Ferrytyna jest białkiem, którego głównym zadaniem jest magazynowanie żelaza w wątrobie, skąd organizm może czerpać jego zapasy w sytuacji niedoborów. Nieprawidłowy poziom ferrytyny uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Pomiar stężenia ferrytyny pozwala na rozpoznanie szeregu nieprawidłowości i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Utrzymanie ferrytyny w prawidłowym zakresie jest jednym z celów terapii niedokrwistości.
Ferrytyna — czym jest?
Ferrytyna to białko syntezowane w wątrobie. Do jej zadań należy: wiązanie atomów żelaza, jego magazynowanie w wątrobie, śledzionie oraz szpiku kostnym, a także ochrona komórek przed szkodliwym działaniem tego mikroelementu. Ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, co oznacza, że jej stężenie wzrasta podczas toczącego się w organizmie stanu zapalnego, w chorobach nowotworowych i zaburzeniach funkcji wątroby. Badanie stężenia ferrytyny jest szeroko wykorzystywane w diagnostyce, ponieważ jest jednym z najlepszych wskaźników stanu gospodarki żelazem.
Ferrytyna — jak zbadać jej poziom?
W celu zbadania poziomu ferrytyny we krwi należy zgłosić się do punktu pobrań ze skierowaniem od lekarza pierwszego kontaktu. Badanie można wykonać również na własne życzenie prywatnie. Wówczas jest ono odpłatne. Jaki jest koszt oznaczenia ferrytyny? Cena badania wynosi ok. 35-45 zł. Warto przy okazji wykonać również morfologię krwi oraz oznaczyć poziom żelaza.
Krew należy pobierać na czczo, między godz. 7.00-10.00. Zaleca się, by ostatni posiłek poprzedniego dnia był spożyty nie później niż o godz.18.00. Pacjent nie powinien przystępować do badania po nieprzespanej nocy i forsownym wysiłku fizycznym, a także z gorączką czy innymi cechami infekcji (wynik może być wówczas zafałszowany). Do oznaczenia poziomu ferrytyny potrzebne jest pobranie próbki krwi żylnej tak, jak ma to miejsce podczas standardowej morfologii. Na wynik czeka się – w zależności od laboratorium – od kilku godzin do jednego dnia. Badanie poziomu ferrytyny oraz inne niezbędne badania, które dadzą szerszy obraz, mogą Państwo bardzo szybko i bez kolejki wykonać w Diagnostyce.
Normy (zakresy referencyjne) ferrytyny w organizmie
Normy (zakresy referencyjne) ferrytyny różnią się w zależności od płci oraz wieku badanego. Prawidłowe zakresy oscylują w graniach:
- dla mężczyzn: 15 – 400 µg/l,
- dla kobiet 10 – 200 µg/l,
- dla niemowląt do 1 roku życia 12-320 ng/ml,
- dzieci do 3. roku życia: 6-67 ng/ml,
- dzieci do 6. roku życia: 4-67 ng/ml.
Kiedy należy zbadać poziom ferrytyny?
Oznaczenie poziomu ferrytyny jest konieczne w celu dokładnej diagnostyki stanu gospodarki żelazowej (kiedy u pacjenta podejrzewa się między innymi niedokrwistość z niedoboru żelaza) oraz kontroli efektywności wdrożonego leczenia, gdy niedokrwistość została zdiagnozowana wcześniej. Badanie jest wskazane osobom znajdującym się w podwyższonej grupie ryzyka. Są to między innymi sportowcy, dzieci, kobiety w ciąży i okresie klimakterium, osoby starsze, lub pacjenci, u których na skutek różnych schorzeń występują zaburzenia wchłaniania. Niedobór lub nadmiar żelaza prowadzi do szeregu nieprzyjemnych dolegliwości. Niektóre widać na pierwszy rzut oka, inne są rozpoznawane podczas badania fizykalnego, przykładowo osłuchiwania pacjenta. Lekarz może zwrócić uwagę na przyśpieszoną czynność serca lub występowanie patologicznych szmerów.
Objawy niedoboru ferrytyny w organizmie
Niedobór ferrytyny może być wynikiem nadmiernego katabolizmu białek związanego z niedożywieniem. Najczęściej przyczyną tego stanu jest przewlekłe zapalenie jelit lub zespół nieprawidłowego wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Niska ferrytyna bardzo często występuje u kobiet w wyniku nadmiernego upływu krwi (np. częstych i obfitych miesiączek). Niedobór ferrytyny jest ściśle związany z niedoborem żelaza. Do objawów, które powinny skłaniać do wizyty u lekarza i wykonania niezbędnych badań należą:
- nadmierne uczucie zmęczenia, senność, zaburzenia koncentracji,
- wypadanie włosów i łamliwość paznokci,
- spadek odporności i podatność na infekcje,
- zajady w kącikach ust,
- krwawiące dziąsła,
- suchość skóry i bladość błon śluzowych.
Objawy nadmiaru ferrytyny
Ferrytyna jest białkiem ostrej fazy. Wzrost jej poziomu towarzyszy stanom zapalnym organizmu, których przyczyną mogą być bardzo różnorodne schorzenia
Dlatego należy jak najszybciej ustalić jego przyczynę i zastosować odpowiednie leczenie. Musi ono być zawsze prowadzone przez lekarza.
Wysokie stężenie ferrytyny we krwi może być powodowane przez:
- nowotwory,
- choroby autoimmunologiczne,
- choroby reumatyczne,
- zaburzone funkcjonowanie układu pokarmowego,
- przeładowanie żelazem (hemochromatoza pierwotna lub potransfuzyjna),
- niedokrwistość megaloblastyczną, aplastyczną lub hemolityczną.
Nieprawidłowy poziom ferrytyny – postępowanie
W przypadku, gdy poziom ferrytyny odbiega od normy, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Nie wolno bagatelizować nieprawidłowego wyniku oznaczenia. W sytuacji zbyt niskiego poziomu konieczna może okazać się suplementacja żelazem. Zbyt wysoka ferrytyna sugeruje obecność stanu zapalnego. W takiej sytuacji lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań.
Wszystkie niezbędne badania laboratoryjne dotyczące gospodarki żelazowej oraz przyczyn podwyższonego poziomu ferrytyny możesz wykonać w Diagnostyce.
Bibliografia:
- Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
Zdrowe odżywianie – Jak zacząć się prawidłowo odżywiać? Poprzedni wpis 