Czym jest osteochondroza? Jakie są jej objawy i przyczyny?

Osteochondroza, często nazywana chorobą zwyrodnieniową stawów, to schorzenie układu kostno-stawowego, które dotyka coraz więcej ludzi na całym świecie. Dowiedz się, jak objawia się to schorzenie, poznaj jego główne objawy oraz czynniki wpływające na jego rozwój.

Czym jest osteochondroza?

Osteochondroza, znana również jako choroba zwyrodnieniowa stawów, to schorzenie układu kostno-stawowego, które charakteryzuje się degeneracją i uszkodzeniem chrząstki stawowej oraz przylegającej kości. Choroba ta ma tendencję do postępowania i może dotyczyć różnych stawów w ciele, najczęściej jednak dotyka kręgosłupa, biodra, kolana oraz stawów rąk. Główne objawy osteochondrozy obejmują ból stawów, ograniczoną ruchomość, sztywność, a czasem obrzęk. To schorzenie jest często spowodowane procesem starzenia się, ale może być także efektem nadmiernego obciążenia stawów, urazów, a nawet dziedzicznych czynników genetycznych.

Jakie są przyczyny osteochondrozy?

Przyczyny osteochondrozy są złożone i często różnią się w zależności od obszaru stawowego, który jest dotknięty. Niemniej jednak istnieje kilka czynników, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju tego schorzenia. Oto one:

• starzenie się: w miarę starzenia się organizmu chrząstka stawowa traci swoją elastyczność i zdolność do regeneracji. To prowadzi do jej stopniowego zużywania się, co może wywołać ból i ograniczenie ruchu stawów;
• obciążenie stawów: osoby, które prowadzą siedzący tryb życia, są narażone na osłabienie mięśni okołostawowych, co sprawia, że stawy są mniej stabilne. Z kolei osoby, które regularnie podejmują ciężkie aktywności fizyczne lub pracują w zawodach wymagających wielokrotnego podnoszenia ciężkich przedmiotów, narażają swoje stawy na przeciążenie, co zwiększa ryzyko wystąpienia osteochondrozy;
• genetyka: dziedziczność odgrywa istotną rolę w rozwoju osteochondrozy. Jeśli istnieją przypadki tego schorzenia w rodzinie, istnieje większe ryzyko, że zostanie ono odziedziczone. Geny mogą wpływać na strukturę i jakość chrząstki stawowej oraz na predyspozycje do chorób związanych z układem kostno-stawowym;
• urazy i kontuzje, szczególnie te, które prowadzą do uszkodzenia chrząstki stawowej. Nawet pozornie niewielkie kontuzje lub upadki mogą prowadzić do długotrwałych skutków, jeśli nie zostaną właściwie zdiagnozowane i leczone;
• niewłaściwa dieta: zła dieta, uboga w składniki odżywcze, zwłaszcza te, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowych stawów, może zwiększać ryzyko osteochondrozy. Brak odpowiednich składników odżywczych, takich jak witamina D, witamina C czy wapń, może wpływać na stan chrząstki stawowej i sprzyjać jej degradacji;
• czynniki hormonalne: zmiany hormonalne, takie jak te związane z menopauzą u kobiet, mogą wpłynąć na strukturę chrząstki stawowej i zwiększyć ryzyko rozwoju osteochondrozy.

Przyczyny osteochondrozy są złożone, a wiele z nich można kontrolować poprzez zmiany w stylu życia. Warto również regularnie konsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu w celu monitorowania stanu swoich stawów i wczesnego wykrywania ewentualnych problemów.

Czym objawia  się osteochondroza?

Objawy osteochondrozy są zazwyczaj zróżnicowane i zależą od obszaru stawów, który jest dotknięty tym schorzeniem.

Ból stawów to jeden z najbardziej powszechnych objawów osteochondrozy. Może mieć różne nasilenie, od łagodnego dyskomfortu do ostrych, przeszywających bólów. Ten ból często jest bardziej intensywny podczas aktywności fizycznej lub długotrwałego pozostawania w jednej pozycji, na przykład siedzenia. Może promieniować do innych części ciała, co sprawia, że pacjent odczuwa dyskomfort w różnych miejscach.

Ograniczenie ruchomości jest również charakterystycznym objawem osteochondrozy. Pacjenci często doświadczają trudności w wykonywaniu zwykłych czynności, takich jak schylanie się, podnoszenie przedmiotów czy obracanie głową. Sztywność stawów to kolejny częsty objaw, który sprawia, że pacjenci czują się mniej sprawni.

W przypadku osteochondrozy kręgosłupa, obrzęk stawów może występować jako reakcja na stan zapalny wywołany uszkodzeniem chrząstki. Obrzęk ten może prowadzić do dodatkowego ucisku na nerwy kręgosłupa, co może powodować ból promieniujący wzdłuż nóg lub ramion.

Osteochondroza może objawiać się również inaczej w zależności od obszaru stawowego. Na przykład, w osteochondrozie stawu biodrowego, objawem może być ból w okolicy biodra i promieniujący do uda, utrudnione chodzenie oraz ograniczenie ruchomości stawu. Warto zaznaczyć, że objawy osteochondrozy mogą być różne i zmieniać się wraz z postępem choroby.

Osteochondroza młodzieńcza

Osteochondroza młodzieńcza, znana również jako choroba Scheuermanna, to rzadkie schorzenie układu kostno-stawowego, które występuje głównie u dzieci i młodzieży w okresie wzrostu. Choroba ta jest zazwyczaj związana z problemami w rozwoju kręgosłupa, zwłaszcza odcinka piersiowego. Jednym z głównych objawów osteochondrozy młodzieńczej jest ból w okolicy górnej części pleców, który może promieniować do klatki piersiowej. Choroba ta charakteryzuje się nieprawidłowym wzrostem chrząstki w okolicach kręgów, co prowadzi do zakrzywień i deformacji kręgosłupa. U niektórych pacjentów może pojawić się też wybrzuszenie (gibbus) na poziomie klatki piersiowej.

Leczenie osteochondrozy młodzieńczej zwykle polega na łagodzeniu bólu, poprawie postawy ciała i monitorowaniu postępu choroby. W niektórych przypadkach może być konieczna rehabilitacja fizjoterapeutyczna lub noszenie specjalnej ortopedycznej stabilizującej opaski na klatkę piersiową w celu korekcji deformacji kręgosłupa. Choć osteochondroza młodzieńcza jest zazwyczaj łagodna i nie prowadzi do znacznego upośledzenia funkcji, jej wcześniejsze wykrycie i leczenie są kluczowe dla zapewnienia zdrowego rozwoju kręgosłupa u młodzieży.

Jak leczyć osteochondrozę?

Leczenie osteochondrozy zawsze powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb i stanu pacjenta, uwzględniając obszar i stopień zaawansowania choroby. Istnieje wiele różnych metod leczenia, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia.

W leczeniu osteochondrozy często kluczową rolę odgrywa zmiana stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ćwiczenia wzmacniające mięśnie kręgosłupa, pomagają poprawić stabilność stawów i zmniejszyć ból. Odpowiednia dieta jest również istotna, ponieważ składniki odżywcze, takie jak witamina D, witamina C i wapń, wpływają na zdrowie chrząstki stawowej.

Fizjoterapia jest często zalecana jako skuteczna metoda leczenia osteochondrozy. Specjaliści ds. fizjoterapii mogą pomóc w poprawie ruchomości stawów, zwiększeniu siły mięśni i złagodzeniu bólu poprzez różnorodne techniki, w tym masaż, ćwiczenia rehabilitacyjne i terapie manualne.

W niektórych przypadkach, szczególnie gdy ból jest intensywny i przewlekły, lekarz może zalecić farmakoterapię. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne mogą pomóc w złagodzeniu bólu i stłumieniu stanu zapalnego. W niektórych przypadkach bywają zalecane również leki relaksujące mięśnie, aby ulżyć w napięciu mięśniowym spowodowanym przez osteochondrozę.

W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy osteochondroza prowadzi do znacznego uszkodzenia stawów, a objawy są trudne do zniesienia, lekarz może rozważyć interwencję chirurgiczną. Operacje te, takie jak usunięcie uszkodzonej chrząstki, artrodeza czy protezoplastyka, mogą być konieczne, aby poprawić funkcję stawów i zmniejszyć ból.

Ostateczny wybór metody leczenia zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjenta, obszar zaatakowany przez osteochondrozę, nasilenie objawów oraz ogólny stan zdrowia. Ważne jest, aby konsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy i ustalenia odpowiedniego planu leczenia.

Autor: Marta Skrzypek

Bibliografia

1. M. Majdan, Choroby zwyrodnieniowe stawów, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013.
2. B. Frączek, Postępowanie rehabilitacyjne w osteochondrozie kręgosłupa, Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.

Oceń artykuł