Dieta przy zgadze – co jeść, a czego unikać?

Czego unikać przy zgadze? Z diety warto wyeliminować lub ograniczyć spożycie produktów tłustych, smażonych i ciężkostrawnych. Dolegliwości nieprzyjemnego pieczenia w żołądku nasila również mocna czarna herbata czy kawa. Osoby cierpiące z powodu nawracającej zgagi powinny zmodyfikować dietę na lekkostrawną. Bardzo ważny jest również sposób przygotowywania posiłków. Warto wiedzieć, że przewlekła zgaga najczęściej jest objawem choroby refluksowej, którą należy leczyć. 

Czego unikać przy zgadze?

Spożywanie nieodpowiednich produktów jest kluczowym czynnikiem mającym wpływ na powstawanie i nasilenie objawów zgagi. Uczucie nieprzyjemnego pieczenia w żołądku powstaje po spożyciu produktów drażniących błonę śluzową przełyku i pobudzających wydzielanie kwasu żołądkowego. 

Najbardziej niekorzystny wpływ na samopoczucie pacjenta ma spożywanie dużych ilości produktów przetworzonych, tłustych, ostro przyprawianych, kwaśnych i gazowanych. Chociaż tolerancja żywności jest indywidualna dla każdego pacjenta, warto wyeliminować lub ograniczyć spożywanie produktów sprzyjających powstawaniu zgagi. 

Niezalecane przy zgadze są: tłuste i smażone mięsa, podroby i przetwory mięsne, zupy gotowane na wywarach z kości, tłuste mleko i pełnotłuste wyroby mleczne, sosy śmietanowe i majonezowe, sery żółte, pleśniowe i topione, pikantne przyprawy (chilli, chrzan, ocet, ostra papryka, pieprz), wyroby cukiernicze, czekolada i wyroby czekoladowe, pieczywo pszenne i produkty z mąki z wysokiego przemiału, alkohol, mocna herbata, kawa, napoje gazowane, napar z mięty, słodycze, niektóre owoce (cytrusy, jabłka), niektóre warzywa (cebulowe, kapustne, strączkowe, pomidory i przetwory pomidorowe). 

U niektórych osób zgaga pojawia się natychmiast po wypiciu alkoholu. Ma to związek z upośledzeniem motoryki przełyku i pobudzeniem żołądka do wydzielania kwasu żołądkowego. Ponadto alkohol ma bardzo toksyczny wpływ na błonę śluzową przełyku i tworzenie się na jej powierzchni nadżerek. Nagły wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i powstałe na skutek tego zarzucanie treści do przełyku ma miejsce również podczas palenia tytoniu. Dodatkowo objawom zgagi u palaczy sprzyja potrzeba odkrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych (tzw. kaszel palacza) i głębokie zaciąganie dymem papierosowym. 

Wpływ na pojawienie się zgagi ma również objętość i czas spożywanego posiłku. Cofaniu się treści żołądkowej sprzyjają jedzone w pośpiechu obfite porcje i połykanie wraz z posiłkiem dużych ilości powietrza. Nocne palenie w mostku pojawia się natomiast na skutek jedzenia kolacji o bardzo późnych porach lub podjadania w nocy. Dlatego ostatni posiłek przed snem powinien być spożywany minimum 3 godziny przed pójściem spać. 

Dieta przy zgadze – co warto jeść?

Dieta przy zgadze powinna być skomponowana z produktów lekkostrawnych, niskotłuszczowych, bogatych w błonnik i neutralizujących kwaśną zawartość żołądka. W tym celu do jadłospisu należy włączyć: 

• chude mięso (najlepiej drobiowe i ryb), przygotowane drogą gotowania lub pieczenia z małą ilością tłuszczu; 
• chude mleko i niskotłuszczowe przetwory mleczne; 
• warzywa i owoce neutralizujące kwaśną treść żołądka (marchew, buraki, ogórek, kalafior, szpinak, truskawki, maliny); 
• drobne kasze; 
• gotowane jajka; 
• ziołowe, łagodne przyprawy; 
• orzechy. 

Dieta na zgagę to również prawidłowa liczba i obfitość posiłków. Zalecane jest spożywanie 5–6 niewielkich porcji w równych odstępach czasu. Nie powinno się dopuszczać uczucia przejedzenia i ciężkości w żołądku. Każdy kęs należy dokładnie przeżuwać, aby nie połykać nadmiaru powietrza. Bardzo ważne jest picie odpowiedniej ilości wody. Dopuszczalne jest wypijanie herbat ziołowych, szczególnie naparu z rumianku, prawoślazu i lipy. 

Co powoduje zgagę?

Zgaga jest objawem chorobowym powstałym na skutek cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Konsekwencją tego jest podrażnienie błony przełyku kwasem żołądkowym, co objawia się uczuciem palenia w okolicy mostka. Przyczyny zgagi mogą być różne, a sam objaw jest znany praktycznie każdemu człowiekowi. Najczęściej epizodycznie pojawiająca się zgaga jest skutkiem błędów żywieniowych. Pojawia się po spożyciu bardzo obfitego i ciężkostrawnego posiłku lub jedzenia w pośpiechu. Problem zgagi dotyka również kobiet w ciąży. 

Zgaga a otyłość i nadwaga

Dużą predyspozycję do częstego występowania zgagi mają osoby z nadmierną masą ciała. Otyłość i nadwaga prowadzą do zmian anatomicznych w jamie brzusznej. Skutkuje to m.in. wzrostem ciśnienia śródżołądkowego i nadmiernymi, wręcz patologicznymi skurczami zwieracza przełyku. Powstałe zaburzenia motoryki żołądka zwiększają ryzyko przepukliny przepony i nadmiernego wydzielania kwasu żołądkowego. 

Zgaga jako objaw choroby

Przewlekła zgaga najczęściej jest objawem choroby refluksowej przełyku (potocznie nazywanej refluksem żołądkowo-przełykowym), która może dotykać nawet około 20% populacji krajów rozwiniętych. Za główne przyczyny schorzenia uznaje się: nieprawidłowe nawyki żywieniowe, stres, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nadmierną masę ciała, brak aktywności fizycznej. Ponadto rozwojowi choroby sprzyjają również czynniki anatomiczne. Pacjenci oprócz zgagi zgłaszają również zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej do ust i puste odbijania. Ze względu na złożoność przyczyn leczenie choroby refluksowej wymaga kompleksowego podejścia opartego nie tylko na farmakoterapii, ale przede wszystkim modyfikacji diety i stylu życia. 

Diagnostyka laboratoryjna zgagi 

Sporadycznie pojawiająca się zgaga, powstała na skutek błędów żywieniowych, nie jest powodem do niepokoju i nie wymaga wdrożenia diagnostyki. Natomiast zgaga przewlekła, która występuje nawet kilka razy w tygodniu, wymaga konsultacji lekarskiej. Diagnostyka problemu jest złożona i w pierwszej kolejności wymaga przeprowadzenia szczegółowego wywiadu z pacjentem. Pomocne w ustaleniu przyczyny zgagi są dodatkowe badania. Najczęściej wykonuje się: badania krwi, USG jamy brzusznej, endoskopię, manometrię przełyku. W przypadku podejrzenia choroby refluksowej niezbędne jest wykonanie testu z inhibitorem pompy protonowej. Warto wykonać również badania krwi z oznaczeniem panelu żołądkowo-jelitowego, który wykrywa przeciwciała obecne w chorobach układu pokarmowego. 

Autor: Emilia Kruszewska 

Bibliografia: 

1. R. Dudkowiak, E. Poniewierka, Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej przełyku, „Family Medicine & Primary Care Review” 2012, 14(4), s. 586–591. 
2. T. Wocial, Istotne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu choroby refluksowej przełyku „Gastroenterologia Kliniczna” 20170, 2(3), s. 71–80.

Oceń artykuł