Czyrak gromadny to nieestetyczna zmiana skórna, która najczęściej występuje na twarzy, karku i owłosionych częściach ciała, ale pojawia się także na udach lub pośladkach. Jak sugeruje nazwa, jest to skupisko wielu czyraków, które mogą tworzyć wykwit o większej powierzchni. Główna przyczyna jego powstawania to zakażenie gronkowcem złocistym, ale rozprzestrzenianiu się tej zmiany towarzyszą inne czynniki, takie jak: palenie papierosów, nieodpowiednia higiena osobista czy otyłość. Dolegliwość wymaga wdrożenia antybiotykoterapii.
Czyrak gromadny – co to takiego i jak wygląda?
Czyrak gromadny – zwany w literaturze fachowej karbunkułem – to skupisko pojedynczych zmian, które tworzą nieestetyczny wykwit na skórze. Pojedynczy czyrak to nic innego jak ropne zapalenie mieszków włosowych, które ma zazwyczaj postać krosty o powierzchni dochodzącej nawet do 3 cm. Skóra dookoła staje się opuchnięta i zaczerwieniona. W czopie gromadzi się wydzielina ropna, która zazwyczaj pęka samoistnie, pozostawiając po sobie blizny. Można więc powiedzieć, że czyrak gromadny to kilka krost położonych w niewielkiej odległości od siebie. Problem może dotyczyć w równym stopniu dorosłych i dzieci, choć czynnikiem sprzyjającym jego powstawaniu jest podeszły wiek. W każdym przypadku wymaga sprawnej diagnozy i leczenia za pomocą antybiotyku.
Czyrak gromadny twarzy, pośladka – gdzie występuje wykwit?
Czyrak to zapalenie mieszków włosowych, więc występuje głównie na owłosionej skórze. Najczęściej pojawia się na twarzy, głowie, nogach, pachwinach, plecach, karku. Występuje również w kłopotliwych i trudno dostępnych miejscach, takich jak wnętrze nosa czy ucha lub na wargach sromowych u kobiet. Z tego powodu czasem trudno go zauważyć, a jeśli dotyczy miejsc intymnych, wiele osób wstydzi się pokazać zmianę lekarzowi. Czyrak gromadny nigdy nie pojawi się na dłoniach czy na podeszwach stóp, ponieważ na ich powierzchni nie ma włosów.
Czyrak gromadny – czy jest groźny?
Wiele osób myli czyraka gromadnego z czerniakiem, który również należy do nieestetycznych zmian skórnych. Ten drugi ma zazwyczaj postać bardzo ciemnego pieprzyka lub niepokojącego przebarwienia skórnego. Czerniak należy do grupy najbardziej złośliwych nowotworów skóry i błon śluzowych; bardzo szybko daje przerzuty do naczyń krwionośnych i węzłów chłonnych. Czyrak – pojedynczy lub gromadny – to zmiana skórna, która nie jest nowotworem i nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. Zaczerwienione miejsca wokół zmian mogą swędzieć, a guzki wypełnione ropą często są przyczyną dolegliwości bólowych. Nieleczona zmiana staje się bardziej kłopotliwa i dłużej utrzymuje się na skórze. Ropnie zazwyczaj pękają samoistnie i pozostają po nich nieestetyczne blizny. Zmianom mogą towarzyszyć także inne symptomy, które znacznie zmniejszają komfort codziennego życia. Należą do nich m.in.: osłabienie, uczucie chronicznego zmęczenia lub podwyższona temperatura ciała.
Czyrak gromadny – przyczyny powstawania
Główną przyczyną powstawania czyraka gromadnego jest zakażenie organizmu gronkowcem złocistym. Bakteria ta zazwyczaj znajduje się na powierzchni skóry lub w nosogardle, jednak pod wpływem sprzyjających czynników może rozprzestrzeniać się na inne części ciała i przyczyniać się do powstawania większych wykwitów skórnych. Do pośrednich przyczyn powstawania czyraka gromadnego należą więc:
- niewystarczająca higiena osobista;
- nadwaga i otyłość;
- nadużywanie alkoholu;
- niedobór witamin;
- podeszły wiek;
- stosowanie środków glikokortykosteroidowych;
- choroby skóry, przez które warstwa ochronna naskórka zostaje uszkodzona;
- obniżona odporność, a w szczególności jej chwilowe spadki;
- nieleczona lub nieprawidłowo leczona cukrzyca;
- niewydolność nerek;
- niewydolność wątroby;
- schorzenia o charakterze ogólnoustrojowym;
- choroby nowotworowe (np. rak płuc, trzustki czy jelita grubego), które powodują wyniszczenie organizmu, niedobory witamin oraz obniżoną odporność;
- zakażenie wirusem HIV lub choroba AIDS, które upośledzają odporność organizmu.
Aby zapobiec powstawaniu czyraka gromadnego, trzeba dbać o dobre nawyki higieniczne: nie korzystać ze wspólnych ręczników, pościeli czy ubrań. To dlatego problem tak często dotyczy żołnierzy przebywających w koszarach oraz studentów mieszkających w akademikach. Do rzadszych – ale też możliwych – przyczyn powstawania czyraka gromadnego należą: ukąszenia owadów, podrażnienia skóry lub noszenie zbyt obcisłej bielizny.
Czyrak gromadny – do jakiego lekarza udać się po diagnozę?
W przypadku wystąpienia objawów czyraka gromadnego udaj się do dermatologa. Lekarz specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad i badanie fizykalne, oceni stan skóry. W razie wątpliwości, czy zmiana skórna rzeczywiście jest czyrakiem, można wykonać dodatkowo:
- morfologię krwi z uwzględnieniem wskaźnika CRP, który oznacza stan zapalny organizmu;
- wymaz bakteriologiczny, który potwierdza lub wyklucza obecność gronkowca złocistego w badaniu mikroskopowym.
Jak leczyć czyraka gromadnego?
Czyrak gromadny wymaga interwencji lekarskiej, ponieważ najskuteczniejszym sposobem walki z gronkowcem złocistym jest antybiotykoterapia miejscowa lub ogólna. Pomocne mogą okazać się też specjalistyczne kremy lub maści ichtiolowe. Lekarz może naciąć i usunąć czop martwiczy, aby przyspieszyć proces regeneracji. W szczególnych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna, choć tak inwazyjnych zabiegów nie wykonuje się w obrębie twarzy.
Czyrak gromadny a domowe sposoby – czy są skuteczne?
Stosowanie maści, kremów czy okładów z rumianku to najpopularniejsze domowe sposoby do walki z czyrakiem gromadnym. Pamiętaj, że nie zastąpią one odpowiednio dobranej antybiotykoterapii. W żadnym wypadku nie należy samodzielnie wyciskać lub nacinać zmian skórnych.
Autor: Marta Drzazga
Bibliografia
- M. Błaszczyk-Kostanecka i in., Dermatologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
- A. Zejfler, Kompleksowa terapia problemów skórnych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
