Celiakia to choroba związana z nietolerancją glutenu. Można na nią zachorować w każdym wieku. Ujawnia się u małych dzieci, podczas dorastania, u kobiet w ciąży czy po operacji. Często mylona jest z zespołem jelita drażliwego, alergią pokarmową lub psychosomatycznymi objawami stresu. Jedyną metodą jej leczenia jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej. Diagnostyka celiakii – na czym polega?
Celiakia (choroba trzewna) polega na nietolerancji glutenu – białka obecnego w ziarnach pszenicy, owsa i jęczmienia oraz w produktach spożywczych z nich wytwarzanych. Długo była uważana wyłącznie za chorobę małych dzieci. Wierzono, że można z niej wyrosnąć. W efekcie w wieku dorosłym chorzy na celiakię zapadają na poważne schorzenia spowodowane nieprzestrzeganiem diety bezglutenowej. Z danych Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej wynika, że na tę chorobę cierpi przynajmniej 1 proc. populacji, także w Polsce. W naszym kraju wykrywa się jednak niewielki odsetek wszystkich przypadków. Stowarzyszenie szacuje, że może to być zaledwie 5 proc.
Dlaczego tak się dzieje? Głównie przez wzgląd na postrzeganie choroby jako dotyczącej wyłącznie małych dzieci. Drugą przyczyną są objawy celiakii, które mogą być mylone z innymi chorobami. Do charakterystycznych objawów celiakii należą: bóle i wzdęcia brzucha, utrata masy ciała, tłuszczowe lub wodniste biegunki, zaburzenia wzrostu, zaburzenia rozwoju u dzieci, zmiana usposobienia, stany depresyjne, a także uporczywa anemia.
Badania na celiakię
W przypadku podejrzenia celiakii zawsze należy udać się do lekarza. Nie zaleca się przechodzenie na dietę bezglutenową bez konsultacji ze specjalistą, ponieważ może to zaburzyć obraz badań i uniemożliwić prawidłową diagnozę. Z objawami celiakii należy udać się do lekarza rodzinnego bądź pediatry. Lekarz powinien skierować do dalszej diagnostyki gastrologicznej. Gastrolog zleca wykonanie badań serologicznych z krwi. Jakie badania warto wykonać na celiakię? Przede wszystkim ocenie poddaje się stężenia dwóch z trzech dostępnych przeciwciał: przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG), przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA) oraz przeciwko deamidowanej gliadynie, która potocznie określana jest nową gliadyną (DGP lub GAF).
Diagnostyka celiakii– badania genetyczne
Dobrze także poddać się badaniom genetycznym. Wskazaniem do wykonania badania genetycznego jest nie tylko sytuacja, w której występują objawy, mogące wskazywać na celiakię. Badanie genetyczne zaleca się osobom, u których w rodzinie występuje ta choroba. Badania naukowe wykazały, że w rozwoju choroby trzewnej największy udział mają allele II klasy układu HLA kodujące antygeny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8. U 90-95 proc. chorych występują te antygeny. Jeśli u pacjenta te antygeny są nieobecne, wówczas można praktycznie wykluczyć ryzyko wystąpienia celiakii, co jednak nie znaczy, że gluten na pewno nie szkodzi z powodu alergii lub nadwrażliwości na to białko. W diagnostyce celiakii wykonuje się również biopsję jelita cienkiego. Przeprowadza się ją podczas gastroskopii lub endoskopowo. Mała sonda z kamerą, połykana przez pacjenta, umożliwia lekarzowi obejrzenie wnętrza jelita i pobranie małych jego fragmentów do badania. U dzieci zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. U najmłodszych można zrezygnować z biopsji, ale tylko wówczas, gdy pozostałe badania jasno wskazują na celiakię.
Leczenie celiakii polega na ścisłym przestrzeganiu diety bezglutenowej przez całe życie. Nieleczona lub leczona niewłaściwie, może być przyczyną poważnych chorób: anemii, osteoporozy, przewlekłego zapalenia wątroby, astmy, cukrzycy typu I. U chorych, u których nie wykryto choroby, albo którzy nie przestrzegają diety, wzrasta ryzyko rozwoju nowotworów układu pokarmowego, w tym najczęściej występującego chłoniaka jelita cienkiego. Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej podaje, że bardzo charakterystyczne jest także występowanie u chorych na celiakię zaburzeń psychicznych i psychiatrycznych. Aż 10 proc. z nich cierpi na zespoły depresyjne, a w pełnoobjawowej postaci choroby zaburzenia zachowania widoczne są już w dzieciństwie.
Choroby trzustki – objawy, diagnoza Poprzedni wpis 