Czym jest CRP? O czym świadczy podwyższone CRP u dziecka?

CRP to inna nazwa białka C-reaktywnego. To marker stanu zapalnego, który może towarzyszyć zarówno niegroźnej infekcji, jak i poważniejszej chorobie. Sprawdź, w jaki sposób oznacza się poziom CRP u dziecka oraz jaki wynik tego parametru uznawany jest za normę u pacjentów pediatrycznych. O czym świadczy wysokie CRP u dziecka?

CRP u dziecka – co to za parametr?

CRP to inaczej białko C-reaktywne, które należy do grupy tzw. białek ostrej fazy. Do wytworzenia ich dochodzi w związku z toczącym się w organizmie stanem zapalnym o różnym pochodzeniu. Białko CRP produkowane jest głównie w wątrobie pod wpływem cytokin prozapalnych. Uczestniczy w nieswoistej odpowiedzi immunologicznej – stymuluje tzw. układ dopełniacza, czyli zbiór białek obecnych w osoczu i w innych płynach ustrojowych, które pobudzają fagocytozę (pochłanianie przez komórkę patogenów i mikroskopijnych fragmentów martwych komórek) i opsonizację (ułatwianie dostarczania patogenów do komórek fagocytujących). Innymi słowy, białko C-reaktywne odpowiada za rozpoznawanie patogenów lub uszkodzonych komórek w organizmie oraz przyczynia się do ich usuwania.

Jak wygląda test CRP dla dzieci?

Badanie CRP u dzieci wykonuje się podobnie jak u osób dorosłych. Materiałem do badań jest próbka krwi obwodowej, pobranej z żyły ze zgięcia łokciowego. Od mniejszych dzieci krew można pobrać z palca, aby nie generować im dodatkowego stresu. Badanie to nie wymaga specjalnego przygotowania. Przed zgłoszeniem się z dzieckiem do laboratorium zaleca się podać mu wodę do wypicia, co poprawi wypełnienie łożyska naczyniowego, a tym samym ułatwi pobranie krwi. Określenie poziomu CRP u dziecka pozwala stwierdzić występowanie stanu zapalnego, ale nie określa dokładnie przyczyny jego powstania. Możliwe jest to dzięki przeprowadzeniu dodatkowych badań. W przypadku gdy wykonywane są jednocześnie z badaniem CRP, trzeba upewnić się, czy należy odpowiednio przygotować do nich dziecko. Poziom białka C-reaktywnego wraz z występującymi u dziecka objawami pozwala stwierdzić, w jakim kierunku powinna być prowadzona dalsza diagnostyka.

CRP – norma u dzieci

Poziom CRP u dziecka może wzrosnąć już po kilku godzinach od momentu wystąpienia stanu zapalnego. Widoczny wzrost jego stężenia następuje w ciągu 4–8 godzin od pojawienia się przyczyny. W zaawansowanym stanie zapalnym wartość CRP u dziecka może przekroczyć normę nawet tysiąckrotnie. W odniesieniu do CRP nie występuje pojęcie wyniku poniżej normy lub niedoboru. Prawidłowe CRP u noworodka mieści się w przedziale od 0 do 5 mg/l, natomiast właściwy poziom CRP u dziecka, które ukończyło 4 tygodnie, mieści się w przedziale od 0 do 10 mg/l. Wzrost lub spadek poziomu białka C-reaktywnego pozwala określić, czy stan dziecka pogarsza się, czy utrzymuje się na podobnym poziomie, czy też zareagował na leczenie i uległ poprawie.

Domowy test CRP dla dzieci

Na rynku farmaceutycznym dostępne są testy CRP do samodzielnego wykonania w domu. Badania te pozwalają na monitorowanie poziomu białka C-reaktywnego. Wykonanie takiego testu jest proste i niemal bezbolesne. Materiałem do badań jest krew, którą pobiera się poprzez nakłucie opuszki palca. W tym celu korzysta się z dołączonego do zestawu nakłuwacza. Kilka kropel krwi umieszcza się w kapilarze, a następnie miesza się ze specjalnym roztworem. Tak powstałą mieszankę nanosi się na test. Wynik powinien być odczytany po 5 minutach od momentu dodania roztworu, ale nie później niż w 7. minucie. Jeżeli w badanej próbce krwi znajduje się białko C-reaktywne, będzie zachodzić reakcja z przeciwciałami anty-CRP, obecnymi w postaci odrębnych linii na płytce testowej.

Domowy test CRP dla dzieci pozwala określić stężenie białka C-reaktywnego w trzech przedziałach. Zazwyczaj są to:

• do 10 mg/l – oznacza stężenie fizjologiczne, czyli brak infekcji bakteryjnej,
• 10–30 mg/l – wskazuje na możliwą infekcję wirusową, 
• powyżej 30 mg/l – z wysokim prawdopodobieństwem wskazuje infekcję bakteryjną. 

Przy podwyższonym CRP u dziecka należy skonsultować z lekarzem, aby podjąć działania ograniczające dalszy postęp stanu zapalnego. Konsultacja lekarska wskazana jest również w przypadku negatywnego wyniku testu CRP, jeśli występują niepokojące objawy.

Podwyższone CRP u dziecka z powodu infekcji

Jak wcześniej podano, samo badanie CRP nie pozwala jednoznacznie określić przyczyn zaburzeń w stanie zdrowia. Jednak rozbieżności w wartościach tego parametru umożliwiają występne stwierdzenie, czy dolegliwości u dziecka są wynikiem infekcji bakteryjnej czy wirusowej. To bardzo ważne z uwagi na odmienny sposób leczenia. W przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym wymagane jest podanie antybiotyku, a w infekcjach wywołanych przez wirusy stosowane jest leczenie objawowe, nie ma uzasadnienia do podawania antybiotyków. 

CRP nieprzekraczające 40–50 mg/l z reguły wskazuje na infekcję wirusową. Rzadko białko C-reaktywne podczas choroby wirusowej osiąga wyższe wartości. Przekraczające normę stężenie CRP u dziecka można zaobserwować w przebiegu powszechnie występujących grypy lub przeziębienia. Za tego typu zakażenia odpowiedzialnych jest wiele wirusów, przy czym głównie wymienia się: rinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, RSV, EBV, HSV. Wysokie CRP u dziecka, wynoszące między 40 a 200 mg/l, przeważnie spowodowane jest infekcją o podłożu bakteryjnym. Wartości wyższe sugerują poważną infekcję, np. spowodowaną przez bakterie Gram-ujemne układu pokarmowego, w tym pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae czy anginę ropną. 

Wartości mieszczące się w przedziale 200–300 mg/l mogą sugerować infekcję układu moczowego, zatrucie toksynami, wirusowe zapalenie wątroby lub toksyczne uszkodzenie tego organu. Bardzo wysoki poziom białka C-reaktywnego daje podejrzenie sepsy – zagrażającej życiu reakcji organizmu na skutek szerzenia się zakażenia.

Kiedy jest wysokie CRP u dziecka?

Podwyższone CRP u dziecka obserwuje się nie tylko w odpowiedzi na infekcje, ale i w wyniku stanu zapalnego bez tła infekcyjnego. Badanie poziomu białka C-reaktywnego to element diagnostyki chorób autoimmunologicznych, takich jak: toczeń, choroba Hashimoto, choroby reumatyczne, m.in. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów. Podwyższone stężenie CRP jest znanym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wysokie CRP u dziecka stwierdza się w arteriosklerozie, czyli w miażdżycy (przewlekłym procesie zapalnym, obejmującym aorty oraz tętnice, który powoduje zwężenie ich światła), oraz w uszkodzeniu mięśnia sercowego o podłożu niedokrwiennym. 

Podwyższone CRP u dziecka towarzyszy urazom – rozległym oparzeniom i innym stanom pourazowym. Badanie CRP u dziecka wykonuje się również w celu monitorowania przebiegu procesu gojenia ran pooperacyjnych. Jeśli rana zostanie zainfekowana, poziom CRP we krwi istotnie wzrośnie. Wysokie CRP jest powodem do niepokoju w przypadku dzieci po zabiegu transplantacyjnym, może bowiem oznaczać odrzucenie przeszczepu. W niewielkim stopniu poziom CRP u dziecka może wzrosnąć po zaszczepieniu. Szczepionki stymulują układ odpornościowy, w związku z tym po ich podaniu może rozwinąć się odpowiedź zapalna w postaci wzrostu liczby leukocytów lub białka C-reaktywnego.

Przy bardzo wysokim CRP u dziecka zachodzi podejrzenie wystąpienia choroby nowotworowej. Stężenie białka ostrej fazy, przekraczające 999 mg/l, może pojawić się w przebiegu nowotworów złośliwych i w wielu przypadkach wskazuje na białaczkę. Wysokie CRP w nowotworach obserwuje się w stadium rozsiewu – masa martwiczych komórek nowotworowych (np. z rozpadającego się guza) wywołuje odpowiedź układu immunologicznego. Innym wskazaniem do wykonania tego badania jest monitorowanie skuteczności leczenia onkologicznego.

Wysokie CRP u dziecka – kiedy udać się do szpitala?

Koniecznie należy skorzystać z pomocy medycznej, jeśli wynik badania CRP wynosi powyżej 40 mg/L, a u dziecka obserwuje się:

• nadmierną potliwość, 
• brak apetytu i utratę masy ciała,
• wysoką gorączkę, którą trudno zbić,
• ostrą i gwałtowną biegunkę,
• wymioty,
• trudności z oddychaniem,
• silny ból brzucha,
• inne niepokojące dolegliwości.

 

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian 

 

Bibliografia

1. M. Bryl, Domowy test CRP, kiedy warto go wykonać? Online: https://www.termedia.pl/poz/Domowy-test-CRP-kiedy-warto-go-wykonac-,25305.html [dostęp: 21.02.2023].
2. M. Byrska, A. Stańczak, Białko C-reaktywne jako marker procesów zapalnych, „Lek w Polsce” 2017, t. 27, nr 8, s. 26–33.
3. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
4. A. Muszyńska, A. Steciwko, W. Horst−Sikorska i wsp., Przydatność szybkich testów CRP (NycoCard II® CRP) w codziennej pracy lekarza rodzinnego w aspekcie racjonalizacji wskazań do antybiotykoterapii w ostrych infekcjach, „Family Medicine & Primary Care Review” 2007, t. 9, nr 4, s. 998–1006.

---