Czy jesteś w grupie ryzyka wystąpienia piasku w nerkach?

Nerki są odpowiedzialne za filtrację krwi i usuwanie z niej niepotrzebnych substancji. Niestety, nie zawsze ten proces przebiega prawidłowo – nadmiar niektórych składników może prowadzić do powstania drobnych złogów, określanych potocznie jako „piasek w nerkach”. Choć zwykle początkowo nie dają żadnych dolegliwości, z czasem kryształki te mogą połączyć się w większe konglomeraty, znane jako kamienie nerkowe. Te z kolei często powodują poważne komplikacje, takie jak bolesne ataki kolki nerkowej. Przyjrzyj się bliżej temu problemowi, aby poznać przyczyny i metody diagnostyczne.

Czym jest piasek w nerkach?

Piasek w nerkach to drobne, krystaliczne złogi, które odkładają się w układzie moczowym, a dokładniej – w nerkach, miedniczce nerkowej oraz moczowodach. Powstają one wskutek wytrącania się z moczu substancji takich jak: związki wapnia, fosforany, szczawiany, kwas moczowy.

Początkowo te kryształki są niewielkie i często przechodzą niezauważone, jednak z czasem mogą łączyć się w większe skupiska, przekształcając się w kamienie nerkowe. Ich obecność może prowadzić do poważnych komplikacji, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i podjęcie odpowiednich działań.

Przyczyny powstawania piasku w nerkach

Choć w niektórych przypadkach trudno wskazać konkretną przyczynę tworzenia się piasku w nerkach, wiadomo, że sprzyja temu szereg czynników. Należy wymienić tu dietę obfitującą w białko odzwierzęce, takie jak mięso czy ryby, a także spożywanie produktów zawierających dużo szczawianów, np. czekolady, kawy, herbaty, szpinaku, rabarbaru. Ponadto nadmiar soli w spożywanych produktach może nasilać wydalanie wapnia z moczem.

Powstanie tzw. piasku w nerkach jest schorzeniem towarzyszącym innym chorobom, z którymi zmaga się organizm. Mowa tu przede wszystkim o chorobach endokrynologicznych (np. nadczynność przytarczyc), cukrzycy, nadciśnieniu tętniczym i zespole metabolicznym. Problem może też nasilić przyjmowanie niektórych leków, m.in. hormonów tarczycy, witaminy D, suplementów wapnia, kortykosteroidów.

Innymi czynnikami, które mogą przyczynić się do powstania tzw. piasku w nerkach, są:

• niedostateczne nawodnienie organizmu;
• częste infekcje układu moczowego;
• zaburzenia w odpływie moczu, np. przerost gruczołu krokowego u mężczyzn.

Objawy piasku w nerkach

Piasek w nerkach często przebiega bezobjawowo, szczególnie we wczesnych stadiach rozwoju. Pacjenci mogą go zauważyć jedynie podczas oddawania moczu, kiedy to drobne kryształki są widoczne gołym okiem.

Poważniejsze problemy pojawiają się, gdy piasek zaczyna łączyć się w większe złogi, prowadząc do rozwoju kamicy nerkowej. Mogą wówczas wystąpić:

• silny, rwący ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący do pachwiny, podbrzusza lub genitaliów (kolka nerkowa);
• częste, bolesne parcie na mocz;
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego;
• krwiomocz (czerwone zabarwienie moczu);
• nudności i wymioty.

W niektórych przypadkach mogą również pojawić się: gorączka, dreszcze oraz objawy zakażenia układu moczowego. Dlatego tak ważne jest, aby w razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Diagnostyka piasku w nerkach

Piasek w nerkach można wykryć za pomocą różnych badań diagnostycznych. Podstawą są badania laboratoryjne. Lekarz zwykle zleca badania krwi oraz dobową zbiórkę moczu w celu oceny stężenia substancji, które mogą sprzyjać powstawaniu złogów. Jeśli wyniki nie będą prawidłowe, wówczas konieczne stanie się pogłębienie diagnostyki, dzięki dodatkowym metodom:

• Badanie ultrasonograficzne (USG) – jedną z podstawowych metod jest badanie USG jamy brzusznej, które pozwala na zobrazowanie nerki i identyfikację drobnych złogów w jej obrębie.
• Badanie radiologiczne (RTG) – zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej może uwidocznić większe kamienie nerkowe, choć nie wszystkie rodzaje złogów są dobrze widoczne na RTG.
• Tomografia komputerowa (TK) – badanie tomografii komputerowej jest jeszcze dokładniejsze niż USG czy RTG i umożliwia zobrazowanie nawet niewielkich kamieni, w tym tych niezawierających wapnia.
• Badanie moczu – analiza ogólna moczu może wykazać obecność krwi, leukocytów lub innych nieprawidłowości sugerujących kamicę nerkową.

Leczenie piasku w nerkach

Postępowanie terapeutyczne w przypadku piasku w nerkach zależy od jego nasilenia oraz towarzyszących objawów. Najczęściej zaleca się leczenie zachowawcze, które sprowadza się do zwiększenia spożycia płynów (minimum 2 l dziennie w celu wypłukania drobnych kryształków), stosowania leków przeciwbólowych i rozkurczowych w razie napadów kolki nerkowej oraz terapii ewentualnych infekcji układu moczowego za pomocą zaleconych przez specjalistę środków farmakologicznych.

Jeśli piasek przekształcił się w większe kamienie nerkowe, konieczne może być zastosowanie bardziej agresywnych metod leczenia, takich jak:

• litotrypsja pozaustrojowa – rozbijanie kamieni za pomocą fal uderzeniowych;
• nefrolitotrypsja przezskórna – usuwanie kamieni przez małe nacięcie w okolicy nerki;
• ureterorenoskopia – usuwanie kamieni z moczowodu przy użyciu endoskopu.

Wybór konkretnej metody zależy od wielkości, liczby i lokalizacji kamieni, a także stanu ogólnego pacjenta.

Domowe sposoby na piasek w nerkach

Oprócz leczenia farmakologicznego i zabiegowego istnieją również naturalne metody, które mogą wspomóc walkę z piaskiem w nerkach. Możesz pić napar z pokrzywy, która działa moczopędnie i antybakteryjnie, oraz sok z żurawiny, który wspomaga zdrowie układu moczowego. Warto też sięgać po napoje z wyciągiem z szyszek chmielowych, które mają działanie rozkurczające i moczopędne. Choć takie domowe sposoby nie zastąpią profesjonalnej opieki lekarskiej, mogą stanowić cenne uzupełnienie leczenia i pomóc w utrzymaniu dobrego zdrowia nerek.

Dieta przy piasku w nerkach

Odpowiednia dieta odgrywa ważną rolę w zapobieganiu powstawaniu piasku w nerkach i kamicy nerkowej. Szczególnie istotne jest zwiększenie dziennej podaży płynów, zwłaszcza wody mineralnej, do minimum 2 litrów. Należy też pamiętać o ograniczeniu spożycia białka zwierzęcego (obecnego w mięsie i rybach), które przyczynia się powstawania złogów w nerkach. Z podobnych względów powinno się unikać produktów bogatych w szczawiany, m.in. czekolady, kawy, herbaty, szpinaku, rabarbaru. Warto też ograniczyć sól spożywaną wraz z posiłkami. Zwiększyć natomiast należy podaż warzyw i owoców. Przestrzeganie tych zaleceń może pomóc w zmniejszeniu ryzyka tworzenia się złogów w nerkach i ułatwić ich wydalanie z moczem.

Zapobieganie powstawaniu piasku w nerkach

Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie problemów z piaskiem w nerkach jest wczesne podjęcie działań profilaktycznych. Dbaj przede wszystkim o odpowiednie nawodnienie organizmu poprzez picie dużej ilości płynów, zwłaszcza wody mineralnej. Stosuj do tego dietę niskobiałkową, z ograniczeniem produktów bogatych w szczawiany i sód.

Nie zaniedbuj leczenia chorób podstawowych, ponieważ wiele z nich przyczynia się do powstawania piasku w nerkach. Tak jest m.in. w przypadku nadczynność przytarczyc, cukrzycy czy nadciśnienia. Dlatego regularnie wykonuj badania kontrolne, które pozwalające na wczesne wykrycie ewentualnych złogów i szybką interwencję.

Takie kompleksowe podejście, obejmujące zmiany w stylu życia oraz monitorowanie stanu zdrowia, może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia piasku w nerkach i związanych z nim poważnych komplikacji.

Bibliografia

1. A. Kamińska, I. Bieroza, Hiperkalciuria – najczęstsze zaburzenie metaboliczne u dzieci z kamicą nerkową, „Nowa Pediatria” 2011, nr 2, s. 49–52.
2. Ch. P. McKay, Kamica nerkowa, „Pediatria po Dyplomie” 2011, vol. 15, nr 4, s. 36–47.
3. M. Śliwa, N. Piątkowska i in., Diagnostyka obrazowa kamicy nerkowej, „Gabinet Prywatny” 2022, vol. 29, nr 2 (281), s. 36–42.

Oceń artykuł