monitorować stan chorego.

Pamiętaj, że nawracające omdlenia to zawsze niepokojący sygnał płynący z organizmu, dlatego konieczna jest konsultacja lekarska i szersza diagnostyka. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie poznać dokładną przyczynę i zapobiegać nawrotom. Szeroki panel badań laboratoryjny, które oferuje Diagnostyka, pozwala monitorować stan zdrowia. Dlatego zachęcamy do skorzystania z naszej oferty oraz omawiania wyników online z naszymi konsultantami.

Bibliografia: