Czym są trombocyty? Jakie pełnią funkcje i jakie są ich normy we krwi?

Wskazaniami do przeprowadzenia kontroli ilości trombocytów są m.in. objawy związane z krzepnięciem krwi, takie jak skłonność do siniaków czy obfite miesiączki. Może to świadczyć o tym, że masz obniżone lub podwyższone trombocyty. Sprawdź, czym tak naprawdę one są i ile wynosi ich norma.

Czym są trombocyty?

Trombocyty, zwane też płytkami krwi, to bezjądrzaste i najmniejsze elementy morfotyczne krwi o wielkości około 2–4 µm. Tam, gdzie powstają trombocyty, czyli w szpiku kostnym, formowane są przez fragmentację cytoplazmy megakariocytów i stanowią dojrzałą formę układu płytkotwórczego. W warunkach spoczynkowych mają kształt owalny, zawierają liczne organelle w postaci ziarnistości. Trombocyty stanowią ważną i integralną część systemu immunologicznego, ponieważ pełnią funkcję pierwszych respondentów na patogen, ale także odpowiadają za wiele innych funkcji utrzymujących przede wszystkim naczyniową homeostazę. Zaburzenie ich liczby lub upośledzenie ich zdolności ochronnych może prowadzić do różnych powikłań. Obraz dolegliwości związany jest głównie z krzepnięciem krwi, co powoduje m.in. podatność na siniaki, trudno gojące się rany czy krwawienie dziąseł. Jeśli obserwujesz u siebie lub dziecka tego typu dolegliwości, warto wykonać badanie krwi na trombocyty. Zarówno niskie trombocyty, jak i ich podwyższona ilość dają się we znaki na różne sposoby, a nawet stanowią zagrożenie dla zdrowia. 

Trombocyty – funkcje

Jedną z głównych ról, jakie odgrywają trombocyty, jest ochrona ustroju. W wyniku aktywacji płytek krwi za sprawą obecności patogenów lub stanu zapalnego trombocyty przechodzą w stan szybkiego reagowania i identyfikują dzięki specjalnym receptorom znajdującym się na ich powierzchniach typ i skalę problemu. Po ocenie sytuacji uwalniają na zewnątrz cytokiny, chemokiny i inne mediatory o właściwościach immunologicznych, ukierunkowanych na neutralizację zagrożenia. Trombocyty biorą w ten sposób czynny udział w odpowiedzi organizmu na niebezpieczeństwo. Płytki krwi z natury współpracują także z innymi elementami morfotycznymi odpowiadającymi za homeostazę, w tym z limfocytami, i oprócz tego, że same podejmują walkę, to też wchodzą z nimi w reakcje, pozwalając uzyskać silniejszą i dokładniejszą reakcję układu odpornościowego na zagrożenie. 

Trombocyty – rola w procesie gojenia się ran

Zadaniem płytek krwi jest zahamowanie krwawienia z uszkodzonej ściany naczynia wywołanego urazem. Co ciekawe, mechanizm tego procesu polega nie na faktycznym tamowaniu krwawienia, lecz na gromadzeniu się trombocytów w okolicy perforacji i stymulacji wydzielania serotoniny. Obecność enzymu powoduje miejscowy skurcz ściany naczynia, co w mechaniczny sposób zmniejsza rozmiar ujścia rany i ilość wydostającej się przez nią krwi. Dzięki temu trombocyty tworzą warunki sprzyjające powstawaniu włókienek białkowych zamykających ranę, w którą sieć wpadają erytrocyty. Nagromadzone w odpowiedniej ilości, skupiają się w skrzep, po czym rozpoczyna się właściwy etap regeneracji rany. Trombocyty zatem przywracają integralność ściany naczyń krwionośnych. Z tych powodów istotne jest, aby poziom płytek krwi był prawidłowy. Obniżone trombocyty mogą powodować wydłużenie procesu gojenia się ran. 

Trombocyty – norma

Morfologia stanowi badanie, dzięki któremu dowiesz się, na jakim poziomie są Twoje trombocyty. Polega ona na pobraniu krwi żylnej. Wynik możesz otrzymać już po kilku godzinach. Za normę uznaje się płytki krwi w granicach 150000–400000/ul, przy czym ich wartość bywa nieco wyższa u mężczyzn niż u kobiet [1]. Zbyt wysokie trombocyty określa się jako nadpłytkowość, z kolei obniżone – jako małopłytkowość. Oba stany doraźnie nie manifestują zwykle objawów. Dopiero z czasem możesz odczuwać dolegliwości. Co więcej, są one mało charakterystyczne i bywają utożsamiane z innymi chorobami, zmęczeniem czy niedożywieniem. 

Badanie krwi na trombocyty – wskazania

Badanie trombocytów możesz wykonać, kiedy masz trudności z zatamowaniem krwi lub ich gojenie się trwa niepokojąco długo. Poza tym warto sprawdzić poziom płytek krwi, jeśli na skórze obserwujesz wybroczyny i pajączki niewiadomego pochodzenia lub masz tendencję do siniaków po lekkich urazach. Czujność powinny wzbudzić także m.in. uczucie ciężkości nóg czy zmiany żylakowe podudzi. Badanie jest nierzadko wskazane przez lekarza w ramach przygotowań do operacji, ale i w celu kontroli leczenia niektórymi lekami. Morfologia płytek krwi jest cennym narzędziem monitorującym przebieg terapii wielu chorób, np. na tle krążeniowo-naczyniowym. Służy też do oceny postępów chemio- i radioterapii. 

Trombocyty podwyższone i obniżone – zagrożenie

O ile za niskie płytki krwi sprzyjają obniżeniu odporności i wydłużeniu gojenia się ran, większym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia, są płytki krwi podwyższone. Nadmierna aktywacja trombocytów może prowadzić do problemów na tle miażdżycowym, ostrych zespołów wieńcowych i mózgowych incydentów niedokrwiennych. Ponadto trombocyty pełnią ważne funkcje w patogenezie chorób nowotworowych – pozwalają na przetrwanie komórek nowotworowych w układzie krążenia, a nawet na zwiększenie ich potencjału przerzutowego. Dzieje się tak ze względu na to, że trombocyty ułatwiają adhezję, czyli przyleganie, komórek nowotworowych do ściany naczynia oraz poprzez uwalnianie mediatorów wzrostu przyczyniają się do ich rozrostu. Podwyższone płytki krwi zatrzymują więc komórki nowotworowe w naczyniach i dodatkowo stanowią dla nich wręcz ochronę immunologiczną przed usunięciem z organizmu przez inne elementy morfotyczne działające w ramach naturalnej odpowiedzi odpornościowej organizmu.

Autor: Agata Oleszkiewicz

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian 

Bibliografia

1. M. Łukaszczyk i in., Trombocyty – ważne komórki układu odpornościowego, „Journal of Health Study and Medicine” 2017, nr 3
2. I. Korzonek-Szlacheta i in., Płytki krwi – ogniwo łączące zakrzepicę ze stanem zapalnym, „Folia Cardiologica” 2018, nr 4.
3. W. Sawicki, Histologia, PZWL, Warszawa 2005.
4. E. Ważna, Płytki krwi jako regulatory procesów odpornościowych, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2006, nr 60.

Oceń artykuł