Dlaczego mocz może być mętny? Poznaj możliwe przyczyny

Mocz osoby zdrowej jest przejrzysty i ma słomkowożółty kolor. Zmętnienie moczu, czyli jego nieprzejrzystość, to nieprawidłowy parametr, który oznacza, że organizm zmaga się z jakimś problemem. Poznaj potencjalne przyczyny zmętnienia moczu i sprawdź, jakie badania zleci lekarz, aby je zdiagnozować.

Co oznacza mętny mocz?

„Mętny mocz” to określenie, które wskazuje na obecność w moczu substancji, które w normalnych warunkach nie powinny się w nim znajdować. Może to być wynik wytrącania się kryształków różnych związków, obecności chłonki, wydzieliny z dróg rodnych lub też produktów chorobowych, takich jak bakterie, grzyby czy pasożyty. Zmętnienie moczu jest więc oznaką, że coś w organizmie nie funkcjonuje prawidłowo.

Jak wygląda mętny mocz?

Mętny mocz może mieć różne odcienie – od białego po ciemnobrązowy. Często zawiera on również widoczne gołym okiem cząstki lub osad. Może również wydzielać nieprzyjemny, wskazujący na infekcję, zapach. Warto pamiętać, że sam fakt zmętnienia moczu nie jest równoznaczny z poważną chorobą, ale zawsze powinien być traktowany jako sygnał do przeprowadzenia dalszej diagnostyki.

Najczęstsze przyczyny mętnego moczu

Odwodnienie organizmu

Jedną z najczęstszych przyczyn lekko mętnego moczu jest odwodnienie organizmu. Gdy nie dostarczamy organizmowi odpowiedniej ilości płynów, mocz staje się bardziej skoncentrowany, a w jego składzie zwiększa się zawartość różnych związków chemicznych. To z kolei powoduje jego zmętnienie. W zależności od stopnia odwodnienia pojawiają się różne objawy, w tym m.in.:

• silne uczucie pragnienia,
• uczucie suchości i lepkości w ustach,
• rzadkie oddawanie moczu, mocz ciemnożółty lub bursztynowy,

• skóra mniej elastyczna, sucha i chłodna w dotyku,

• ból głowy, zawroty głowy, zwłaszcza przy wstawaniu z pozycji siedzącej lub leżącej,
• ogólne uczucie zmęczenia, osłabienie i brak energii,
• zmniejszona produkcja łez, suchość i podrażnienie oczu.

Zakażenia dróg moczowych

Częstą przyczyną mętnego moczu są różnego rodzaju infekcje układu moczowego, w tym przeważnie zapalenie pęcherza moczowego. Bakterie, które je wywołują, powodują, że do moczu przedostają się duże ilości leukocytów – białych krwinek i innych substancji, co skutkuje jego zmętnieniem. Objawy towarzyszące mogą obejmować częste oddawanie moczu, ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu, gorączkę, ból w dolnej części brzucha lub pleców.

Poważniejszą formą zakażenia dróg moczowych jest odmiedniczkowe zapalenie nerek, które może powodować mętny mocz z towarzyszącymi objawami, takimi jak:

• gorączka,
• dreszcze i uczucie zimna,
• ogólne uczucie zmęczenia i osłabienia,
• nudności i wymioty,
• ból w okolicy lędźwiowej – silny, tępy, w dolnej części pleców lub po bokach (w lędźwiach), często po jednej stronie, może promieniować do brzucha lub pachwiny,
• ból przy oddawaniu moczu, 
• częste oddawanie moczu,
• nagła i silna potrzeba oddania moczu,
• obecność krwi w moczu, co może powodować jego różowy, czerwony lub brązowy kolor,
• silny, nieprzyjemny zapach moczu.

Kamica nerkowa

Kamienie nerkowe, blokując przepływ moczu, mogą doprowadzić do stanu zapalnego w obrębie dróg moczowych. Wynikiem tego jest przedostawanie się do moczu leukocytów oraz fragmentów samych kamieni, co powoduje jego zmętnienie. Towarzyszące objawy to: silny ból, krwiomocz, nudności, wymioty.

Choroby nerek

Schorzenia nerek, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek czy niewydolność nerek, mogą skutkować obecnością w moczu substancji, które w normalnych warunkach w nim się nie znajdują. Typowe objawy to wówczas mętny mocz i ból nerek. Obecność nadmiaru białka w moczu może wskazywać na problemy z nerkami.

Infekcje przenoszone drogą płciową

Zakażenia przenoszone drogą płciową, np. chlamydia czy rzeżączka, mogą powodować wydzielanie się do moczu płynów z narządów płciowych, co również skutkuje jego zmętnieniem. Objawy obejmują wydzielinę z cewki moczowej, ból przy oddawaniu moczu, ból podczas stosunku, pieczenie i świąd. U kobiet zmętnienie moczu może być również spowodowane przez stan zapalny pochwy, który prowadzi do wydzielania się do moczu wydzieliny z dróg rodnych.

Cukrzyca

Cukrzyca, zwłaszcza źle kontrolowana, może być przyczyną zmętnienia moczu. Gdy poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki (hiperglikemia), nerki nie są w stanie zreabsorbować całej glukozy, co prowadzi do jej wydalania z moczem. Obecność glukozy w moczu powoduje jego mętność, a niekiedy też słodki zapach. Dodatkowo osoby z cukrzycą są bardziej podatne na infekcje dróg moczowych, ponieważ wysoki poziom cukru we krwi i w moczu sprzyja wzrostowi bakterii. Przewlekła hiperglikemia uszkadza nerki (nefropatia cukrzycowa), co prowadzi do wydalania białka z moczem i zmętnienia moczu. W przypadku cukrzycy typu 1, a czasem także w zaawansowanej cukrzycy typu 2, organizm zaczyna spalać tłuszcze zamiast glukozy, co prowadzi do powstawania ketonów. Obecność ketonów w moczu (ketonuria) może powodować jego mętność oraz charakterystyczny zapach przypominający aceton. Poza tym cukrzyca prowadzi do zwiększonego oddawania moczu, co może powodować odwodnienie i tym samym zmętnienie moczu.

Nowotwory układu moczowego

Zmiany nowotworowe w obrębie pęcherza moczowego, nerek czy gruczołu krokowego mogą powodować zmętnienie moczu, najczęściej połączone z krwiomoczem.

Inne przyczyny

• Obecność spermy w moczu (retrogradacja ejakulacji) – sperma może dostać się do moczu, co powoduje jego mętność.
• Zapalenie prostaty – może powodować mętny mocz u mężczyzn, z towarzyszącym bólem, problemem z oddawaniem moczu.
• Menstruacja – krew z menstruacji może zmieszać się z moczem, powodując jego mętność.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli zauważysz, że Twój mocz jest mętny, a do tego towarzyszą mu inne niepokojące objawy, takie jak ból podczas oddawania moczu, częste parcie na pęcherz, ból w okolicy lędźwiowej czy podwyższona temperatura ciała, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Może to bowiem wskazywać na poważne schorzenie wymagające natychmiastowej diagnostyki i leczenia. Nawet jeśli mętny mocz nie jest związany z żadnymi dodatkowymi objawami, warto wykonać ogólne badanie moczu oraz posiew, aby określić przyczynę tej dolegliwości. Pozwoli to wdrożyć odpowiednie postępowanie terapeutyczne.

Badania diagnostyczne w przypadku zmętnienia moczu

Diagnostyka mętnego moczu obejmuje szereg badań i procedur mających na celu ustalenie jego przyczyny. Na początek lekarz przeprowadza wywiad. Pyta o:

• czas trwania i częstość występowania mętnego moczu,
• inne objawy towarzyszące, takie jak ból, pieczenie przy oddawaniu moczu, gorączka, nudności, zmiany w zapachu moczu,
• historię medyczną, w tym przebyte infekcje dróg moczowych, kamicę nerkową, choroby przewlekłe (np. cukrzycę), leki stosowane obecnie,
• dietę i nawadnianie.

 

Następnie lekarz wykonuje badanie przedmiotowe (fizykalne) i zleca badanie ogólne moczu. Polega ono na:

• ocenie fizycznej – koloru, przezroczystości, zapachu,
• ocenie chemicznej – pH, białka, glukozy, ketonów, bilirubiny, urobilinogenu, azotynów, leukocytów,
• badaniu mikroskopowym – obecność erytrocytów, leukocytów, bakterii, kryształów, nabłonków, wałeczków.

 

W przypadku podejrzenia infekcji wykonywany jest posiew moczu w celu wykrycia i identyfikacji bakterii, oraz ewentualnie antybiogram, czyli określenie wrażliwości bakterii na antybiotyki. Pacjent wykonuje badania krwi, takie jak:

• morfologia krwi – ocena ogólnego stanu zdrowia, wykrycie ewentualnych infekcji,
• testy nerkowe – kreatynina, mocznik, elektrolity,
• badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową – w przypadku ich podejrzenia.

 

Jeśli lekarz uzna to za konieczne, przeprowadzane są badania obrazowe. Złotym standardem jest ultrasonografia (USG) układu moczowego, która pozwala na ocenę nerek, pęcherza moczowego, wykrycie kamieni, guzów, anomalii strukturalnych. Jeśli konieczna jest dokładniejsza ocena w przypadku podejrzenia kamicy nerkowej, guzów, innych nieprawidłowości, wykonywana jest tomografia komputerowa. Dodatkowo lekarz może zlecić inne specjalistyczne badania:

• cystoskopię – wprowadzenie cienkiego narzędzia z kamerą do pęcherza w celu wizualnej oceny wnętrza pęcherza i cewki moczowej,
• urografię rezonansu magnetycznego – w szczególnych przypadkach dla dokładniejszej wizualizacji dróg moczowych.

 

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. M.J. Bono, W.C. Reygaert, Urinary Tract Infection, StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL), StatPearls Publishing 2021.
2. M. Myśliwiec, Nefrologia. Wielka interna, Medical Tribune Polska, Warszawa 2017.
3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.

---