Czym jest nerwoból serca? Możliwe przyczyny i objawy neuralgii sercowej

Nerwoból w klatce piersiowej, określany niekiedy potocznie nerwobólem serca, to przypadłość trudna do rozpoznania. Pojawienie się bólu w okolicy serca związane jest bowiem z wieloma problemami zdrowotnymi. Nerwoból serca ma zazwyczaj charakter ostry, kłujący i nasila się w czasie wykonywania ruchów, a nawet podczas oddychania. Sprawdź, jakie są najczęstsze przyczyny nerwobólu serca. 

Czym jest nerwoból?

Nerwoból, inaczej określany jako neuralgia, to intensywny i dokuczliwy ból o charakterze napadowym. Jego pojawienie się związane jest z uszkodzeniem konkretnego nerwu lub podrażnieniem nerwu przebiegającego w danej części ciała, który odpowiada za przenoszenie bodźców zmysłowych do mózgu. Pomiędzy atakami nerwobólu nie obserwuje się żadnych dolegliwości lub mają one niewielkie nasilenie. Napad bólu może mieć różną długość i trwać sekundy, minuty lub godziny. Nerwobóle mają dowolną lokalizację w zależności od tego, z którego nerwu się wywodzą. Jednym z częstszych jest nerwoból serca, czyli ból pojawiający się w okolicy mięśnia sercowego w związku z zaburzeniem pracy okolicznych nerwów.

Cechy charakterystyczne neuralgii, w tym nerwobólu serca, to:

• ataki palącego, mrowiącego, kłującego, rozdzierającego, piekącego bólu, zazwyczaj obejmujące skórę,
• bolesność w obszarach zmienionej percepcji czucia,
• brak widocznych oznak uszkodzeń tkanki,
• ból nasilający się podczas powtarzanej stymulacji bólowej,
• dolegliwości pojawiają się zazwyczaj krótko po uszkodzeniu,
• ból powodują bodźce, które normalnie go nie wywołują (np. głęboki oddech w neuralgii międzyżebrowej),
• ból utrzymuje się po zaprzestaniu stymulacji bólowej,
• występowanie parestezji (uczucia mrowienia lub drętwienia), zaburzeń czucia (niedoczulicy lub przeczulicy), osłabienia siły mięśniowej.

Nerwobóle serca – przyczyna powstawania

Przyczyną nerwobólu serca może być zapalenie nerwu jako powikłanie półpaśca. To tzw. neuralgia popółpaścowa. Półpasiec to choroba wywoływana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca. Przy pierwszym kontakcie z tym patogenem dochodzi do zachorowania na ospę wietrzną. Osoby z obniżoną odpornością narażone są na reaktywację wirusa i pojawienie się objawów półpaśca. W przebiegu choroby dochodzi do powstania zmian zapalnych w zwojach międzykręgowych lub w nerwach czaszkowych. Rozwijają się tam obrzęk, wynaczynienia, nacieki z limfocytów, czyli krwinek białych. Ze zwojów wirus przechodzi do skóry drogą nerwów czuciowych. Dochodzi do uszkodzenia komórek nerwowych i zakończeń nerwowych oraz nasilenia ekspresji receptorów związanych z bólem. 

Typowe dla tej choroby są zmiany pęcherzykowe umiejscowione jednostronnie, zazwyczaj w górnej części ciała, którym towarzyszą dolegliwości bólowe i świąd. Zmiany skórne są podobne do tych w przebiegu ospy wietrznej. Zajęta przez nie część ciała może być zaczerwieniona i opuchnięta. Zanim pojawią się zmiany skórne, pacjent może odczuwać świąd, ból, pieczenie, mrowienie. Rozwijająca się w wyniku półpaśca neuralgia charakteryzuje się występowaniem palącego i tępego bólu, który może utrzymywać się przez ponad 3 miesiące od pojawienia się zmian skórnych. Niekiedy dolegliwości dają o sobie znać nawet po latach od zachorowania.

Czynnikami, które podnoszą ryzyko neuralgii popółpaścowej, a tym samym nerwobólu serca, są m.in.:

• podeszły wiek, 
• płeć żeńska, 
• obecność ciężkich objawów prodromalnych, czyli zwiastujących,
• większe nasilenie zmian skórnych, 
• zaburzenia czucia i ostre nasilenie bólu w początkowym etapie półpaśca.

Co może powodować nerwobóle serca?

Kolejną możliwą przyczyną nerwobólu serca jest ucisk wywierany na okoliczne nerwy przez zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa piersiowego. Odcinek piersiowy zbudowany jest z 12 kręgów oznaczanych od Th1 do Th12, znajdujących się na wysokości klatki piersiowej. Przyczyną zmian zwyrodnieniowych w odcinku piersiowym kręgosłupa, które odpowiadają za pojawienie się dolegliwości, są głównie:

• siedzący tryb pracy, 
• przeciążenia fizyczne, 
• przyjmowanie niewłaściwej postawy podczas wykonywania ruchów,
• niska aktywność fizyczna,
• nadwaga i otyłość, 
• ciężka praca fizyczna, dźwiganie,
• duży rozmiar biustu,
• stan zapalny,
• powtarzające się mikrourazy.

Dolegliwości bólowe mają charakter ostry i nasilają się podczas palpacji wzdłuż przebiegu nerwu. Typowa jest tkliwość uciskowa kręgów piersiowych. Ból odczuwany jest po obu stronach ciała, może występować stale lub w czasie wykonywania ruchów czy próby wyprostowania pleców. Pacjenci porównują dolegliwości bólowe do kłucia w sercu. Nierzadko ból promieniuje w kierunku okolicy międzyłopatkowej i kończyn górnych, czemu towarzyszy drętwienie i mrowienie rąk. U chorych pojawić się mogą problemy z oddychaniem i duszności. 

Nerwobóle w okolicy serca – neuralgia międzyżebrowa

Nerwoból międzyżebrowy to częsta przyczyna bólu w klatce piersiowej. Manifestuje się bólem rozchodzącym się od kręgu piersiowego przez nerw międzyżebrowy do przedniej powierzchni klatki piersiowej. Nerwobóle międzyżebrowe to ból pojawiający się nagle, między żebrami, z jednej strony ciała, w obrębie klatki piersiowej, niekiedy promieniujący ku plecom i łopatce. Ból jest silny, rwący, kłujący, rozdzierający, ściskający. Pojawia się lub nasila w czasie wykonywania ruchów tułowia, kaszlu, kichania, dotyku, a nawet wdechu. Zazwyczaj ma charakter krótkotrwałych epizodów.

Neuralgia ta związana jest z uszkodzeniem nerwów międzyżebrowych, do którego może dojść w wyniku rozmaitych chorób, w tym m.in.: reumatoidalnego zapalenia stawów, guzkowatego zapalenia tętnic, urazów klatki piersiowej (np. złamania żeber), zapalenia mięśni międzyżebrowych, osteoporozy, chorób nowotworowych (ucisku nerwów międzyżebrowych wywołanych przez procesy rozrostowe zmian), zatrucia metalami ciężkimi, alkoholem, lekami, niedoboru witaminy z grupy B.

Jak rozpoznać nerwobóle serca?

Diagnostyka nerwobólów serca obejmuje liczne badania. Rozpoczyna się, jak w przypadku każdego innego problemu zdrowotnego, od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego. Pacjent zapytany zostanie m.in. o doświadczane dolegliwości (rodzaj, natężenie, czas trwania, częstotliwość pojawienia się, czynniki wyzwalające i łagodzące), historię medyczną, przyjmowane leki i używki, urazy. Zostanie przeprowadzony wywiad rodzinny, zawodowy i środowiskowy. Następnie lekarz przejdzie do badania przedmiotowego, na które składają się: oglądanie, obmacywanie (badanie palpacyjne), opukiwanie i osłuchiwanie, pomiar tętna i ciśnienia tętniczego krwi.

Pacjent dostanie skierowanie na podstawowe badania laboratoryjne, takie jak: morfologia krwi pełna, odczyn Biernackiego, oznaczenie białka C-reaktywnego, stężenia glukozy, kreatyniny, a w razie potrzeby zlecane są dodatkowe testy. Wykonuje się EKG, które pozwala na ocenę pracy serca. Wielu cennych informacji dostarczają badania obrazowe. Tzw. złotym standardem jest RTG klatki piersiowej. W razie potrzeby lekarz kieruje pacjenta na dodatkowe badania obrazowe – USG, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny. Pomocne w postawieniu rozpoznania są elektroneurografia (badanie przewodnictwa nerwowego), która ocenia funkcję nerwów i sprawdza, jak szybko przemieszczają się przez nie impulsy elektryczne, oraz elektromiografia, która ocenia odpowiedź mięśni lub ich aktywność elektryczną w odpowiedzi na stymulację przez nerw. Tylko na podstawie dokładnej diagnostyki lekarz jest w stanie określić przyczyny bólu w okolicy serca. Niekiedy konieczne są konsultacje u innych specjalistów, przykładowo u psychologa lub psychiatry przy podejrzeniu psychogennego podłoża dolegliwości.

A: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. M. Domżał, Ból neuralgiczny i neuropatyczny w praktyce lekarza, „Terapia” 2004, nr 12, s. 28–35.
2. K. hałas, A. Kaźmierczak-Dziuk, Postępowanie diagnostyczne u chorych z bólem w klatce piersiowej, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2011, t. 7, nr 4, s. 295–303.
3. A. Michalska-Bańkowska, A. Lis-Święty, M. Bańkowski i wsp., Profilaktyka oraz leczenie ostrej i przewlekłej neuralgii związanej z półpaścem, „Przegląd Dermatologiczny” 2014, nr 101, s. 205–210.
4. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.

Oceń artykuł