Czym jest e-pakiet dla mężczyzn? Dlaczego warto go wykonać?

Współczesny styl życia wpływa na częstsze występowanie chorób cywilizacyjnych, m.in.: otyłości, cukrzycy, miażdżycy, hipercholesterolemii. Część schorzeń przebiega przez długi czas bezobjawowo, a jedyną metodą pozwalającą na ich wykrycie są badania krwi. Sprawdź, jakie oznaczenia powinni regularnie wykonywać panowie i czym jest e-pakiet dla mężczyzn. 

Badania profilaktyczne – dlaczego warto je wykonywać?

Badania profilaktyczne polegają na wykonywaniu prostych testów diagnostycznych w kierunku występowania danej choroby u osoby bez klinicznych objawów schorzenia. Mają na celu wczesne wykrycie nieprawidłowości, umożliwiające szybkie włączenie leczenia i zapobieganie wystąpieniu powikłań. Wybór odpowiednich badań zależy od wieku i płci danej osoby – u noworodków i niemowląt są to głównie testy w kierunku dysplazji bioder, schorzeń metabolicznych i chorób genetycznych, u dorosłych natomiast podstawową rolę odgrywają: badania krwi, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie cytologiczne i mammograficzne u kobiet czy ocena gruczołu krokowego u mężczyzn. 

E-pakiet dla mężczyzn – jakie badania obejmuje?

Punkty diagnostyczne wychodzą naprzeciw potrzebom mężczyzn, tworząc specjalnie opracowane pakiety badań, które powinny być regularnie przez nich wykonywane. Oznaczenia są wykonywane z krwi i obejmują podstawowe parametry biochemiczne, pozwalające na ocenę ogólnego stanu zdrowia, stanu odżywienia, funkcji wątroby, nerek i tarczycy, a także stężenia PSA i testosteronu. Warto pamiętać, aby do laboratorium zgłosić się w godzinach porannych na czczo (ostatni posiłek powinien zostać spożyty najpóźniej o 18 w dniu poprzedzającym pobranie krwi).

W skład e-pakietu dla mężczyzn wchodzą badania:

• OB (odczyn Biernackiego),
• morfologia krwi,
• fibrynogen,
• D-dimer,
• glukoza,
• elektrolity (Na, K),
• lipidogram (cholesterol, LDL, nie-HDL, HDL, trójglicerydy),
• ALT,
• GGTP,
• mocznik,
• kreatynina,
• kwas moczowy,
• CRP,
• homocysteina,
• TSH,
• testosteron,
• PSA całkowity.

Co wykrywają podstawowe badania krwi?

Zestaw badań dla mężczyzn obejmuje podstawowe badania krwi, wykrywające między innymi obecność stanu zapalnego w organizmie. Podwyższenie odczynu opadania krwinek czerwonych (OB) u mężczyzn > 15 mm (przed 50 r.ż.) lub > 20 mm (po 50 r.ż.) może wskazywać na toczący się proces zapalny, a nawet na obecność choroby nowotworowej [1]. Wykonanie badania morfologii krwi, stężenia fibrynogenu, D-dimeru i CRP (białka ostrej fazy) umożliwia wykrycie nieprawidłowości w składzie krwi, zaburzeń krzepnięcia, obecności anemii (niedokrwistości), stanu zapalnego, infekcji, a nawet infestacji pasożytniczej. Ocena poziomu elektrolitów we krwi – sodu (Na) i potasu (K) – kształtuje obraz stanu równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie, który może ulec zaburzeniu w przypadku chorób nerek, nieprawidłowości hormonalnych czy schorzeń przewodu pokarmowego.

Badania w kierunku cukrzycy i dyslipidemii

Wraz z wiekiem zwiększa się u mężczyzn ryzyko wystąpienia cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych. Dotyczy to w szczególności osób mało aktywnych fizycznie, stosujących nieprawidłową dietę bogatą w cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe, a także nadużywających alkoholu i palących papierosy. U wszystkich mężczyzn, zwłaszcza po 40. roku życia, powinno się aktywnie poszukiwać zaburzeń gospodarki węglowodanowej i tłuszczowej, które zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy.

Oznaczenie we krwi stężenia glukozy jest podstawowym badaniem w kierunku stanu przedcukrzycowego i cukrzycy. Prawidłowo wartość glikemii na czczo nie powinna przekraczać 99 mg/dL. Dwukrotne stwierdzenie stężenia glukozy na czczo ≥ 126 mg/dL upoważnia do rozpoznania cukrzycy, natomiast wartość mieszcząca się w przedziale 100–125 mg/dL jest wskazaniem do wykonania testu doustnego obciążenia glukozą (krzywej cukrowej) [3].

Badanie stężenia trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji: nie-HDL, HDL (tzw. dobrego cholesterolu) oraz LDL (tzw. złego cholesterolu) nazywane jest lipidogramem. Wysokie stężenie cholesterolu całkowitego, trójglicerydów i frakcji LDL oraz obniżenie poziomu HDL wiąże się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych (m.in. nadciśnienia tętniczego, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu). Wynik badania należy skonsultować z lekarzem, który zadecyduje o postępowaniu zachowawczym (diecie, aktywności fizycznej) lub o wdrożeniu leczenia farmakologicznego. Do oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych wykorzystuje się także pomiar stężenia homocysteiny.

Ocena funkcjonowania wątroby, nerek i tarczycy

Badaniem przesiewowym w kierunku chorób wątroby i dróg żółciowych jest pomiar aktywności enzymów wątrobowych: aminotransferazy alaninowej (ALT) i gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP). Stwierdzenie podwyższonej aktywności ALT może świadczyć o uszkodzeniu miąższu wątroby i wymaga głębszej diagnostyki. Wysokie GGTP wskazuje np. na nieprawidłowości w obrębie dróg żółciowych. Warto jednak wiedzieć, iż aktywność GGTP ulega także zwiększeniu u osób nadużywających alkoholu.

Czynność nerek najlepiej obrazują badania stężenia kreatyniny, mocznika i kwasu moczowego we krwi. Podwyższenie ich wartości wskazuje na zaburzenia funkcjonowania nerek i powinno być skonsultowane z lekarzem. Izolowane podwyższone stężenie kwasu moczowego występuje u większości chorych na dnę moczanową i służy do rozpoznawania tego schorzenia.

Do oceny czynności wydzielniczej tarczycy wykorzystuje się badanie poziomu hormonu tyreotropowego (TSH). Przyczyną wysokiego TSH jest najczęściej pierwotna niedoczynność tarczycy, natomiast jego obniżenia – nadczynność gruczołu. Rozpoznanie można jednak postawić dopiero po wykonaniu badań dodatkowych (stężenia wolnych hormonów: fT3 i fT4, mian przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie, tyreoglobulinie i receptorowi TSH, USG tarczycy).

PSA całkowity – dlaczego warto wykonać to badanie?

PSA całkowity (badanie antygenu sterczowego) jest specyficznym markerem chorób gruczołu krokowego, w tym nowotworu prostaty. Badanie powinno być przeprowadzane regularnie raz w roku u wszystkich mężczyzn po 50 r.ż. lub wcześniej, jeżeli w rodzinie występowały przypadki raka prostaty.

U kogo badać testosteron?

Badanie stężenia testosteronu jest wskazane u mężczyzn borykających się z problemem obniżonego popędu płciowego (libido), zaburzeniami erekcji lub z podejrzeniem niepłodności. Prawidłowy poziom testosteronu u dorosłych mężczyzn powinien mieścić się w zakresie 3-10 ng/ml [1].

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. Neumeister B. i in., Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.
2. Givler D., Givler A., Health Screening, „StatPearls Publishing” 2022, online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436014/, dostęp: czerwiec 2022.
3. Gajewski P. i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.

Oceń artykuł