Etapy ciąży – przebieg tydzień po tygodniu

Etapy rozwoju ciąży to trymestry. Wyróżnia się ich trzy. Każdy z nich jest szczególnym okresem. W pierwszym odbywa się organogeneza, czyli wytwarzanie głównych narządów. W drugim przyszła mama zaczyna odczuwać ruchy dziecka. W trzecim płód intensywnie rośnie i staje się coraz silniejszy.

Ciąża rozpoczyna się wraz z momentem zapłodnienia. Jednak czas jej trwania określa się na podstawie daty ostatniej miesiączki. Donoszona fizjologiczna ciąża trwa 280 dni. To 40 tygodni, podczas których dziecko rozwija się na tyle, aby móc funkcjonować poza organizmem mamy. Sprawdź, jakie zmiany zachodzą na poszczególnych etapach ciąży.

Poznaj fazy rozwoju ciąży

Ciąża i jej etapy to zagadnienie niezwykle ciekawe zarówno w aspekcie medycznym (powołanie do życia człowieka i jego rozwój), ale i w społecznym (przygotowywanie się do przyjęcia jednej z głównych ról społecznych, jaką jest rola rodzica). Wyróżnia się trzy etapy rozwoju prenatalnego:

faza jajowa – trwa 2–3 tygodnie. Podczas zapłodnienia dochodzi do przekazania 23 chromosomów od matki i od ojca. Tworzą one wyposażenie genetyczne człowieka. Zygota, która jest pojedynczą komórką, dzieli się bardzo szybko, przemieszcza przez jajowód i zagnieżdża w ściance macicy. Etap ten nazywany jest stadium powstawania listków zarodkowych;
faza embrionalna – trwa od 2.–3. do 8. tygodnia po zapłodnieniu. W tym czasie tworzą się worek owodniowy wypełniony płynem, łożysko i pępowina. W tej fazie przypada okres krytyczny, jakim jest organogeneza. To czas rozwoju poszczególnych narządów i układów;
faza płodowa – trwa od 9. tygodnia do porodu. Kształtują się wszystkie struktury zewnętrzne i wewnętrzne organizmu. Postępuje rozwój aktywności płodu i jego zmysłów. Około 7. miesiąca dziecko byłoby zdolne do życia pozamacicznego.

Mówiąc o etapach ciąży, częściej mamy na myśli trymestry. Na ciążę składają się:

pierwszy trymestr, który trwa od 1. do 13. tygodnia ciąży,

drugi trymestr, który trwa od 14. do 27. tygodnia ciąży,
trzeci trymestr, który trwa od 28. do 40. tygodnia ciąży.

Aby sprawdzić kondycję przyszłej mamy w czasie trwania ww. etapów, zaleca się skorzystać z pakietu badań przeznaczonego dla ciężarnych. Składa się na niego kilka kluczowych parametrów, pozwalających określić stan zdrowia oczekującej na przyjście dziecka kobiety.

Pierwszy etap ciąży

Pierwszy trymestr składa się z pierwszych trzynastu tygodni. Oto, jakie zmiany zachodzą w tym czasie:

- 1. tydzień ciąży – czas krwawienia miesiączkowego – to od tego momentu zaczyna się liczyć czas trwania ciąży, do poczęcia będzie mogło jednak dojść podczas owulacji, czyli w 10.–18. dniu cyklu; na 1. tydzień ciąży przypada dojrzewanie pęcherzyków z komórkami jajowymi, zachodzą zmiany w poziomie hormonów i błonie macicy;
- 2. tydzień ciąży – ma miejsce owulacja, komórka jajowa przemieszcza się wzdłuż jajowodu, dochodzi do dalszego zgrubienia błony śluzowej macicy;
- 3. tydzień ciąży – ma miejsce zapłodnienie, dochodzi do połączenia męskich i żeńskich komórek rozrodczych, tworzy się zygota, a następnie zachodzi intensywny proces namnażania komórek, rozwija się węzeł zarodkowy i początkowa forma łożyska, a embrion zagnieżdża się w ścianie macicy;
- 4. tydzień ciąży – może pojawić się niewielkie krwawienie implantacyjne i występują pierwsze objawy ciążowe (zmęczenie, wymioty, nudności, zawroty głowy);
- 5. tydzień ciąży – powstaje łożysko, zaczynają się wykształcać serce i naczynia krwionośne oraz formuje się smuga pierwotna (zaczątek kręgosłupa w pośrodkowej linii ciała);

6. tydzień ciąży – powstają zawiązki głównych układów i narządów, w tym m.in. wątroby, nerek, tarczycy, bije już serce, które jest wielkości ziarnka maku, wykształca się cewa nerwowa, z której rozwinie się z czasem układ nerwowy;
7. tydzień ciąży – powstają zawiązki płuc, trzustki, mózgowia, kończyn, przedmózgowie podzieliło się na dwie części, z których powstaną półkule mózgowe;
8. tydzień ciąży – powstają zawiązki gonad, rozwijają się przewód ślimakowy i małżowina uszna, skóra jest przezroczysta; głowa stanowi połowę długości ciała dziecka, które wynosi 15–20 mm;
9. tydzień ciąży – powstają prawa i lewa przegroda serca oraz ośrodki kostnienia w kończynach, oczy przykryte są zamkniętymi powiekami;
10. tydzień ciąży – dziecko mierzy około 31–42 mm i waży około 5 g, zanika błona między palcami, zaczynają wyrastać włosy, rozwija się przełyk, dziecko potrafi zginać ręce w łokciach;
11. tydzień ciąży – dziecko mierzy około 44–60 mm i waży około 8 g, łożysko i macica powiększają się, dolegliwości ciążowe stają się mniej dokuczliwe, pojawiają się punkty kostnienia w obrębie kości czaszki;
12. tydzień ciąży – powstają paznokcie, wątroba zaczyna produkować erytrocyty, płód waży około 15 g i ma około 60 mm, potrafi otwierać buzię i ruszać palcami rąk i nóg;
13. tydzień ciąży – tarczyca zaczyna produkować hormony, pojawiają się pierwsze odruchy połykania, oddychania, ssania.

Drugi etap rozwoju ciąży

Wraz z ukończeniem 13. tygodnia rozpoczyna się drugi etapu rozwoju ciąży, który potrwa do 27. tygodnia. Oto kluczowe zmiany, jakie w nim zachodzą:

14. tydzień ciąży – kształtuje się szkielet płodu, z dużym prawdopodobieństwem określić można płeć, płód waży około 45 g i mierzy 9 cm;

- 15. tydzień ciąży – w wątrobie rozpoczyna się produkcja żółci, kończyny wydłużają się, trwa rozwój przewodu pokarmowego, maluch buduje masę mięśniową;
- 16. tydzień ciąży – dziecko waży około 80 g i mierzy 10–12 cm, pojawiają się linie papilarne, oczy dziecka nadal są zamknięte, ale potrafi ono poruszać gałkami ocznymi;
- 17. tydzień ciąży – pojawiają się brwi i rzęsy, płuca dziecka potrafią już „wypychać” połknięty płyn owodniowy, płód waży około 100 g i mierzy 15 cm;
- 18. tydzień ciąży – płód zaczyna odróżniać dźwięki dochodzące z zewnątrz, rozwija się także zmysł wzroku, skóra dziecka pokrywa się mazią płodową;
- 19. tydzień ciąży – dziecko waży około 200 g i mierzy 18 cm, rdzeń kręgowy uzyskuje osłonę w postaci otoczki mielinowej, gumowate chrząstki zamieniają się w kości;
- 20. tydzień ciąży – pojawiają się zawiązki zębów, genitalia są już w pełni ukształtowane, dziecko ćwiczy oddechy, może ważyć 200–260 g i mierzy 20 cm;

21. tydzień ciąży – mózg płodu intensywnie się rozwija, rdzeń kręgowy jest już prawie ukształtowany, dziecko rozróżnia smaki dzięki kubkom smakowym;
22. tydzień ciąży – zauważalny jest rytm snu i czuwania, tęczówki pozbawione są jeszcze pigmentu, dziecko robi miny, marszczy brwi;
23. tydzień ciąży – układ wydalniczy malucha zaczyna produkować smółkę, skóra płodu staje się grubsza i mocniejsza, dziecko wierzga nóżkami, wyciąga ramiona;
24. tydzień ciąży – dziecko jest bardzo aktywne, staje się coraz bardziej wrażliwe na zewnętrzne odgłosy, rozpoczyna się produkcja leukocytów, płód mierzy około 24 cm i waży około 500 g;
25. tydzień ciąży – dziecko waży około 700 g, umie zginać palce rąk i ssać kciuk, płuca wypełniają się surfaktantem;
26. tydzień ciąży – zachodzi wzmożony rozwój płuc, doskonali się odruch ssania i chwytu, dziecko zaczyna unosić powieki;
27. tydzień ciąży – zwiększa się masa ciała płodu, mierzy on około 34 cm i waży 1000 g, większość funkcji życiowych i organów działa prawidłowo, rozwijają się jeszcze płuca.

Trzeci etap ciąży

Od 28. tygodnia ciąży rozpoczyna się trzeci trymestr ciąży. W czasie jego trwania obserwuje się następujące zmiany:

28. tydzień ciąży – mózg staje się coraz bardziej pofałdowany, kształtują się nowe połączenia nerwowe między komórkami, niemal wszystkie zmysły dziecka są dobrze wykształcone, mierzy ono około 36 cm i waży 1100 g;

- 29. tydzień ciąży – narząd wzroku płodu jest już w pełni wykształcony, dziecko gromadzi tkankę tłuszczową, mierzy około 37 cm i waży 1200 g;
- 30. tydzień ciąży – to czas wzmożonego rozwoju układu nerwowego i płuc, skóra dziecka stopniowo się wygładza, maluch może przyjąć pozycję głową do dołu;
- 31. tydzień ciąży – płód mruga powiekami, płuca będą zdolne do samodzielnego oddychania za około 3.–4. tygodnie, dziecko waży średnio 1500 g i ma 42 cm;

32. tydzień ciąży – dziecko ma już dosyć silne mięśnie, jego ruchy są bardziej skoordynowane, pije płyn owodniowy, intensywnie ssie kciuk, bawi się pępowiną;

- 33. tydzień ciąży – skóra dziecka jest coraz bardziej gładka i różowa, zaczyna znikać meszek płodowy, dziecko chętnie otwiera i zamyka oczy, źrenice rozszerzają się i zwężają;
- 34. tydzień ciąży – płód waży już ponad 2 kg, mniej się rusza, ale kopnięcia są silniejsze i intensywniej odczuwane przez mamę, płuca są prawie gotowe do samodzielnego oddychania;
- 35. tydzień ciąży – dziecko gromadzi zapasy żelaza, które zapobiegają anemii w ciągu pierwszego roku życia, wygląda jak drobny, donoszony noworodek;
- 36. tydzień ciąży – dziecko potrafi samodzielnie oddychać poza łonem matki, waży zwykle więcej niż 2500 g, większość czasu śpi, przyjmuje tzw. pozycję embrionalną;

37.–40. tydzień ciąży – zachodzi dalsze wzrastanie i przybieranie na masie ciała płodu, wszystkie narządy funkcjonują prawidłowo, dziecko waży średnio 3500 g i mierzy 54–55 cm.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska