Diagnostyka molekularna alergii – na czym polega badanie?

Alergia polega na nadmiernej, nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na występujące w otoczeniu substancje (alergeny), które u innych osób nie wywołują objawów uczulenia. Wprowadzenie coraz dokładniejszych badań umożliwia aktualnie szczegółowe określenie, jakie alergeny są odpowiedzialne za wystąpienie symptomów choroby. Sprawdź, na czym polega molekularna diagnostyka alergii i kiedy warto wykonać badanie.

Alergia – co to jest?

Pierwotna definicja alergii określała ją jako swoiste, niekorzystne dla ustroju reakcje, zależne od układu odpornościowego, występujące po zetknięciu się z alergenem nieszkodliwym dla innych osób. Dekady badań naukowych i nowe odkrycia dotyczące schorzeń alergicznych doprowadziły do wielu modyfikacji w zakresie nazewnictwa i klasyfikacji alergii. Wprowadzono między innymi pojęcie atopii, czyli uwarunkowaną genetycznie skłonność do nadmiernej produkcji swoistych względem alergenów przeciwciał w klasie IgE. Wystąpienie alergii u osoby z atopią jest wynikiem współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych. Badania wskazują, iż w populacji częstość alergii wciąż rośnie i jest ona przez niektórych nazywana chorobą cywilizacyjną XXI wieku.

Alergia atopowa (zależna od IgE) obejmuje szereg jednostek chorobowych, m.in.:

• alergiczny nieżyt nosa – objawia się wodnistym wyciekiem z nosa, uczuciem zatkania i świądem nosa, kichaniem, chrapaniem podczas snu, oddychaniem przez otwarte usta. Dzieci cierpiące na alergiczny nieżyt nosa częściej chorują na zakażenia układu oddechowego, nawracające zapalenia uszu i zatok,
• alergiczne zapalenie spojówek – łzawienie i zaczerwienienie oczu,
• atopowe zapalenie skóry – zwykle zaczyna się w wieku niemowlęcym, cierpi na nie około 10% dzieci. Jest to przewlekła choroba, objawiająca się najczęściej obecnością zaczerwienienia, grudek, pęcherzyków w typowych miejscach na ciele. U mniejszych dzieci zmiany skórne obejmują często skórę karku, rejony za uszami, wyprostne części kończyn. U starszych dzieci zajęte są szczególnie doły podkolanowe i łokciowe. Zmianom towarzyszy zwykle świąd,
• astma – obecność nadreaktywności oskrzeli, prowadząca do ich skurczu po kontakcie z alergenem, najczęściej wziewnym.

Jakie są rodzaje alergii?

Za większość przypadków alergii odpowiada nadwrażliwość na:

• alergeny wziewne – to najczęściej: pyłki roślin (w Polsce zwykle traw, zbóż, chwastów, drzew), roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt (kota, psa, świnki morskiej, królika, konia), grzyby (pleśnie, grzyby drożdżopochodne),
• alergeny pokarmowe – przede wszystkim: mleko krowie, jaja, soja, pszenica, orzeszki ziemne, miód, cytrusy, owoce morza. Warto wspomnieć, że niektóre alergeny pokarmowe mogą tworzyć reakcje krzyżowe z alergenami wziewnymi.

Objawy alergii mogą również pojawić się m.in. po stosowaniu niektórych leków (najczęściej antybiotyków z grupy penicylin oraz leków przeciwbólowych) lub w wyniku kontaktu skóry z lateksem i biżuterią zawierającą nikiel. Groźne dla życia symptomy (wstrząs anafilaktyczny) jest spotykany u osób z nadwrażliwością na jad owadów błonkoskrzydłych, np. pszczół.

Diagnostyka molekularna alergii – na czym polega?

Molekularne testy diagnostyczne znalazły zastosowanie w identyfikacji pojedynczych alergenów, będących składową alergenów złożonych, m.in. roztoczy, pyłków, sierści zwierząt, pokarmów i jadów owadów. Wykonanie badania zaleca się wszystkim osobom (w tym dzieciom), u których występują objawy choroby alergicznej, a czynnik wywołujący reakcję nadwrażliwości nie jest znany.

Wprowadzenie innowacyjnego badania molekularnego e-PAKIET ALEX umożliwia kompleksową ocenę 296 parametrów: 

• IgE całkowitego,
• IgE specyficznych względem 117 ekstraktów źródeł alergenowych oraz 178 alergenów molekularnych (komponentów alergenów), co pozwala na wskazanie właściwej cząstki uczulającej i możliwych reakcji krzyżowych. Badanie obejmuje następujące kategorie źródeł alergenu:
  • CCD (enzym bromelainę, obecny w ananasach i laktoferynie ludzkiej),
  • pyłki traw,
  • pyłki drzew,
  • pyłki chwastów,
  • zwierzęta domowe,
  • zwierzęta hodowlane,
  • roztocza kurzu domowego,
  • roztocza spichrzowe,
  • owoce,
  • warzywa,
  • orzechy,
  • nasiona,
  • rośliny strączkowe,
  • zboża,
  • przyprawy,
  • jaja,
  • mleko krowie, 
  • mięso,
  • ryby, pasożyty ryb, owoce morza,
  • odchody karalucha,
  • jad owadów,
  • lateks,
  • drożdże,
  • pleśnie,
  • pasożyt – europejski obrzeżek gołębi.

W przypadku alergii pokarmowych wynik badania określa również, czy obróbka cieplna wystarczy do uniknięcia wystąpienia reakcji uczuleniowej.

Dodatni wynik w e-PAKIECIE ALEX – co dalej?

Dodatni wynik badania molekularnego w kierunku poszczególnych alergenów umożliwia specjaliście alergologii ustalenie planu leczenia, dostosowanego do potrzeb pacjenta. W zależności od wieku osoby badanej i rodzaju alergenu wywołującego objawy postępowanie może obejmować m.in.:

• jeśli to możliwe, unikanie kontaktu z alergenem wziewnym, będącym przyczyną choroby (np. z sierścią zwierząt),
• dietę eliminacyjną, wykluczającą z jadłospisu alergen (np. mleko krowie, orzechy, pszenicę),
• stosowanie leków antyhistaminowych,
• włączenie wziewnych leków rozkurczających oskrzela w przypadku astmy (beta-2-agonistów), wziewnych glikokortykosteroidów lub leukotrienów,
• swoistą immunoterapię alergenową, tzw. odczulanie, u starszych dzieci i osób dorosłych.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. Kleine-Tebbe J., Jappe U., Molecular allergy diagnostic tests: development and relevance in clinical practice, “Allergologie Select” 2017, dostęp online: czerwiec 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6040004/. 
2. Gajewski P. i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.

Oceń artykuł