DHT – kiedy wykonać badanie dihydrotestosteronu?

Dihydrotestosteron (DHT), aktywna forma testosteronu, jest hormonem androgenowym powstającym z testosteronu. U mężczyzn większość krążącego DHT pochodzi z testosteronu, który wniknął do komórki docelowej i uległ konwersji pod wpływem enzymu 5-alfa-reduktazy. U kobiet, ze względu na wyższą produkcję androstendionu niż testosteronu, DHT we krwi pochodzi głównie z androstendionu i częściowo z dehydroepiandrosteronu. DHT jest hormonem intrakrynnym, tzn. że powstaje i działa w tych samych komórkach. Wykazuje większe powinowactwo do receptorów androgenowych niż testosteron, co wskazuje na jego rolę w różnicowaniu płciowym i wykształceniu męskich narządów płciowych. Zobacz, kiedy pomiary DHT są istotne diagnostycznie.

Jakie funkcje ma DHT?

Działanie dihydrotestosteronu zaczyna się już w momencie życia płodowego, bowiem stymuluje on wykształcenie zewnętrznych narządów płciowych – penisa i moszny, jak również wewnętrznych, czyli nasieniowodów. DHT odgrywa także rolę w procesie dojrzewania płciowego chłopców, gdyż intensyfikuje dalszy rozwój zewnętrznych narządów płciowych męskich oraz wspomaga powstanie trzeciorzędowych cech płciowych, czyli typowego zarostu na twarzy i ciele oraz niskiego tembru głosu.

Dihydrotestosteron – badanie

Oznaczanie stężenia DHT wykonuje się u kobiet borykających się z nadmiernym owłosieniem (hirsutyzm), zaburzeniami cyklu miesiączkowego, trudnościami z zajściem w ciążę oraz podejrzeniem zespołu policystycznych jajników (PCOS). U mężczyzn poziom hormonu oznacza się w diagnostyce łysienia androgenowego, trądziku oraz przy podejrzeniu nowotworu prostaty. Wskazaniem do badania poziomu DHT u chłopców w okresie dojrzewania są zaburzenia w kształtowaniu się drugo- (powiększanie się prącia i moszny) i trzeciorzędowych cech płciowych.

Norma DHT – prawidłowy zakres referencyjny zależy od metody i laboratorium. Jako zasada, poziom u mężczyzn jest kilkakrotnie wyższy niż u kobiet w okresie rozrodczym, a menopauza powoduje ok. dwukrotny spadek w porównaniu z okresem z przed.

Oznaczenie stężenia DHT możesz wykonać w Diagnostyce. Cena badania dihydrotestosteronu wynosi 90-110 zł.

Nadmiar DHT w organizmie

Nadwyżka DHT w surowicy u kobiet może być świadectwem zachwiania równowagi między estrogenami a androgenami, co zdarza się w zespole policystycznych jajników. U mężczyzn poziom przekraczający zakresy referencyjne może wynikać z obecności guzów jąder produkujących ten hormon. Inną przyczyną wzrostu u mężczyzn jest suplementacja diety dużymi dawkami egzogennego testosteronu.

Objawem nadmiaru DHT w organizmie jest łysienie androgenowe (AGA), które dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Ten typ łysienia uwarunkowany jest genetycznie i ma związek z nadwrażliwością mieszków włosowych na dihydrotestosteron. Receptory dla androgenów usytuowane są m.in. w jądrach komórkowych mieszków włosowych, a okolicą najbardziej czułą na wpływ DHT są mieszki znajdujące się w okolicy czołowej. Dihydrotestosteron powoduje redukcję rozmiarów mieszka włosowego, powodując, iż nowopowstałe włosy są jaśniejsze, krótsze i cieńsze. Hormon ten skraca także fazę wzrostu włosa (anagen), wydłużając jednocześnie fazę spoczynkową (telogen). Łysienie androgenowe u mężczyzn charakteryzuje się cofaniem linii włosów w okolicy czołowej i skroniowej oraz przerzedzeniem włosów na koronie głowy. U kobiet ten typ łysienia prowadzi zazwyczaj do zmniejszenia gęstości włosów w okolicy ciemieniowo-szczytowej. Celem określenia przyczyny łysienia możesz wykonać oznaczenie stężenia hormonów androgenowych: testosteronu oraz dehydotestosteronu.

Zbyt wysokie stężenie DHT w surowicy może korelować z przerostem prostaty u mężczyzn. Łagodny przerost gruczołu krokowego, BPH (ang. Benign Prostatic Hyperplasia), to schorzenie, któremu towarzyszy dyskomfort związany z zakłóceniem funkcjonowania dolnych dróg moczowych. BPH może predysponować do rozwoju ostrego zatrzymania moczu, czyli do stanu, w którym opróżnienie pęcherza moczowego jest niemożliwe, co w konsekwencji wywołuje niewydolność nerek.

Wysokie wartości DHT towarzyszą nowotworom gruczołu krokowego (stercza). Rak prostaty w początkowym stadium wyzwala objawy przypominające łagodny rozrost tego organu, dlatego tak ważna jest szczegółowa diagnostyka różnicująca oba wymienione schorzenia. W laboratoriach Diagnostyki możesz wykonać szereg badań dostępnych w e-pakiecie dla mężczyzn. Wspomniany pakiet zawiera pomiar PSA całkowitego we krwi (tPSA), który jest markerem przerostu prostaty i służy do rozpoznania i monitorowania stanów chorobowych gruczołu krokowego.

Nadmiar DHT bierze udział w etiopatogenezie trądziku, bowiem w przypadku tego schorzenia u chorych obserwuje się zwiększenie aktywności 5-alfa-reduktazy w komórkach naskórka.

Niedobór Dihydrotestosteronu

Niskie wartości najczęściej korelują z wrodzonym niedoborem 5-alfa-reduktazy, co prowadzi do zakłóceń w wykształcaniu cech płciowych na poziomie życia płodowego. Narządy płciowe u dzieci z powyższym defektem genetycznym są niejednoznaczne.

Jak obniżyć poziom DHT?

Wprowadź dietę bazującą na produktach z niskim indeksem glikemicznym (IG), które nie doprowadzają do wyrzutu zbyt dużych ilości insuliny do krwi. Wysoki poziom insuliny stymuluje hormon luteinizujący (LH) do działania, czyli m.in. do konwersji cholesterolu do testosteronu. Część całkowitej puli testosteronu ulega dalszym przekształceniom do DHT.

Produkty o niskim IG, czyli IG < 50, to ciemne pieczywo, brązowy ryż i makaron, grube kasze. Pamiętaj, że potrawy ugotowane „al dente” mają niższy indeks glikemiczny od tych poddawanych zbyt długiej obróbce termicznej. Najniższym IG charakteryzują się produkty spożywane w postaci surowej, czyli warzywa i owoce.

Bibliografia: